Het aantal jongeren met mentale en fysieke klachten blijft toenemen. Er is ook een sterke toename in zelfmoordgedachten van 17,6% in 2018 naar 22,3% in 2022. Vooral jonge vrouwen zijn een kwetsbare doelgroep, het aantal zelfdodingen in deze groep neemt toe. Cd&v wil van mentaal welzijn een absolute prioriteit maken. De partij stelt daarvoor een plan voor onder de noemer “May the force be with youth” met de focus op kinderen en jongeren. In het plan pleit de partij voor een verdubbeling van het budget voor geestelijke gezondheidszorg, voor meer inzetten op preventie en voor toegankelijkere zorgverlening. “De generatie die staat te trappelen om haar toekomst vast te pakken, is een weerbare en veerkrachtige generatie. We moeten hen daar ten volle in te ondersteunen.”
Het mentaal welzijn van kinderen en jongeren is misschien wel de grootste maatschappelijke uitdaging voor de toekomst Sinds de COVID-pandemie beheerst het thema steeds vaker en terecht het (politieke) debat. Het taboe om over mentaal welzijn te spreken, moeten we nog meer proberen weg te werken. Daarnaast is ook een laagdrempelige toegang tot hulpverlening op maat zijn van cruciaal belang. Uit recente cijfers blijkt dat er jaarlijks zijn er in Vlaanderen 1023 zelfdodingen. Dat is een stijging met 3,7% in vergelijking met 2020. Vooral bij jonge vrouwen is er een opvallende stijging in de cijfers. Sinds 2020 stegen het aantal suïcides in deze groep met 17,2%.
De omgevingsfactoren en maatschappelijke evoluties leggen de druk bovendien erg hoog bij kinderen en jongeren. Denk maar aan het overmatig sociale mediagebruik, de individualisering, veranderde kijk op zingeving, een pessimistisch toekomstbeeld en de angst ten gevolge van de klimaatproblematiek en internationale oorlogen, de prestatiedruk op school, een niet aflatende stroom van negatieve mediaberichtgeving, toegenomen complexiteit van gezinsrelaties, enzoverder.
Cd&v gelooft in de veerkracht en weerbaarheid van jongeren en wil hen de ruimte bieden om zich te ontplooien vanuit hun eigen kracht en overtuiging.
Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle: “Kinderen en jongeren moeten zich veilig kunnen uitleven in hun buurt. Daarom moeten we de forse investeringen in infrastructuur voor jongeren verder opdrijven. Denk maar aan jeugdinfrastructuur en jeugdvriendelijke publieke ruimte. Maar het gaat niet alleen om infrastructuur, ook kwaliteitsvolle vrije tijd is belangrijk: het is zelfs een basisrecht voor alle kinderen en jongeren. We moeten dus sterk blijven investeren in een toegankelijk en laagdrempelig aanbod qua jeugdwerk, sport en cultuur, dat zo veel mogelijk inspeelt op de vragen en wensen van onze jeugd”
Vlaams parlementslid Katrien Schryvers: “ Spreken over mentaal welzijn moet de logica zelve zijn. Het is vaak van belang dat mentale problemen reeds in een vroeg stadium vastgesteld worden om er vervolgens gericht mee aan de slag te gaan. Het belang van een goede “nulde lijn” valt dus niet te onderschatten. Denk aan de Overkophuizen die jongeren een toegankelijke plek geven waar ze terecht kunnen voor activiteiten, maar ook voor een goed gesprek. Voor cd&v moet er bovendien werk gemaakt worden van een lokale sociale kaart waarop ouders en jongeren gemakkelijk te weten komen waar ze terecht kunnen als ze worstelen met hun mentaal welzijn.”
Federaal parlementslid Nawal Farih: “Het budget dat naar geestelijke gezondheidszorg gaat moet omhoog van 6% naar 12% zoals de OESO ook voorschrijftt. Ook het conventiekader moet verruimd worden. Er zijn vandaag de dag te weinig psychologen aan de slag die zorg bieden aan een verlaagd tarief. Ook in het voorschrijfgedrag van huisartsen moet doeltreffender. Het kan niet de bedoeling zijn dat jongeren een doosje met 60 tabeltten mee naar huis krijgen indien ze maar 7 tabletten nodig hebben. Dit soort medicijnen zijn te verslavingsgevoelig en vergen dus meer controle.”
Het plan: May the force be with YOUTH.
Preventie is nog steeds de belangrijkste en meest doeltreffende maatregel. De laagdrempelige hulpverlening in de nulde lijn moet zich volop situeren in de directe leefwereld van kinderen en jongeren. Kwaliteitsvolle, professionele GGZ is ten derde het sluitstuk van een goed beleid op vlak van mentaal welzijn. We vertalen onze visie in drie prioriteiten met concrete doelstellingen.
Prioriteit 1: May the force be with youth: we vertrekken vanuit veerkracht van jongeren
- Respect voor hun engagement: Jongeren die zich inzetten als mantelzorger voor een ouder, broer, of zus, doen wat ons betreft aan topsport. Maar anders dan hun sportieve leeftijdsgenoten kunnen zij niet op een topsportstatuut rekenen dat hen ook de nodige faciliteiten biedt om dit te combineren met hun studies. Wij vragen een mantelzorgstatuut voor jonge mantelzorgers dat hen bijvoorbeeld toestaat om af en toe afwezig te zijn op school
-
Gebuik sociale media: Er moet verder gewerkt worden aan de responsabilisering van de tech bedrijven om van het internet een veiligere omgeving te maken voor kinderen en jongeren. Wij vinden daarbij dat privacy moet afgewogen worden tegen andere grondrechten, bijvoorbeeld wanneer het gaat over de controle op het respecteren van de leeftijdsgrenzen en toestemmingsmogelijkheden van ouders/opvoedingsverantwoordelijken over toegang tot de digitale informatiemaatschappij onder de minimumleeftijd voor zelfstandige toegang. We gaan op Europees niveau het overleg aan met de sociale mediaplatformen over robuuste leeftijdsverificatie, privacy van kinderen en jongeren en de chronologische tijdlijn als standaardinstelling voor jongeren onder de 18 jaar.
- Geef ze de ruimte: Samen met jongeren en jeugdwerkorganisaties moet een Masterplan Jeugdinfrastructuur worden uitgewerkt waarin naast de uitdagingen op vlak van kwaliteitsvolle jeugdinfrastructuur ook evenveel aandacht gaat naar de jeugdvriendelijke inrichting van de publieke ruimte. Gespreid over verschillende legislaturen is een investering nodig van €1.4 miljard.
Prioriteit 2: Doorbreek het taboe over mentaal welbevinden. Zet in op de zogenaamde “nulde lijn” en op sociale participatie van jongeren.
- Meer investeren in Overkophuizen: Vandaag zijn er 69 locaties van Overkophuizen waar jongeren terecht kunnen voor allerhande activiteiten, maar vinden er ook een luisterend oor of gepaste hulp wanneer ze zich minder goed in hun vel voelen. Doordat jongeren bij OverKop ook gewoon in hun vrije tijd samenkomen, maakt het de stap naar professionele ondersteuning veel kleiner. Op die manier bereiken we hen beter. Jaarlijks komen er duizenden jongeren over de vloer.
-
Lokale sociale kaart: Niet alleen voor jongeren zelf maar ook voor hun ouders en andere sleutelfiguren, en zelfs voor hulpverleners, is het onvoldoende duidelijk waar men terecht kan wanneer men zich zorgen maakt over de mentale gezondheid van jongeren of kinderen. Dit kan lokaal ook heel sterk verschillen. Daarom moet er op lokaal niveau een makkelijk te raadplegen overzicht zijn van de plekken waar jongeren terecht kunnen. Bij voorkeur plekken die dicht bij de leefwereld van jongeren staan.
-
Inzetten op kwaliteitsvolle vrije tijd voor jongeren: vrijetijdsbesteding is een basisrecht voor alle kinderen en jongeren. We blijven investeren in een toegankelijk en laagdrempelig aanbod dat zo veel mogelijk inspeelt op de vragen en wensen van onze jeugd. Heel veel jongeren, zeker op lokaal niveau, zijn nog te weinig vertrouwd met het vrijetijdsaanbod in hun regio. Het creëren van aanbod is niet voldoende, het moet ook inspelen op de diverse vragen van de jeugd . We zetten zitten in op samenwerking en zetten de deuren van het vrijetijdsaanbod voor de jeugd wagenwijd open. Het gevoel hebben om ‘ergens bij te horen en er toe te doen’ is immers van onschatbare waarde voor de identiteitsontwikkeling van alle kinderen en jongeren
Prioriteit 3: Professionele geestelijke gezondheidszorg op maat van jongeren.
Wanneer er nood is aan professionele hulp voor kinderen en jongeren, moet die er ook zijn. Vandaag is het aanbod en is het budget dat naar geestelijke gezondheidszorg slechts 6% van het totale gezondheidszorgbudget. Dat moet verdubbeld worden, willen we de hulp kunnen bieden die nodig is. Cd&v wil ook meer continuïteit voor jongeren om een zorgtraject na hun 18 jaar verder te kunnen zetten. Jongeren staan soms op verschillende wachtlijsten tegelijk omdat ze zeker willen zijn dat ze professionele hulp zullen krijgen. Maar vaak staan ze op de verkeerde lijst en moeten ze herbeginnen omdat hun zorgvraag niet aanvaard wordt. Cd&v pleit ook voor dringende hervormingen in het geestelijke gezondheidszorglandschap. De professionele hulpverlening moet zich meer afstemmen op de leefwereld van jongeren.
- We verdubbelen de middelen voor GGZ, we investeren 2,4 miljard – van 6% naar 12% (OESO-norm)
- We hameren op het verruimen van het conventiekader voor psychologen. Op die manier willen we meer psychologen enthousiasmeren om zorg te bieden aan een verlaagd tarief.
- Aanvullend willen we ook het voorschrijfgedrag van huisartsen veel doeltreffender maken. Het kan niet de bedoeling zijn dat jongeren een doosje met 60 tabeltten mee naar huis krijgen indien ze maar 7 tabletten nodig hebben. Dit soort medicijnen zijn te verslavingsgevoelig en vergen dus meer controle.
- We willen werken aan de hand van regionale oriëntatiepunten waar men werkt met gedeelde wachtlijsten. Van daaruit zorgen we ervoor dat patiënten op de juiste plek terecht komen.
- We willen jongeren professionele hulp kunnen bieden bij hun vertrouwde kinder- of jeugdpsychiater ook na 18 jaar en zonder dat hun zorgtraject abrupt onderbroken wordt. We vragen continuïteit van het aanbod aan mentale zorg tot 25 jaar.
