Vandaag keurt het Vlaams parlement op initiatief van cd&v een aanpassing van het mestdecreet goed, gebaseerd op het princiepsakkoord tussen de landbouw- en milieuorganisaties van 7 maart 2023.
“De aanscherping van het decreet moet de waterkwaliteit verbeteren en moet zorgen voor een rechtszeker kader voor landbouwers om te ondernemen”, zegt Vlaams parlementslid en landbouwexpert Bart Dochy, die de aanpassing mee onderhandelde.
In 2022 kwam er een overleg tussen de landbouw- en natuurorganisaties om te komen tot een voorstel tot aanpassing van het mestdecreet. Op basis van de meetgegevens van de waterkwaliteit die onvoldoende waren daagde de minister de landbouw- en natuurorganisaties uit om tot een consensus te komen. Na maanden onderhandelen mondde dit uit in een princiepsakkoord. Dit princiepsakkoord vormt nu de basis voor het aangepast mestdecreet dat cd&v onderhandelde en dat vandaag door het Vlaams parlement wordt goedgekeurd.
Ondertussen bewoog er wat: zo was er de Nitraatzaak waarbij Vlaanderen veroordeeld werd tot het betalen van een dwangsom van 1000 euro aan 5 milieuorganisaties per dag dat er geen extra maatregelen genomen werden om de hoeveelheid nitraat in de Vlaamse waterlopen terug te dringen. Daarnaast spant de Europese commissie een inbreukprocedure aan bij het Europese hof van justitie om Vlaanderen aan te manen bijkomende maatregelen te nemen om de vervuiling van het oppervlaktewater met stikstof uit agrarische bronnen verder aan te pakken. Dit kan leiden tot een miljoenenboete.
In het regeerakkoord spraken de coalitiepartners daarom af om het mestdecreet aan te scherpen en bijkomende maatregelen in te voeren vanaf 2025. De aanscherping van het decreet is gebaseerd op het eerdere princiepsakkoord tussen landbouw- en natuurorganisaties en heeft als doel de waterkwaliteit te verbeteren en te zorgen voor meer rechtszekerheid voor landbouwers. Om deze maatregelen effect te kunnen laten hebben in het komende teeltjaar is het noodzakelijk snel duidelijkheid te geven aan de land- en tuinbouwers, want vanaf 15 februari start het nieuwe bemestingsseizoen. Wachten is volgens de indieners dus geen optie.
“Het voorliggende pakket aan maatregelen die we in het decreet inschrijven vormt een uitdaging voor de land- en tuinbouwsector. Desondanks is de sector zich bewust van de noodzaak van deze inspanning. Om mogelijke twijfels of de maatregelen ver genoeg gaan bij milieuorganisaties weg te nemen is voorzien om de voorliggende maatregelen te evalueren via een Milieueffectenrapport”, stelt Vlaams parlementslid Bart Dochy (cd&v). “Voorts stelt het regeerakkoord ook: ‘Als uit de monitoring in 2025 en 2026 blijkt dat er bijkomende maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteitsdoelstellingen te halen, zullen die genomen worden.’ Het decreet voorziet sowieso in zogenaamde ‘auto-executieve maatregelen’ die automatisch in voege treden in 2027, als de waterkwaliteit onvoldoende is. Zo bouwen we garanties in dat we de doelstelling voor een betere waterkwaliteit hoe dan ook willen behalen.”
De aanpassing van het decreet voert strengere bemestingsnormen in en moet vermijden dat er nitraatoverschotten uitspoelen in de bodem of in het oppervlakte- en grondwater. “De verstrenging is afhankelijk van de waterkwaliteit in het betreffende gebied. Een slechtere waterkwaliteit betekent dus strengere normen. Daarnaast worden land- en tuinbouwers gestimuleerd om met duurzame teeltechnieken de uitspoeling te beperken. Een landbouwer die goede praktijken toepast wordt dus beloond voor zijn bijdrage aan de milieukwaliteit. Een beperkte lijst van terugverdieneffecten is opgenomen in het decreet, die lijst wordt na het bemestingsseizoen (15 februari) nog verder uitgebreid en wordt besproken in het duurzame overleg tussen landbouw- en natuurorganisaties”, vult Dochy aan.
Daarnaast worden beschermingsstroken afgebakend langsheen waterlopen die grenzen aan akkergrond. Langsheen de zogenoemde VHA-waterlopen, waterlopen die opgenomen zijn in de Vlaamse Hydrologische Atlas, worden beschermingsstroken afgebakend. Deze beschermingsstroken van 5 meter komen er bij het inzaaien van nitraatgevoelige teelten (met groter risico op nitraatuitspoeling) in de gebiedstypes 2 en 3 (gebieden met minder goede waterkwaliteit). Vanaf 2026 komen er bijkomend beschermingsstroken van 3 meter in de gebieden met een betere waterkwaliteit (gebiedstype 0 & 1) en teelten die niet uitspoelingsgevoelig zijn. Voor het bewaren van deze beschermingszones wordt een vergoeding voorzien.
“Landbouw laat zich niet leiden door de kalender, denk aan periodes met veel regenval of extreme droogte. Daarom wordt afgestapt van te strikte ‘kalenderlandbouw’, waarbij strikt wordt vastgelegd wanneer landbouwers gewassen mogen inzaaien, oogsten of bemesten. De vastgelegde data zullen met 14 dagen verschoven kunnen worden na wetenschappelijk advies”, vult Dochy nog aan.
Ook de handhaving wordt versterkt. “Er wordt extra ingezet op bedrijfsevaluatie, waarmee het volledige bedrijf wordt beoordeeld. Bij overschrijding van een drempelwaarde wordt striktere perceelsopvolging en/of verplichte begeleiding door een gekwalificeerde instantie opgelegd. Wanneer men binnen de 5 jaar opnieuw niet voldoet worden boetes opgelegd. De weersomstandigheden worden echter steeds voorspelbaarder. Gezien dit buiten de macht van de landbouwer ligt, zal dit worden meegenomen in de beoordeling”, zegt het parlementslid.
Een belangrijk discussiepunt tussen de landbouw- en natuurorganisaties was de vervroegde stopzetting van de nulbemesting voor gronden gelegen in groene bestemming en VEN (Vlaams Ecologisch Netwerk). In het regeerakkoord werd afgesproken om te kiezen voor een stimulerend beleid waarbij landbouwers vrijwillig kunnen instappen in de nulbemesting in VEN-gebied op groene bestemmingen. Het systeem daartoe wordt uitgewerkt vóór 15 februari.
“Deze Vlaamse meerderheid heeft grote ambities om de waterkwaliteit te verbeteren. We willen dit doen vanuit het overlegmodel tussen landbouw en natuur. Met maatregelen die wetenschappelijk onderbouwd zijn, met monitoring en gerichte bijsturing om het doel te bereiken”, besluit Bart Dochy.
Minister van Omgeving Jo Brouns reageert: “Met dit nieuwe Mestdecreet nemen we de extra maatregelen die nodig zijn om de waterkwaliteit te verbeteren, geven we de boeren de zekerheid die ze nodig hebben, en stoppen we de dwangsommen van milieuverenigingen. We hebben geen tijd te verliezen om de waterkwaliteit te verbeteren. Nog eens een jaar wachten was geen optie. Ik wil de parlementsleden van de meerderheid uitdrukkelijk danken voor de vlotte en constructieve samenwerking waarmee we samen dit belangrijke dossier gedeblokkeerd hebben.”
Op 6 december start opnieuw de jaarlijkse Koesterweek van het Berrefonds. Een week waarin extra aandacht en erkenning wordt gevraagd voor al die gezinnen die een kind moeten missen.
Ons land stelt een aanzienlijke stijging vast van asielaanvragen van Palestijnen en Syriërs die reeds bescherming genieten in een ander Europees land, meestal Griekenland en in mindere mate Bulgarije. De afgelopen maanden gaat het over telkens meer dan 450 aanvragen per maand. Staatssecretaris voor asiel en migratie Nicole de Moor wil daar komaf mee maken.
De beleidsnota met krijtlijnen voor 2024-2029 op vlak van inburgering en integratie is bekend. Er gaat extra aandacht naar het belang van taal en er komen extra maatregelen zodat nieuwkomers sneller volwaardig kunnen participeren aan onze samenleving.