Opinie
"Ons land kent al vele jaren een systeem van tijdelijke werkloosheid. Een goed werkend systeem dat bedrijven toelaat om crisisperiodes te overbruggen zonder definitief afscheid te moeten nemen van hun medewerkers. En voor de betrokken werknemers is het tijdelijk inkomensverlies altijd beter dan ontslag en de onzekere zoektocht naar een nieuwe job. Toch is er iets mis. Tijdelijke werkloosheid is een flexibel systeem, maar tegelijk ook heel star: ofwel zit je thuis; ofwel ben je aan het werk. Een systeem van halftijdse tijdelijke werkloosheid, - een halve dag thuis en een halve dag aan het werk - kan niet. En als je thuis zit, word je geacht niks te doen. Tijdelijke werkloosheid was op het dieptepunt van de lockdown dit voorjaar een oplossing voor 1,2 miljoen mensen. 1.559.531 Belgen zijn tijdens de coronacrisis technisch werkloos geweest. De kostprijs is niet min; naar schatting 4,8 miljard euro. Enorme uitgaven ... om mensen gewoon thuis te zetten. Zonde van de tijd."
Tijdelijke werkloosheid is een flexibel systeem, maar tegelijk ook heel star: ofwel zit je thuis; ofwel ben je aan het werk.
"Kunnen we die tijd niet beter besteden? Aan opleiding en vorming of om eens te proeven van een andere job? Ja dus. En hoewel tijdelijke werkloosheid al decennia bestaat en België ook in niet-crisistijden bijna 120.000 tijdelijk werklozen telt (januari 2019), worden nu pas de eerste stappen in de juiste richting gezet."
"Minister van werk Crevits voert nu, in tegenstelling tot haar voorgangers, wel de forcing. Er werd een decretale basis voorzien om toe te laten dat VDAB tijdelijk werklozen kan contacteren met een aanbod van vorming en opleiding. En er werd een actie opgezet om tijdelijk werklozen in te zetten bij de oogst in de land- en tuinbouw of in de zorgsector. Ook de vorige federale minister van Werk, Nathalie Muylle (CD&V) innoveerde door werkgevers te verplichten om personeel twee vormingsdagen per week aan te bieden tijdens tijdelijke werkloosheid om economische redenen."
"Maanden thuis zitten, daar lijkt niet veel goed aan"
"Maar de lat mag nog hoger gelegd worden … Sinds september heeft VDAB de eerste 142.000 mails en 107.000 brieven verstuurd naar zowat 250.000 tijdelijk werklozen. Het aanbod aan opleidingen, tijdelijke jobs en loopbaanbegeleiding van VDAB en zijn partners bekend maken, was het doel. En uiteindelijk gingen ongeveer 10% van hen in op een opleidingsaanbod. 3.332 tijdelijk werklozen schreven zich in bij VDAB, zij hebben nu toegang tot het ruime gratis opleidings- en begeleidingsaanbod. Goed, maar nog niet goed genoeg."
Gedurende maanden thuis zitten, niet werken, niet leren, minder sociaal contact, onzekerheid, beperkter inkomen,… daar lijkt niet veel goeds aan.
"Een kwart van die 120.000 tijdelijk werklozen waren minimum 10 dagen werkloos. Een grote groep mensen zit dus vele weken thuis. Dat is niet onlogisch als we de situatie kennen in de cultuur-, event-, en horecasector en hun vele toeleveranciers. Maar is tijdelijke werkloosheid voor deze mensen een goeie oplossing? Nee. Gedurende maanden thuis zitten, niet werken, niet leren, minder sociaal contact, onzekerheid, beperkter inkomen,… daar lijkt niet veel goeds aan. Professor arbeidspsychologie Godderis noemt 3 maanden een keerpunt. Te lang thuis zitten is nefast voor het zelfvertrouwen van de betrokkene. Weg met de tijdelijke werkloosheid dus. Dat minister Crevits nu het VDAB-aanbod kan bekendmaken aan tijdelijk werklozen is positief. Zij heeft van een louter passief instrument dat tijdelijke werkloosheid tot nu toe was, nu voor het eerst een activerend instrument gemaakt. Maar, we meer is mogelijk. Meer is nodig."
Competenties aanscherpen
"Het is tijd om een tandje bij te steken. Wie langer dan 10 dagen tijdelijk werkloos is, moet automatisch ingeschreven worden bij VDAB. De betrokkene krijgt zo een aanbod op maat van tijdelijke jobs of stages evenals een pakket gratis opleiding en vorming. Weliswaar is hij of zij niet verplicht een nieuwe job te aanvaarden, maar men moet wel een keuze maken uit het brede opleidingsaanbod. Ook op dat vlak kan het zeker beter in Vlaanderen. De recentste cijfers (2019) geven aan dat maar 8,6 procent van de Vlamingen op arbeidsleeftijd op dat moment een opleiding volgde. Ter vergelijking, in de Scandinavische landen, is die opleidingsdeelname 25 tot 34 procent. We moeten dus extra stappen zetten op dat vlak. Tijdelijke werkloosheid moet nuttig gebruikt worden om de competenties aan te scherpen; goed voor de werknemer en goed voor de werkgever. Daarom moet er ook een financiële stimulans zijn. Wie na meer dan 10 dagen tijdelijke werkloosheid ook opleiding gaat volgen, kan beroep doen op een toeslag. Wie verkiest thuis te zitten, moet dat recht verliezen en valt terug op een basis uitkering. In dezelfde zin moeten ook werkgevers financieel geresponsabiliseerd kunnen worden. Ook zij hebben er immers alle belang bij dat hun werknemers hun competenties aanscherpen."
Tijdelijke werkloosheid moet nuttig gebruikt worden om de competenties aan te scherpen; goed voor de werknemer en goed voor de werkgever.
"En er is meer. De zorg- maar bijvoorbeeld ook de bouwsector schreeuwt om extra handen. Allicht kunnen mensen die tijdelijk werkloos zijn, tijdelijk in een andere sector nuttig werk verrichten en leren ze zo ook nieuwe sectoren en mogelijkheden kannen. Dat kan nu al met ‘beroepsinlevingsstages’ waarmee men bovenop de uitkering 800 euro kan verdienen. Alleen wordt dit instrument nu nauwelijks gebruikt. Laat tijdelijk werklozen dus onverkort bijverdienen gedurende een aantal maanden. Zodat ze niet alleen werkervaring opdoen, maar eventueel ook vlot kunnen overstappen naar een nieuwe job. Allicht is er toch een opportuniteit te vinden in deze crisis. Vervang ‘tijdelijke werkloosheid’ door ‘tijdelijk opleidings- en werkverlof’ en zorg ervoor dat leren en werken echt altijd loont!"
