Wie erft van zijn ouders kan kiezen of hij de hele nalatenschap behoudt of verwerpt ten voordele van zijn eigen kinderen. Vlaams volksvertegenwoordigers Katrien Schryvers en Koen Van den Heuvel willen deze erfgenamen nu de mogelijkheid geven om de nalatenschap voor een gedeelte zelf te behouden en gedeeltelijk kosteloos door te schenken aan hun eigen kinderen. “Op die manier willen we de druk op de oorspronkelijke erfgenamen doen afnemen, en tegelijkertijd meer mogelijkheden creëren voor jongere generaties om hun eigen woning te verwerven of renoveren,” aldus Schryvers en Van den Heuvel.
Sinds 2013 kunnen kinderen die erven van hun ouders de nalatenschap vrijwillig verwerpen, zodat hun kinderen bij plaatsvervulling zouden kunnen erven. Deze zogenaamde erfenissprong wordt tot op vandaag nog maar weinig gebruikt. “Dat ligt vooral aan het feit dat de keuze heel absoluut is,” aldus Van den Heuvel, “De erfenissprong is nu een ‘alles of niets’-verhaal, waardoor erfgenamen de drempel tot verwerping van de nalatenschap veel te groot vinden.”
Schryvers en Van den Heuvel willen meer flexibiliteit inbouwen. Zij stellen voor om kinderen van de overledene de mogelijkheid te bieden om datgene wat zij zelf bij erfenis ontvangen geheel of gedeeltelijk fiscaal kosteloos verder te schenken aan hun eigen afstammelingen, binnen het jaar na het openvallen van de nalatenschap.
Op federaal niveau is minister van Justitie Koen Geens overigens bezig met de globale hervorming van het erfrecht, die aangepast is aan de nieuwe samenlevingsvormen en de moderne tijdsgeest. De hervorming bevat eveneens maatregelen die het nalaten aan een jongere generatie makkelijker maken. Zo bijvoorbeeld de globale erfovereenkomst die het mogelijk maakt de verdeling van de erfenis voor het overlijden te regelen in dialoog met alle betrokken familieleden. Het voorstel Schryvers-Van den Heuvel past perfect in die filosofie.
“Deze flexibele erfenissprong laat alvast een meer genuanceerde benadering toe, maakt de beschikkingsvrijheid groter en zet veel minder druk op de oorspronkelijke erfgenamen,” beargumenteert Schryvers, “Doordat we allemaal ouder worden, zijn mensen ook ouder als ze erven. Vaak hebben ze dan niet meer de hele erfenis nodig, en schenken ze graag een deel door aan hun eigen kinderen, die dat op dat moment meer nodig hebben. Een gedeelte behouden kan echter een nuttig appeltje voor de dorst zijn. Via dit voorstel zetten we ook een nieuwe stap in de richting van het ondersteunen en fiscaal vriendelijk maken van de mogelijkheden voor de jongere generaties om hun eigen patrimonium of woning te verwerven, renoveren enzovoort.”
“De vrijstelling op de schenkbelasting moet gelden voor alle schenkingen die, volgens de voorwaarden, gedurende de periode van een jaar na overlijden gedaan worden,” verduidelijkt Schryvers, “Het is immers denkbaar dat er kort na het overlijden van de erflater reeds een schenking gebeurt, maar dat de erfgenaam in kwestie enige tijd later – maar nog steeds binnen de periode van een jaar – beslist om een bijkomende schenking te doen.” “De vrijstelling kan enkel worden toegekend op maximaal de waarde van het netto-actief op het moment van overlijden,” vult Van den Heuvel aan. “En uiteraard geldt dit voorstel ook voor mensen tussen wie een stief-, zorg- of (gewone) adoptierelatie bestaat,” zegt Schryvers nog.
Schryvers en Van den Heuvel zien geen grote financiële struikelblokken in hun voorstel. “Ten eerste leggen we een tijdsbeperking op van één jaar. Ten tweede heeft het vrijstellen van schenkbelasting op een (deel van een) erfenis die binnen het jaar wordt doorgegeven, slechts directe financiële gevolgen als er schenkingsrechten zouden worden betaald,” aldus Van den Heuvel, “Maar er wordt nu bijna niet geschonken. De middelen die door een oudere generatie worden bekomen uit een erfenis, worden eerder belegd of gewoon gespaard. We willen de erfenissprong stimuleren, op die manier steunen we de jongere generatie en komen die financiële middelen sneller in het economisch circuit.”
“Vorig jaar hebben we het idee opgenomen in een conceptnota,” aldus Schryvers en Van den Heuvel, “'Na de vele positieve reacties hebben we dit idee nu uitgewerkt en geconcretiseerd in een voorstel van decreet.”
Federaal minister van Justitie Koen Geens is verheugd met het voorstel van de Vlaamse parlementairen: “De samenwerking tussen het Vlaamse en het federale niveau is zeer belangrijk voor de globale hervorming van het erfrecht. De samenleving vroeg al lang een aanpassing van het verouderde erfrecht waarin de erflater flexibeler kan zijn, maar waarin de familiale solidariteit wel behouden blijft. Met dit voorstel zetten we al een grote stap in de goede richting.”
Voorbeeld
Fons is 55 jaar en erft 50.000 euro van zijn vader. Zijn 25-jarige dochter staat aan het begin van haar professionele loopbaan en begint te sparen om een eigen huisje te kunnen kopen. Fons zou zijn dochter wel een duwtje in de rug willen geven. Volgens de huidige regelgeving zou hij de erfenissprong kunnen toepassen waarbij hij de volledige erfenis van zijn vader moet verwerpen, ten voordele van zijn dochter. Zij betaalt daarop dan 3% erfbelasting, of 1.500 euro.
Fons wil echter zelf een buffer behouden voor zijn oude dag. Hij kiest er dus voor om de erfenis te behouden, zelf de erfbelasting van 3% of 1.500 euro te betalen en de 50.000 euro op zijn spaarboekje te plaatsen. Fons zou ervoor kunnen kiezen om toch nog 30.000 euro aan zijn dochter te schenken. Daarop moet zij nu wel 3% schenkbelasting betalen, of 900 euro.
Met een meer flexibele erfenissprong, zoals Schryvers en Van den Heuvel die voorstellen, zou Fons op het moment van overlijden van zijn vader de mogelijkheid hebben om 20.000 euro van de erfenis zelf te behouden en de overige 30.000 euro als ruggensteuntje aan zijn dochter te geven. De erfbelasting van 1.500 euro (3% op 50.000 euro) neemt hij voor zijn rekening en 30.000 euro schenkt hij kosteloos door aan zijn dochter, die op 25-jarige leeftijd het geld veel beter kan gebruiken.
