Vlaams Parlement keurt plan goed voor heropbouw Vlaamse economie

De coronacrisis treft ons Vlaams economisch landschap hard en slaat diepe wonden. De economie krimpt, een golf van faillissementen dreigt, vele jobs dreigen verloren te gaan. Het Vlaams Parlement nodigde kort na de start van de crisis een breed spectrum van experten, sociale partners, topambtenaren en ondernemers uit om van gedachten te wisselen over de crisis. Het resultaat van die gedachtewisseling is een resolutie met tal van aanbevelingen voor het Vlaams relancebeleid, vandaag goedgekeurd in het Vlaams Parlement.

Met een economische krimp van 10,6 procent, voorspellingen over stijgende werkloosheid die gaan van 110.000 verloren jobs volgens het Planbureau tot 260.000 volgens de Nationale Bank; een golf van faillissementen; een sterke terugval in de bedrijfsinvesteringen én in de private consumptie, incasseert onze Vlaamse economie een van de zwaarste klappen sinds de Tweede Wereldoorlog. Met snelle en adequate maatregelen hebben de federale en de Vlaamse regeringen er alles aan gedaan om die zware klappen zo veel mogelijk op te vangen. Met de versoepeling van de lockdown is het vandaag tijd voor de volgende fase: een fase van heropbouw en relance. Daarom stemt het Vlaams Parlement met de ‘relanceresolutie’ voor een plan voor sociaaleconomische heropbouw. “Het gaat om een resolutie met tal van aanbevelingen over de heropbouw van onze arbeidsmarkt en economie”, legt initiatiefnemer en voorzitter van de Commissie Economie en Werk Robrecht Bothuyne (CD&V) uit. “Die resolutie moet leiden tot één breed gedragen Vlaamse relancestrategie.”

Eén breed gedragen strategie

De Vlaamse overheid kan zich op heel wat expertise beroepen, met diverse relancecomités en werkgroepen. Essentieel is dat dit nu leidt tot één breed gedragen relancestrategie, die Vlaanderen, zowel economisch als maatschappelijk, naar de kopgroep van de regio’s in Europa loodst. Deze strategie moet gedragen worden door de politiek, maar ook door mensen, middenveld en bedrijven: iedereen moet mee zijn. Initiatiefnemer en Vlaams Parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V) en mede-indieners, Vlaams Parlementsleden Kurt Vanryckeghem (CD&V), Axel Ronse (N-VA), Andries Gryffroy (N-VA), Maaike De Vreese (N-VA), Tom Ongena (Open Vld) en Maurits Vande Reyde (Open Vld) verwachten een regelmatige rapportage over de voortgang in het Vlaams Parlement. De relanceresolutie focust op drie pijlers:

Breed gedragen strategi uitgelegd

1. Naar een lerende en beter werkende arbeidsmarkt

Er gaat een schok doorheen onze Vlaamse arbeidsmarkt. Voor het eerst in meer dan 5 jaar stijgt de werkloosheid. Het aantal openstaande vacatures is meer dan gehalveerd. En toch blijven de structurele knelpunten van de arbeidsmarkt, die er reeds voor de crisis waren,  overeind: de mismatch tussen vraag en aanbod met vele knelpuntberoepen en dit tegen achtergrond van een vergrijzende arbeidsbevolking, het hoge aandeel inactieven, de stijgende arbeidsongeschiktheid, de hoge werkdruk en het overeenkomstige ziekteverzuim, enz.

Daarom moet VDAB en haar partners zorgen voor een kwalitatief, efficiënt en toereikend begeleidingsaanbod dat langdurige werkloosheid moet bestrijden. Vlaanderen mag geen talent  verloren laten gaan. Dat vergt een actief en activerend herstructureringsbeleid dat kort op de bal speelt. Dat vergt ook meer dan ooit samenwerking met lokale besturen en OCMW’s om zo begeleiding op maat te kunnen voorzien.

Het Vlaams parlement laat de ambitie niet los om méér mensen toe te leiden naar de arbeidsmarkt. Tijdens en na deze crisis gaan immers nog steeds een recordaantal mensen met pensioen, die vervangen moeten worden. Na deze crisis willen we terug aanknopen met positieve groeicijfes en daarvoor zijn gekwalificeerde en gemotiveerde mensen nodig. Daarom is het een must om de werkzaamheidsgraad door middel van een doelgroepgericht beleid verder op te trekken.

Het is hoog tijd voor een competentie-offensief. Vlaanderen heeft nood aan een leercultuur doorheen de hele loopbaan. Daarom is speciale aandacht nodig voor jonge schoolverlaters zonder kwalificatie, moeten we tijdelijk werklozen een goed opleidingsaanbod kunnen doen, moeten we alle werkenden, ook de ondernemers, stimuleren om zich regelmatig bij te  scholen, moeten we werplekleren verder uitrollen en moet er één platform komen waarop alle opleidingsverstrekkers hun opleidingen overzichtelijk kunnen aanbieden. We moeten niet alleen inzetten op bijscholing, maar ook, meer dan ooit op herscholing want talent kan ook in een andere job of in een andere sector terecht. Zo kunnen we bijvoorbeeld in de zorgsector voor extra handen zorgen.

De crisis heeft ons nogmaals op de neus gedrukt hoe essentieel wetenschap is. Als er straks een vaccin klaar zal zijn, zal dat dankzij de wetenschappers zijn. Zo hebben we er dus meer nodig. Daarom moeten we de STEM-richtingen nu extra promoten.

Maar niet alleen wetenschappers hebben in de voorbije maanden een opvallende rol opgenomen. Ook heel wat kortgeschoolden in de zorg, in de supermarkten, in de voedingssector, afvalophaling ... toonden dat ze een vitale functie vervullen in onze maatschappij. Het Vlaams Parlement vraagt dat zij, onder meer via de jobbonus, op een gepaste manier zullen worden gewaardeerd. Waardering is ook gepast voor de sociale economie, een sector die een belangrijke rol kan spelen in het  verankeren van economische activiteiten in Vlaanderen.

Thuis- en telewerken werd tijdens de lockdown op een ongeziene schaal toegepast. Werkgevers die er argwanend tegenover stonden, zijn nu helemaal overtuigd van de mogelijkheden. Werknemers ondervonden de voordelen ervan, bijvoorbeeld om zo de gezinstaken beter te kunnen combineren met het werk of om tijdrovende verplaatsingen te vermijden. We moeten werk maken van meer flexibiliteit op onze arbeidsmarkt via een aangepaste reglementering en via ondersteuning van werkgevers en werknemers die hun manier van werken willen aanpassen. De manier waarop we  werk en samenleving organiseren, kan efficiënter. Met wat betere planning en organisatie kunnen we mobiliteitscongestie – die ons jaarlijks miljoen euro’s welvaartsverlies kosten – vermijden.

2. Meer publieke investeringen als hefbomen voor meer private investeringen

Investeringen zorgen voor de economische groei van morgen en moeten centraal staan in het relancebeleid. Toch staat investeren voor het Vlaams Parlement niet gelijk met het blind besteden van zoveel mogelijk belastinggeld op zo kort mogelijke termijn. Nee, in de eerste plaats hebben we nood aan een beleid dat private investeringen uitlokt en stimuleert. Het Vlaams herstelplan, met waarborgen, achtergestelde leningen en kapitaalsparticipatie als belangrijkste instrumenten, moet ervoor zorgen dat onze Vlaamse bedrijven deze crisis doorstaan en zo snel mogelijk de draad terug oppikken en investeren in hun toekomst. De Vlaamse overheid moet zorgen voor voldoende capaciteit voor deze instrumenten en het vertrouwen winnen van bedrijven én spaarders om van dit beleid een succes te maken.

Hoe dan ook is een versnelling in de publieke investeringen aangewezen. Daarbij moet Vlaanderen de handen in elkaar slaan met de Vlaamse overheidsbedrijven, intercommunales en de lokale en provinciale besturen om te komen tot één Vlaamse investeringsagenda. Investeringen met een grote economische en maatschappelijke return moeten daarin voorrang krijgen; een afwegingskader moet daartoe ontwikkeld worden. Snelheid en efficiëntie inzake procedures, administratie en vergunningen is daarbij essentieel.

Een succesvol relancebeleid moet ook de juiste richting inslaan. We moeten daarom kiezen voor investeringen  die bijdragen tot het realiseren van de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. Zowel inzake mobiliteit – emissievrij openbaar vervoer, investeringen in de fiets, een versnelde introductie van elektrische wagens ... - als inzake energiezuinige woningen en gebouwen kan de overheid met een gepast ondersteunend kader de hefboom zijn voor heel wat extra private investeringen. Ook een energiebeleid dat energie-efficiëntie en meer hernieuwbare energie als leidraad heeft, past in een degelijk relancebeleid. De Europese Green Deal biedt in dit kader ook opportuniteiten voor Vlaanderen.

Europa trekt ook volop de kaart van digitalisering en Vlaanderen moet daarin volgen. Moderne digitale infrastructuur, zoals glasvezel en de uitrol van 5G,  moeten van Vlaanderen op termijn ook op dat vlak een topregio maken.

3. Een gericht economisch ondersteuningsbeleid op maat van de Vlaamse KMO’s

Het Vlaamse KMO-weefsel dreigt aangetast te worden door deze crisis. De impact van de economische crisis verschilt echter sterk van sector tot sector. Het Vlaams Parlement pleit voor een relancebeleid dat rekening houdt met de specifieke noden van deze sectoren en voor een overlegmodel om de noden van bedrijven snel te detecteren. Het Vlaams ondernemerschap staat onder druk, gelet op het lage ondernemersvertrouwen vandaag. Startende ondernemers komen snel in financiële problemen en kandidaat-starters worden afgeschrikt. Daarom is het belangrijk dat starters ondersteund worden en dat voor werkzoekenden met ondernemersambities gepaste begeleiding en ondersteuning wordt voorzien.

Ondernemers in moeilijkheden of in faillissement mogen niet aan hun lot over gelaten worden. Samen met de OCMW’s wordt een omkadering voorzien.

Ondernemers stimuleren om te blijven investeren, nieuwe projecten uit te werken, opleiding en vorming te voorzien, kan via het bestaande VLAIO-instrumentarium. Tijdelijke extra steun kan aarzelende ondernemers en KMO’s over de brug halen om toch te investeren.

Innovatie, onderzoek en ontwikkeling moeten centraal staan; de vernieuwing van ons economisch weefsel gaat via een duidelijke keuze voor investeringen in onderzoek en ontwikkeling. Het groeipad richting de befaamde 3%-norm voor investeringen in O&O moet dan ook aangehouden worden.

De Vlaamse distributiesector kreeg zware klappen te verwerken. Het consumentenvertrouwen kreeg een knauw. Tegelijk werd blijk gegeven van een ongelofelijke veerkracht; met heel wat nieuwe initiatieven rond e-commerce en korte keten. We moeten verder bouwen op deze initiatieven richting een brede, structurele versterking van de online aanwezigheid van Vlaamse winkels. Daarnaast is, meer dan ooit, kernversterking essentieel om, samen met lokale besturen, de beleving van winkelen in onze steden en gemeenten op niveau te houden.

Vlaanderen is een op export gerichte economie. Niet alleen de coronacrisis, maar ook de dreigende harde Brexit dreigen ons exportmodel te ondermijnen. De Europese interne markt moet volop blijven draaien. Volop inzetten op exportpromotie en extra ondersteuning voor bijvoorbeeld onze zeehavens zijn sleutelelementen om terug aan te knopen met economische groei. Tegelijk is het belangrijk dat we de positie van onze klimaatvriendelijke Europese industrie verdedigen ten aanzien van industrie uit delen van de wereld die het minder nauw nemen met de klimaatambities.

Zeker voor KMO’s en bedrijven geldt dat we investeringen inzake circulaire economie, energie-efficiëntie en andere klimaatvriendelijke maatregelen moeten faciliteren. Ook hier kunnen we met een gericht ondersteuningsbeleid het verschil maken. De Europese Commissie becijferde onlangs dat België van alle EU-lidstaten het meeste economische winst kan boeken door een groene omslag; met tot 60000 nieuwe jobs. Het is essentieel in deze transitie onze Vlaamse KMO’s en bedrijven daar een voortrekkersrol in te laten spelen.