Het aanklampend terugkeerbeleid dat de afgelopen twee jaar werd uitgebouwd wordt wettelijk verankerd. Jaarlijks krijgen ongeveer 20.000 personen een eerste bevel om het land te verlaten. Een individuele begeleiding naar vrijwillige terugkeer of naar eventuele andere verblijfsmogelijkheden in ons land kan in dergelijke gevallen worden aangeboden. Die begeleiding gebeurt door ICAM-coaches. Gedwongen terugkeer met opsluiting in een gesloten centrum gebeurt pas in laatste instantie.
Nicole de Moor: “Het aanklampend terugkeerbeleid is een breuk met het verleden. We geven mensen niet zomaar een papier met het bericht dat ze het land moeten verlaten, maar zorgen voor een grondige terugkeerbegeleiding. Terugkeer is vrijwillig als het kan, gedwongen als het moet. In onwettig verblijf in ons land leven is nooit een oplossing, niet voor de persoon in kwestie en niet voor de samenleving.”
Een medewerkingsplicht voor terugkeer wordt ingevoerd. De medewerkingsplicht houdt in dat wie het land moet verlaten, meewerkt aan de begeleiding door ICAM-coaches, maar ook dat men moet meewerken aan zijn identificatie, de nodige stappen zet om de noodzakelijke reisdocumenten te verkrijgen, meewerkt aan de organisatie van zijn reis, aan de noodzakelijke medische onderzoeken en aan het overmaken van medische attesten en certificaten. De terugkeer is vrijwillig als het kan en gedwongen als het moet. Een geloofwaardig en coherent asiel- en migratiebeleid veronderstelt dat elke beslissing tot overdracht, terugdrijving, terugkeer of verwijdering effectief kan worden uitgevoerd. Wanneer iemand niet meewerkt zal sneller worden overgegaan naar een gedwongen aanpak.
Om terugkeer vlot te laten verlopen, kunnen een aantal preventieve en minder dwingende maatregelen worden opgelegd. Die maatregelen worden wettelijk verankerd.
- Preventieve maatregelen kunnen tijdens de termijn die de persoon krijgt om het grondgebied te verlaten worden opgelegd om elk risico op onderduiken te vermijden: zo kan een meldingsplicht bij de ICAM-coach, DVZ of politie worden opgelegd, of kunnen reisdocumenten in bewaring worden gehouden wanneer in het kader van de terugkeer een vlucht geboekt is, om te verzekeren dat de persoon deze vlucht zal kunnen nemen.
- Minder dwingende maatregelen worden door DVZ bekeken in het kader van gedwongen terugkeer als alternatief voor opsluiting in een gesloten centrum. Het kan gaan om een meldingsplicht bij DVZ of de politie of een verplichte verblijfplaats die wordt opgelegd. Wanneer duidelijk is dat dergelijke maatregelen niet volstaan, wordt overgegaan tot gedwongen terugkeer en opsluiting in een gesloten centrum.
Om gedwongen uitwijzingen sneller te kunnen uitvoeren, wordt de pool van escorteurs uitgebreid. Escortes zullen naast de politie en Frontex ook uitgevoerd kunnen worden door personeel van DVZ dat daartoe opgeleid wordt.
Tot slot wordt een duidelijker kader voorzien om meer tijd te hebben voor de Dublintransfer wanneer een asielzoeker ondergedoken is. Wanneer een asielzoekers al geregistreerd is in een ander Europees land, kan België die asielzoeker overdragen aan dat land. Die overdracht moet gebeuren binnen een termijn van 6 maanden. De Dienst Vreemdelingenzaken zal de termijn tot overdracht van asielzoekers aan andere lidstaten kunnen verlengen tot twaalf maanden indien de overdracht niet kan plaatsvinden wegens gevangenzetting (in een strafinrichting), en tot achttien maanden indien de betrokkene is ondergedoken.