Meer betaalbare woningen en opnieuw lenen aan 100% mogelijk maken

Mensen die werken, moeten in staat zijn om een eigen woning te kunnen kopen of bouwen. Helaas is dat vandaag steeds minder het geval. Dat mogen we niet aanvaarden. Daarom lanceert cd&v bij monde van parlementsleden Robrecht Bothuyne en Joke Schauvliege 10 concrete voorstellen om te zorgen voor een gezonde woonmarkt, waar werkende gezinnen en alleenstaanden een eigen woning kunnen verwerven, met een sterke private huurmarkt en een volwaardig sociale woningaanbod. Voor onze partij moeten mensen opnieuw veel makkelijk toegang krijgen tot financiering bij aankoop, moet er hogere renovatiesteun komen en moeten de bouw van betaalbare woningen versneld worden.

In tegenstelling tot in andere landen staat het woonbeleid niet altijd bovenaan de politieke agenda in ons land, toch leggen de cijfers duidelijk een sluimerende crisis bloot voor heel wat gezinnen. Vlaanderen staat mogelijks voor een wooncrisis, zoals in Nederland. En zover mogen we het niet laten komen voor onze gezinnen en alleenstaanden.

“Er moet terug meer aandacht zijn in de politiek voor wat écht telt in het leven van mensen. Een eigen warme thuis hebben, is daar één van. Mensen die werken, moeten in staat zijn om een eigen woning te kunnen verwerven, dat is voor onze partij cruciaal. Een eigen woning, een plek die echt van jou is, biedt mensen stabiliteit en zekerheid. Het blijft bovendien de beste verzekering tegen armoede in een latere fase van het leven en kan helpen om je kinderen financieel een duwtje in de rug te geven. Kortom, een eigen huis, is een springplank voor het leven. Voor cd&v moet iedereen de kans krijgen om een eigen woning te verwerven. Wie dat nog niet kan of simpelweg niet wil, moet voldoende kwaliteitsvolle alternatieven hebben op de huurmarkt of via een sociale woning“, zeggen Robrecht Bothuyne en Joke Schauvliege, Vlaams parlementslid.

We lanceren 10 concrete voorstellen om dat te bereiken.

1. Aanbod vergroten om de prijs onder controle te houden: er zijn ongeveer 500.000 extra woningen in diverse vormen nodig tegen 2035 door nieuwbouw, sociale woningbouw en renovatie. We willen bijkomend 275.000 appartementen waarvan 24.375 sociale appartementen via de woonmaatschappijen én 212.500 huizen waarvan 18.750 sociale woningen.
2. We willen meer woningen met inkomensgerelateerde aankoop- of huurprijs met voorrang specifiek voor lage inkomens en middenklassers die een aantoonbare band hebben met de regio. Dergelijke woningen kunnen tot 20% onder de marktprijs liggen.
3. We willen een flexibel vergunningenbeleid en een lagere onroerende voorheffing voor alternatieve woonprojecten of specifieke zones. Zo kan leegstaande bedrijfsruimte (winkel- en kantoorgebouwen) omgebouwd worden tot woningen en kunnen alternatieve woonprojecten betaalbaarder worden.
4. Een vergunnings- en eventuele beroepsprocedure moet binnen de 9 maanden afgerond zijn. Alle procedures en looptijden moeten ingekort en vereenvoudigd. De Vlaamse overheid moet de vele attesten en certificaten via de woningpas tot één geïntegreerd attest omvormen, met een beperkte vaste prijs per m².
5. Te veel mensen vallen nu uit de boot voor een woonlening. Opnieuw lenen aan 100% voor meer mensen met beperkte eigen inbreng en recht op een accordeon formule bij de bank. Dit dankzij een waarborgregeling (overheidswaarborg) bij private banken en erkende kredietmaatschappijen.
   Bij een tijdelijke vermindering van de afbetalingscapaciteit moeten consumenten
   bovendien aan hun bank kunnen vragen de krediettermijn te verlengen zonder de hoge kosten van een bijkomende hypothecaire inschrijving (accordeonformule).
6. Meer sociale woonleningen met een lagere rentevoet: Gezinnen en alleenstaanden met een bescheiden inkomen moeten maximaal gebruik kunnen maken van de Vlaamse Woonlening met een inkomensgerelateerde rentevoet die veel lager ligt dan de rentevoeten op de private markt. De gemiddelde rentevoet via het Woningfonds ligt op amper 1.8%. Dossiers moeten binnen de maand beslist kunnen worden.
7. Lage registratiebelastingen: We willen de afschaffing van het recht op hypotheekvestiging. Mensen betalen (naast de gewone registratierechten) vandaag ook nog 1% registratiebelastingen op het bedrag van de lening waarvoor een hypothecaire inschrijving wordt genomen.
8. Stimuleer het splitsen van de aankoop van gronden en woningen. Lokale besturen en private ontwikkelaars kunnen gronden aanbieden via erfpacht met de mogelijkheid tot omzetting naar een koopovereenkomst. Zo kunnen kopers op termijn de volwaardige eigendom verwerven.
9. Meer mensen moeten aanspraak maken op een verzekering gewaarborgd wonen. Dat doen we door de drempel op te trekken tot de mediaanprijs van een huis in open bebouwing. De verzekering gewaarborgd wonen moet inkomensgerelateerd worden en ook worden uitgebreid naar private huurders.
10. Hogere renovatiesteun en 3 jaar betalingsuitstel: We willen het getrapte premiesysteem van MijnVerbouwPremie versterken, met hogere premies voor de laagste inkomensdecielen. De Mijn Verbouwlening moet daarenboven renteloos worden voor de laagste inkomens. Ze moeten ook gedurende drie jaar betalingsuitstel kunnen krijgen voor de afbetaling van deze renteloze energetische lening. Het maximumbedrag moet tot 80000 euro opgetrokken worden. De laagste inkomens moeten maximum 50% of 40.000 euro, dus de helft van de kost van hun energetische renovatie als steun kunnen ontvangen. Zo maken we renovatie echt haalbaar en betaalbaar voor iedereen.

“Veel te veel jonge gezinnen en alleenstaanden zien hun lening geweigerd omdat ze op dat moment te weinig eigen middelen hebben. Voor de aankoop van een huis is het logisch dat je zélf ook de nodige inspanningen en opofferingen doet in je leven, maar vandaag is de klepel te ver doorgeslagen. Welk jong gezin heeft pakweg 100.000 euro op de bankrekening staan? Banken moeten hen helpen. Vroeger namen banken te veel risico’s, maar nu worden die afgewenteld op gezinnen. We geven als Vlaamse overheid terecht waarborgregelingen voor een bedrijf als Ineos, waarom zouden we dat dan niet doen voor de vele tienduizenden gezinnen en alleenstaanden die wel een lening kunnen afbetalen maar te weinig eigen inbreng hebben om er eentje te krijgen van de bank?, zegt Robrecht Bothuyne. “En als jonge gezinnen eens een financiële tegenslag hebben, mag de lening geen molensteen om hun nek worden. Een accordeonformule die toelaat om tijdelijk maandelijks minder af te betalen, moet een basisrecht worden voor elke ontlener. Voor gezinnen met een bescheiden inkomen, moeten we veel meer sociale leningen met een lage rentevoet verstrekken vanuit de Vlaamse overheid. Het Vlaams woningfonds is vandaag veel te veel onderbenut” vult Joke Schauvliege aan.

Wonen, een crisis die te lang onopgemerkt bleef
De cijfers spreken boekdelen. Voor maar liefst twee derde van de 21- tot 35-jarigen is de aankoop van een eigen woning momenteel nagenoeg onbereikbaar. De gemiddelde leeftijd waarop men een eerste woning kan kopen is bovendien op amper 15 jaar tijd, met zowat 10 jaar gestegen.
Het financiële aspect is de grote boosdoener. De woningprijzen zijn globaal genomen spectaculair gestegen. Het gemiddelde bedrag dat Belgen lenen om een eigen woning te bouwen, steeg tussen 2019 en 2022 met bijna 50.000 euro tot 218.000 euro (+ 29,6 procent) en de noodzakelijk eigen inbreng neemt almaar verder. Gemiddeld bedroeg deze maar liefst 113.827 euro in 2020, een gigantisch bedrag voor (jonge) koppels, laat staan voor alleenstaanden. Meer en meer kredieten worden geweigerd door de bank, voornamelijk omdat mensen te weinig eigen inbreng hebben: zowat 1 op de 3 aanvragen wordt geweigerd.

Het beschikbare aanbod is ook gewoon te beperkt, wat nog zal verslechteren wetende dat het aantal huishoudens tegen 2030 zal stijgen naar 3 miljoen én ook het aantal nieuwe gezinsvormen verder toeneemt zoals bijvoorbeeld alleenstaanden of nieuwe samengestelde gezinnen (die allen een woning op maat nodig hebben). Mede door al deze elementen is ook onze huurmarkt overbevraagd.

“Het aanbod uitbreiden staat niet gelijk met het aansnijden van open ruimte. We stellen duidelijke prioriteiten om onze open ruimte maximaal te ontzien. We moeten eerst en vooral kijken naar het bestaand patrimonium. Denk aan oudere huizen, leegstand, winkel- en kantoorruimte. Ook alternatieve woonvormen zoals co-houding of kangoeroe zorgen voor meer woongelegenheden zonder een grote bijkomende last te leggen op de open ruimte. We kunnen in vele steden en gemeenten ook nog op een kwaliteitsvolle manier verdichten. Niet door hoge appartementsblokken te bouwen in onze dorpskernen, maar door een beperkt aantal bouwlagen verstandig in te vullen met bijvoorbeeld studio’s voor alleenstaanden”, zegt Joke Schauvliege.

Niet alleen moet het aanbod uitgebreider. Meer dan de helft van de woningen is ook ouder dan 50 jaar en vaak toe aan renovatie. Er is zelfs al een renovatieplicht voor wie zo’n verouderde woning aankoopt. Bothuyne: ‘Nu moet de overheid er ook voor zorgen dat voor iedereen zo’n renovatie effectief haalbaar en betaalbaar is. Door forsere premies en effectief renteloze leningen, gecombineerd met de nodige steun en ontzorging, kan dit wel. Het debat gaat te vaak om doelstellingen en normen, terwijl het moet gaan over hoe we de mensen in staat stellen om mee te kunnen naar zo’n energiezuinige en comfortabele woning.’