Kwaliteitsvol onderwijs is van fundamenteel belang in de vorming van sterke, weerbare en veerkrachtige personen. Onderwijs vormt je als mens. Je leert hoe de maatschappij in elkaar zit en je verwerft de nodige kennis en vaardigheden om je plaats daarin te vinden en die maatschappij op jouw beurt mee vorm te geven. Goed onderwijs zorgt daardoor niet alleen voor sociale mobiliteit, welvaartscreatie en innovatie, maar ook meer algemeen voor de attitudes en knowhow om zelf de controle te krijgen over het leven. Onderwijs zal voor cd&v altijd breed vormend zijn en nooit uitsluitend een middel om ‘arbeidskrachten’ af te leveren.
Dat doel om jongeren te vormen zodat ze greep krijgen op het leven, staat in schril contrast met het gevoel van leraren dat ze zélf minder vrijheid hebben om jongeren te vormen volgens hun eigen inzichten en competenties. Bureaucratisering en verantwoordingszucht zijn maatschappelijke tendensen die niet enkel het onderwijs treffen, maar ondermijnen al lang de status van de leraar als expert in zijn vak en fnuiken de zin voor initiatief die ze net moeten kunnen aanwakkeren bij hun leerlingen. Het herstel van die status is daarom een van de meest fundamentele oplossingen voor tal van de problemen waarmee ons onderwijs vandaag geconfronteerd wordt. Daarom formuleren we in ons programma voorstellen die de leraar herwaarderen in zijn/haar rol, zowel op vlak van de materies die hij/zij doceert, als op vlak van de methodiek die hij hanteert om die kennis over te dragen. Uiteraard draagt dergelijke herwaardering ook bij tot het oplossen van het lerarentekort, waarvoor we ook oplossingen aandragen.
Een leraar, als lid van het lerarenteam, moet die rol kunnen opnemen binnen het eigen pedagogisch project van een school. Ook die vrijheid is voor cd&v van fundamenteel belang. Scholen zijn zeer sterk ingebed in de bredere maatschappij, en zijn dus ook zeer snel betrokken partij bij allerlei maatschappelijke fenomenen. Het regent suggesties voor nieuwe vakken en van scholen verwacht men vaak dat ze elke tekortkoming in de maatschappelijke en ouderlijke verantwoordelijkheid compenseren. Daarnaast wordt vanuit activistische hoeken telkens opnieuw geprobeerd om de laatste progressieve hype waar ‘meer aandacht voor moet zijn’ af te dwingen onder het mom van noodzakelijke vernieuwing, in plaats van kinderen de nodige bagage mee te geven om zelf hun oordeel te vormen. En met elvendertig gekleurde financieringsstromen lijkt het leiden van een school voor directies te vaak op puzzelen voor volwassenen. Gedaan ermee.
Voor cd&v zijn het de scholen zelf die het best geplaatst zijn om hun project vorm te geven. De vrijheid van onderwijs – die door sommige partijen als een vervelende hindernis wordt beschouwd – is voor cd&v net een van de beste garanties voor kwaliteitsvol onderwijs. De overheid mag die rol niet op zich nemen door een staatspedagogie af te kondigen of te denken dat zij beter in staat is om op de eurocent te bepalen waar scholen hun geld aan moeten uitgeven. Ze moet net faciliteren en zorgen dat scholen op een ernstige manier hun werk kunnen doen. Ons onderwijs van de toekomst moet kunnen rekenen op een groot maatschappelijk respect voor het métier, de ondernemingszin en de creativiteit van onze leraren, directies, schoolteams en schoolbesturen. Met vrijheid komt uiteraard ook verantwoordelijkheid. Naast het bijdragen aan duidelijke gedragen kwaliteitsnormen, moet een onafhankelijke onderwijsinspectie heldere inspannings- én resultaatsverbintenissen controleren. Een goed evenwicht tussen sturing en autonomie blijft nodig.
Hoe zit het dan met de bredere maatschappelijke opdracht van onze scholen en leraren? De focus op het overbrengen van kennis en het pedagogische project van de scholen staat voor cd&v niet in contrast met een sociaal-maatschappelijke rol, maar is er net het logische gevolg van. Het is evident dat leraren niet blind mogen zijn voor de sociale problemen die in hun klassen leven, maar hun rol is niet om zelf maatschappelijk assistent te zijn of ze allemaal op te lossen. Door scholen en leraren mee verantwoordelijk te maken om alle mogelijke uitdagingen waarmee onze samenleving kampt op te lossen, verhinderen we hen om de uitdaging het hoofd te bieden waar zij exclusief de competentie toe hebben. Dat is geen defensieve strategie, maar net een pleidooi voor meer ambitie: we pakken sociale problematieken aan vanuit die instanties die effectief de capaciteit en knowhow hebben om daarmee om te gaan en ontzorgen op die manier schoolteams. Ouders hebben vanzelfsprekend ook een (gedeelde) verantwoordelijkheid voor het onderwijstraject van hun kinderen.
Wat evident wel tot de sociale opdracht van onze scholen behoort, is het garanderen van gelijke kansen op kwalitatief onderwijs. Het kan niet zijn dat je omwille van handicap, afkomst, financiële mogelijkheden of zelfs woonplaats niet de kans krijgt om in Vlaanderen (en Brussel) het onderwijs te krijgen dat je vooruit zal brengen in het leven. De vrije keuze van ouders om hun kind het onderwijs te laten volgen dat het beste aansluit bij hun eigen visie op leven en leren, mag dus absoluut niet gehinderd worden door een van deze elementen. We verzetten ons tegen een toename van commerciële belangen in ons brede onderwijsveld waarmee facturen verder oplopen maar de kwaliteit niet stijgt. We garanderen dat scholen toegankelijk, duurzaam en nabij zijn en we tolereren geen discriminatie. Onder het mom van gelijke kansen wordt echter soms beleid gevoerd dat net het tegenovergestelde bereikt. Des te belangrijker is het om een gelijkekansenbeleid te voeren dat wél werkt en iedereen naar boven trekt, zodat ons onderwijssysteem er terug in slaagt om ongelijkheid om te zetten in sociale mobiliteit. Voor cd&v is het hierbij duidelijk dat élk talent telt.
Die garantie op gelijke kansen is niet enkel relevant voor onze kleuter-, lagere en secundaire scholen, maar ook voor onze hogescholen en universiteiten. De democratisering van ons hoger onderwijs is een verwezenlijking waar we als Vlaanderen trots op moeten zijn. We gaan dus niet mee in het discours dat er vandaag te veel jongeren zouden kiezen voor hoger onderwijs. Wél mogen we niet aanvaarden dat de democratisering van het onderwijs leidt tot een inflatie aan diplomavereisten bij werkgevers, waardoor de sociale mobiliteit van mensen die geen hoger onderwijs volgen, gefnuikt wordt.
In Vlaanderen slagen we erin kwalitatief hoogstaand hoger onderwijs te bieden, met universiteiten die tot de top 100 van de wereld behoren, zonder dat er een overdreven selectie aan de poort gebeurt. Het feit dat meer jongeren en met meer diverse profielen instromen in ons hoger onderwijs, is een sterkte maar moet ook ondersteund worden door een robuuste financiering. Willen we bovendien wereldtop blijven, moeten we ook open het debat durven voeren over het versterken van de internationale focus van ons hoger onderwijs. Ook het levenslang en levensbreed leren moet hoog op de agenda blijven.
Respect voor het vakmanschap van onze leraren, de vrijheid van onze scholen en de gelijke kansen voor onze leerlingen zijn voor cd&v het vertrekpunt voor een kwaliteitsvol onderwijsbeleid.
Kernpunten
We willen respect voor leerkrachten
- We trekken topprofielen aan in het onderwijs en behouden ze ook
- We zorgen ervoor dat school maken een ploegsport is
- We versterken de aanvangsbegeleiding voor zij-instromers
We respecteren de vrijheid van onderwijs
- We blijven uitgaan van vertrouwen in de kracht van de vrijheid en autonomie van scholen en centra
- Als regelgeving een te grote belemmering wordt, bieden we scholen meer regelluwe ruimte
- We geven schoolbesturen de vrijheid om toegekende middelen in te zetten. Minder ‘gekleurde’ middelen dus
We zorgen voor een boost van de onderwijskwaliteit
- We keuren leerplannen enkel goed wanneer ze duidelijk meer ambitieuze doelen omvatten dan de eindtermen
- We integrereren het interuniversitair expertisecentrum voor ondersteuningsbeleid voor cognitief sterk functionerende leerlingen in Leerpunt
- We garanderen dat scholen zullen kunnen blijven beschikken over de nodige middelen om hun IT-infrastructuur op peil te houden
- We moeten weer voldoende aandacht garanderen voor kennisoverdracht