De proefprojecten ‘perinatale geestelijke gezondheidszorg’ hebben aangetoond dat de screening naar psychische problemen tijdens de zwangerschap, maar ook erna, belangrijk is. Zowel voor de moeder, de partner als de ongeboren baby. Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin breidt de proefhoudende aanpak van de mentale gezondheidsproblemen van zwangere en bevallen vrouwen nu uit over heel Vlaanderen. Elke vrouw in Vlaanderen zal tijdens de zwangerschap worden bevraagd naar haar gebruik van alcohol en middelen en tijdens en na de zwangerschap gescreend op angst en depressieve klachten.
De komst van een baby brengt niet alleen hoop voor de toekomst, maar betekent voor vele ouders ook een uitdaging. Voor een minderheid van de vrouwen en hun partner overschaduwen mentale gezondheidsproblemen deze periode. De mentale gezondheidsproblemen worden soms niet opgemerkt. Door gebrek aan kennis en tijd, en door het taboe op het benoemen van mentale problemen in een periode die doorgaans vreugdevol wordt beleefd.
Wereldwijd zou 10% van de zwangere vrouwen en 13% van de vrouwen na de bevalling een mentale stoornis doormaken, meestal een depressie. Daarom heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) recent perinatale mentale gezondheid in de millenniumdoelstellingen en het ‘Global Mental Action Plan’ opgenomen. De WHO benadrukt hierbij het belang van preventie, detectie en behandeling van mentale problemen bij zwangere en pas bevallen vrouwen.
Screening in regionaal zorgaanbod
Jo Vandeurzen liet in 2016 bij het UZ Gent-Karus Gent en PZ Bethaniënhuis in Zoersel pilootprojecten ‘Perinatale Geestelijke Gezondheidszorg’ starten. Uit de projecten blijkt dat de verschillende disciplines, organisaties en netwerken weinig kennis hebben van elkaars aanbod en werking. De uitdaging ligt in het verder transparant maken van het zorgaanbod. Daarom werd een draaiboek ontwikkeld met sensibiliseringscampagnes en training en opleiding voor zorg- en hulpverleners.
Concreet is het de bedoeling dat elke vrouw in Vlaanderen tijdens de zwangerschap wordt bevraagd op gebruik van alcohol en middelen en tijdens en na de zwangerschap wordt gescreend op angst en depressieve klachten door professionelen als huisartsen, gynaecologen, vroedvrouwen, Kind en Gezin en zo nodig klinisch opgevolgd. De perinatale hulpverleners zorgen voor een vlotte toegang naar gepaste zorg voor moeder, baby en partner.
Deze zorgpaden zullen regionaal verder ontwikkeld worden vanuit een samenwerking tussen de geestelijke gezondheidszorg en de perinatale hulpverleners. De regionale expertisecentra zullen hierin een coördinerende rol opnemen. De uitrol van de screening wordt gerealiseerd in samenwerking met Kind en Gezin.
Oprichting Expertise Netwerk Perinatale Mentale Gezondheid
Om ook de partners in de sector van de geestelijke gezondheidszorg op een lijn te krijgen besloot minister Vandeurzen tot de oprichting van een expertisenetwerk dat zich verenigd op perinatale zorg toelegt. Jo Vandeurzen: “Het is essentieel dat we ook de verschillende spelers die vanuit de geestelijke gezondheidszorg een rol opnemen in de perinatale zorg beter op elkaar laten aansluiten zodat ze elkaar aanvullen in plaats van beconcurreren. Om de projecten nu over Vlaanderen uit te rollen, met de vereiste intensieve samenwerking tussen deze partners, hebben we ook het Vlaams Expertise Netwerk voor Perinatale Mentale Gezondheid opgericht van waaruit de perinatale geestelijke gezondheid van zwangere en bevallen vrouwen versterkt kan worden.”
Het Vlaams Expertise Netwerk voor Perinatale Mentale Gezondheid bestaat uit de Moeder-Baby-eenheden van Karus Gent en PZ Bethaniënhuis, het expertisecentrum perinatale psychiatrie UPC KU Leuven en het Centrum Perinatale Mentale Gezondheid UZGent, de leefeenheden voor zwangere vrouwen en moeders met hun kinderen binnen de revalidatieconventies verslavingszorg van De Kiem (Tipi), Adic (OP+), en Free Clinic (project GoiA) en Kind en Gezin. Dit netwerk zal verder aangevuld worden met andere partners die bij de perinatale mentale gezondheid van vrouwen betrokken zijn.
Online zelfhulptool
Het bestaande behandelaanbod zal uitgebreid worden met de ontwikkeling van een online zelfhulptool voor vrouwen met depressieve en angstklachten in de perinatale periode. Dit online-aanbod zal geïntegreerd worden in de bestaande website www.depressiehulp.be en een aantal specifieke modules voorzien.
