Werkloosheidsuitkeringen moeten sneller activeren en rechtvaardiger zijn

Vice-eersteminister en minister van werk Kris Peeters heeft zijn voorstel om de werkloosheidsuitkeringen te hervormen. Bezorgd aan de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) voor advies.

Kris Peeters: “Met het hervormingsplan dat we bezorgd hebben aan de RVA zorgen we voor een activerend en rechtvaardig model voor de komende decennia. Dat bevat hogere uitkering voor lagere lonen en een sterkere daling na één jaar. Verder belandt men pas later op het minimum, naarmate men langer heeft gewerkt."

De werkloosheidsuitkering is een onmisbare steun om de periode tussen twee jobs te overbruggen. Daarbij mogen we het doel van de uitkering niet uit het oog verliezen: wie op zoek is naar een job financieel ondersteunen in die zoektocht. Mensen terug aan het werk helpen is wat telt. Meer mensen aan het werk versterkt onze sociale zekerheid en met uitdagingen als de vergrijzing zal dat in de toekomst broodnodig zijn. "We hebben er ook alle baat bij die uitkeringen zo rechtvaardig en sociaal mogelijk te verdelen. Een aantal knelpunten moeten weggewerkt worden", vindt Kris Peeters.

Het huidige systeem kent enkele knelpunten:

• De huidige invulling van de werkloosheidsuitkering is niet activerend genoeg. Zo zijn de dalingen van uitkeringen zeer klein, bij lage lonen zijn ze zelfs quasi onbestaande. Voor een aantal categorieën loont het bovendien te weinig om terug te gaan werken. Neem een alleenstaande werkloze die een brutoloon had van 2.300 €: in de eerste drie maanden krijgt die 89.1% van het vroegere nettoloon. Was het brutoloon 2.500 € dan loopt de werkloosheidsuitkering op tot 94.44% van het vroegere nettoloon.
  
  
• Er zit nu een sociale onrechtvaardigheid in het systeem. Bij werkloosheid verliest wie een laag loon heeft namelijk relatief meer inkomen dan wie een hoog loon heeft. Dat komt omdat de werkloosheidsuitkering berekend wordt op basis van het brutoloon en niet van het nettoloon. Hierdoor komt werkloosheid proportioneel dus harder aan bij mensen met lagere lonen. 
  
  
• De berekening van de werkloosheidsuitkering is ook zeer complex. Dat bemoeilijkt de uitvoering bij de RVA bemoeilijkt en komt bij de werkloze over als onvoorspelbaar en onverstaanbaar. Zo onverstaanbaar dat de huidige dalingen van de uitkering dan ook weinig impact hebben op de zoektocht naar nieuw werk. 
  
  
• Daarnaast heeft een hervorming van de specifieke belastingaftrek voor werkloosheidsuitkeringen gezorgd voor een fiscale onrechtvaardigheid voor hogere lonen. Bij alleenstaanden en niet-gehuwde partners wordt nu alles boven de uitkeringsgrens van 1.460 € weg belast. Wie dus recht heeft op een maximum uitkering en wie recht heeft op een gemiddelde uitkering houdt aan het einde van de rit hetzelfde bedrag over. 
  
  
• Een laatste knelpunt zijn de opleidingsinspanningen. Die leiden nu tot een tijdelijke stopzetting van de dalingen in uitkering. Maar de impact van een opleiding op de uitkering is voor velen onduidelijk. Omdat opleidingen vaak doorslaggevend zijn in een zoektocht naar werk, moet hier meer duidelijkheid over komen.

Duurzaam werkloosheidsuitkeringen hervormen

Minister Peeters lanceert daarom een plan om de werkloosheidsuitkeringen duurzaam te hervormen. Dit bevat de volgende krachtlijnen: 

• Het systeem zal sneller activeren en wordt vereenvoudigd.
  
  
• Ongeacht de loonhoogte bekomen mensen een vergelijkbare netto vervangingsratio tussen nettoloon en uitkering, waarbij die vervangingsratio afneemt met de werkloosheidsduur. Dit wordt gerealiseerd door de uitkering samen te stellen op basis van 2 elementen: een forfaitaire sokkel verhoogd met een % van het vroegere brutoloon.
  
  
• Voor iedereen, ook de lagere lonen, moet er een vermindering van de uitkering zijn bij aanvang van de werkloosheid:
  • Bij overgang van derde naar vierde maand werkloosheid;
  • Bij overgang van de zesde naar zevende maand werkloosheid; 
    
    
• De maximumuitkeringen in de eerste 6 maanden van de werkloosheid worden licht verhoogd, en de loongrens wordt afgeschaft; 
  
  
• Een versterking van de degressiviteit na 24 maanden werkloosheid door minder, maar grotere stappen in terugval uitkering; 
  
  
• Met behoud van de huidige minimumuitkeringen en de uitkeringen in de forfaitaire derde werkloosheidsperiode; Het stelsel moet opleidingsinspanningen van werklozen aanmoedigen en honoreren.