Alle instellingen van het hoger onderwijs in Vlaanderen hebben vandaag een engagementsverklaring ondertekend over grensoverschrijdend gedrag. Het charter is er gekomen onder impuls van Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits en heeft als doel om de aanpak van grensoverschrijdend gedrag te verbeteren en te stroomlijnen. Het charter is een leidraad voor elke instelling uit het hoger onderwijs. Er wordt een duidelijk signaal gegeven dat grensoverschrijdend gedrag niet wordt aanvaard en dat klachten en de opvolging ervan ernstig worden genomen.
Grensoverschrijdend gedrag is een maatschappijbreed thema. Alle organisaties, ook universiteiten en hogescholen, krijgen te maken met (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. De instellingen beschikken momenteel al over een aantal procedures, maar de praktijk leert dat er ruimte is voor verbetering met aandacht voor preventie, begeleiding en hulpverlening.
Onder impuls van Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits hebben de voorzitters van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) en de Vlaamse Hogescholenraad (VLOHRA) in naam van de instellingen hoger onderwijs vandaag een charter ondertekend over grensoverschrijdend gedrag. Alle universiteiten en hogescholen verklaren te werken aan een duurzaam beleid rond grensoverschrijdend gedrag. 10 thema’s komen daarbij aan bod.
- Preventie van grensoverschrijdend gedrag en bespreekbaar maken van het thema
Elke organisatie is vatbaar voor vormen van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Daarom moet het thema bespreekbaar zijn zonder evenwel een cultuur, gebaseerd op argwaan en verdenking, te creëren. In het waardenpatroon van de organisatiecultuur van de universiteit en/of hogeschool dienen respect voor persoonlijke waardigheid en integriteit voorop te staan. Dit veronderstelt van elkeen zorgzame betrokkenheid en een attitude van openheid en vertrouwen.
In het bijzonder is het vereist dat er een duidelijk engagement wordt opgenomen vanuit de top van de instelling en dat dit ingebed wordt binnen alle lagen en geledingen. Evenzeer is het belangrijk dat de studentenvertegenwoordiging hierbij nauw wordt betrokken. Het is noodzakelijk dat dit waardenpatroon door het beleid ondersteund wordt via duurzame sensibilisering.
- Streven naar vergelijkbare behandeling van alle groepen betrokken bij grensoverschrijdend gedrag
Heldere en duidelijke procedures verlagen de drempel om bijstand te vragen. Door op een vergelijkbare manier om te gaan met alle meldingen, kan meer helderheid bekomen worden.
- Duidelijke communicatie, laagdrempelig meldpunt
Het is van het grootste belang dat informatie eenduidig, zichtbaar en gemakkelijk toegankelijk is. Indien bij de overweging van een melding eerst veel moet worden opgezocht om te weten welke stappen nodig zijn, dan verhoogt dat de drempel. Vanuit die optiek zijn laagdrempelige meldpunten essentieel. Dit principe kan geoperationaliseerd worden hetzij door het inrichten van één centraal, onafhankelijk meldpunt, hetzij door het inrichten van meerdere meldpunten uitgesplitst per locatie. Overleg tussen de verschillende meldpunten wordt gestimuleerd.
- Neutraal meldpunt
Naast de laagdrempeligheid is het ook belangrijk dat de onafhankelijke werking van het meldpunt of de meldpunten verzekerd is. De impact van de melding op de loopbaan/ het studiecurriculum van alle betrokkenen dient bewaakt te worden.
- Begeleiding naar externe kanalen
Het behoort tot de verantwoordelijkheid van de hogescholen en universiteiten om duidelijk te maken dat iedereen die dat wenst ook rechtstreeks een beroep kan doen op onafhankelijke experten en instanties buiten de hoger onderwijsinstelling (hulpverlening, politie of justitie).
Hierbij aansluitend zal de instelling de melder op zijn/haar verzoek begeleiden naar externe kanalen. Ook indien de melder kiest voor externe kanalen kan interne hulp en begeleiding nog steeds voortgaan.
- Infrastructuur van de interne hulp en begeleiding
Elk meldpunt moet kunnen doorverwijzen of een beroep doen op interne hulpverlening en begeleiding die in de universiteiten en hogescholen aanwezig is en die een professionele omkadering garandeert. Voor de interne begeleiding en hulpverlening geldt als uitgangspunt dat wat in de onmiddellijke of nabije omgeving geregeld kan worden, zoveel mogelijk lokaal opgevangen wordt (collega’s, leidinggevenden, HR, studenten, derden, … die daartoe ook de nodige ondersteuning krijgen).
- Coördinatie van het hulpverleningstraject op het niveau van de individuele klacht
Voor een goede behandeling van de individuele klacht is het noodzakelijk dat elke universiteit en hogeschool beschikt over een draaiboek waarin de verschillende stappen van het interventie- en hulpverleningstraject en de coördinatie ervan worden beschreven.
- Oplossingsgerichte benadering
Een oplossingsgerichte benadering is erop gericht de verstoorde harmonie te herstellen en niet op het vellen van een oordeel over de gegrondheid van de klacht in juridische zin. Dit behelst niet alleen het geven van erkenning aan de rechten van de melders en hulp bieden waar nodig, maar ook hulp bieden aan de aangeklaagde. Zowel voor de melder als voor de aangeklaagde geldt dat stigmatisering en uitsluiting vermeden dient te worden.
- Communicatie met de pers
De universiteiten en de hogescholen betrachten dat er respectvol omgegaan wordt met melders en aangeklaagden, ook in de pers. Hoewel enerzijds transparantie moet vooropgesteld worden, dient het anderzijds te worden vermeden dat de problematiek disproportioneel uitvergroot wordt.
- Monitoring op organisatieniveau
Het opzetten van een geanonimiseerde monitoring maakt deel uit van de kwaliteitszorg en is een noodzakelijke voorwaarde voor de permanente bijsturing van het beleid.
Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits: “Het is belangrijk dat elke instelling van het hoger onderwijs het thema van grensoverschrijdend gedrag ernstig neemt. Tot vandaag verschillen de procedures sterk van elkaar. Met dit charter bundelt het hoger onderwijs de krachten en dat leidt tot een duidelijke en heldere aanpak. In de engagementsverklaring staan 10 speerpunten, gaande van sensibilisering, een meldpunt, begeleiding, behandeling van klachten tot de communicatie met de media. Zowel het personeel, de studenten alsook derden worden hierbij betrokken. Vandaag geven we een duidelijk signaal dat we grensoverschrijdend gedrag niet tolereren en dat iedereen die ermee te maken krijgt de zekerheid heeft met haar of zijn klacht ergens terecht te kunnen en dat klachten op een ernstige en professionele manier behandeld worden.”
