Hieronder kunt u de volledige tussenkomst lezen van Senator Orry Van de Wauwer naar aanleiding van de laatste plenaire zitting van Senatrice Sabine de Bethune.
Als jongste fractielid heb ik de grote eer om u uit te wuiven. Verschillende zaken die ik zal vertellen, ben ik te weten gekomen dankzij input van (oud-) collega’s. Dat kan ook niet anders, want in het jaar dat u uw intrede deed in de senaat, in 1995, was ik net gestart aan de lagere school.
Sabine had uiteraard al een mooie carrière voor haar start in de actieve politiek. Zo was Sabine advocaat, kabinetsmedewerkster voor ministers Paul Deprez en Miet Smet, en voorzitster van Vrouw en Maatschappij, de christendemocratische vrouwenbeweging.
Eén constante: inzet voor gelijke rechten en de bescherming van iedereen die op één of andere manier onderdrukt is, discriminatie kan ondervinden of geconfronteerd wordt met onrecht.
Sabine zat in een bevoorrechte, geprivilegieerde positie. Zo zijn er nog mensen. Maar Sabine was zich hier goed van bewust, en heeft haar bevoorrechte positie – advocate, kabinet – senatrice – altijd gebruikt om het op te nemen voor de zwakkeren.
Sinds 1995 zetelt Sabine onafgebroken in de Senaat, waar zij de eerste vrouwelijke ondervoorzitster werd, en in 2011 voorzitster van deze assemblee.
Na de zesde staatshervorming werd Sabine in 2014, als lijstduwer bij de Vlaamse verkiezingen in West-Vlaanderen, Vlaams parlementslid en via die weg ook gemeenschapssenator. Voor de aanduiding in de Vlaamse fractie van de deelstaatsenatoren was er één evidentie: Sabine zou terugkeren naar hààr Senaat.
Die lag u ook meer dan het Vlaams-Parlement, dat jij als te betuttelend ervaarde.
Haar inzet voor de zwakkeren zien we in al haar parlementaire initiatieven. Een heel overzicht van alle initiatieven en realisaties van Sabine in de meer dan 25-jarige carrière in de actieve politiek zou ons te ver leiden. Maar ik ga er dadelijk toch enkele aanhalen.
Bij haar start in de Senaat lag de focus van Sabines werk op asielzoekers, ontwikkelingssamenwerking en gelijke rechten voor vrouwen en mannen.
Het lot van asielzoekers trok Sabine zich voorheen al sterk aan. Ik zou iedereen aanraden om Sabine eens, hier in de koffiekamer, maar dan zal dat vandaag moeten zijn – te vragen, te vertellen over hoe zij zich als jonge advocate inzette voor mensen op de vlucht voor oorlog en geweld, maar ook voor thuislozen die op straat moesten leven. Sabine, jij trok je dit, en trekt je dit nog steeds, hard aan alsof het om de situatie van familie of dichte vrienden zou gaan. Die oprechte verontwaardiging is altijd een sterke drijfveer voor al uw politiek handelen geweest.
Die drijfveer kwam tot uiting in jouw doorzettingsvermogen. Collega’s omschrijven u als “gedreven, enthousiast, een doorzetter, en iemand die op dezelfde nagels bleef kloppen”, tot hiermee aan de slag werd gegaan.
Na 1999 heeft Sabine zich vooral gefocust op buitenlandse zaken (mensenrechten, Tibet, Falung Gong, Oeigoeren, Iran, de doodstraf), ontwikkelingssamenwerking en gelijke rechten. Soms was je zeer vooruitstrevend en ver uw tijd voor, waardoor je niet altijd “au serieux” werd genomen – zo is mij verteld.
Om een voorbeeld te noemen: een taks op vliegtuigtickets. In 2007 werkte ze rond een taks op vliegtuigtickets. Hoewel Frankrijk dit op dat moment reeds had ingevoerd werd dit hier weggelachen. Maar intussen is er veel veranderd want een taks op vliegtuigtickets werd in menig land ingevoerd, en dat in de strijd tegen klimaatopwarming.
Bij de regeringsonderhandelingen in 2007 heeft Sabine aan Yves Leterme een nota voorgelegd waarin ze een reeks alternatieve financieringsbronnen naar voren schoof om de 0,7% norm voor OS te halen, waaronder de vliegtuigtaks. Leterme heeft het idee van de 0,7% norm in het regeerakkoord gekregen en er ook daadwerkelijk iets mee gedaan (0,63% van het BNI voor OS ten tijde van de regering-Leterme was het hoogste wat ons land bereikt heeft – Sabine, hiervoor heb jij de aanzet gegeven).
In 2010 pleitte Sabine als eerste in België voor een due diligence voor bedrijven die grondstoffen haalden uit OS waar er niet nauw werd gekeken naar de mensenrechten en arbeidsrechten. Sabine zette dit op de agenda in onze parlementen. En nu werkt Reynders als commissaris aan een bindend due diligence beleid voor Europese bedrijven. Opnieuw:
- Gedreven op dezelfde nagel kloppen.
- Doorzetten.
- Mensen mee krijgen voor jouw ideeën.
Maar ook klimaatopwarming, de zorg voor met milieu, basisgezondheidszorg en een universele gezondheidsbeschermingssysteem lagen Sabine nauw aan het hart. Recent pleitte Sabine voor de tijdelijke opheffing van de patentbescherming zoals voorzien in het kader van de WTO. Dat stuitte op veel verzet maar intussen veranderen ook hier de geesten. Zie bijvoorbeeld het Europees Parlement dat vorige week een resolutie ter zake heeft goedgekeurd, zie Biden die het geweer van schouder veranderd heeft en zie de G-7 die afgelopen weekend erover gepraat hebben. Sabine: ik ga niet beweren dat dit jouw invloeden waren, maar wel dat je opnieuw je tijd voor was.
Wat je hiermee aantoont, Sabine, en dat is waarom ik me zelf ook bezighoud met Mensenrechten – dat is dat wij als volksvertegenwoordigers en Senatoren, niet enkel een verantwoordelijkheid hebben ten aanzien van onze eigen kiezers en achterban, maar ten aanzien van de hele samenleving en de toekomstige generaties. Niet enkel hier in Vlaanderen en België, maar ook elders ter wereld. Ons hier niet mee bezighouden zou schuldig verzuim betekenen. Daar was en ben jij, je ook terdege van bewust.
Als ik spreek over ook “elders in de wereld”, kan ik niet anders dan benadrukken dat er toch één land is in het bijzonder waar jij je zorgen over maakte. De Democratische Republiek Congo, jouw geboorteland.
Iedere Congolees die iets te vertellen had, ontving je met dezelfde egards. Sabine bleef het land van zeer nabij opvolgen.
Maar niet alleen Congo, heel het Afrikaanse continent. Uw passie voor Afrika; Sabine, was een passie die je deelde met uw oud-collega wijlen Erika Thijs. Samen hebben jullie, Sabine en Erika, Afrika op de politieke agenda gezet.
Sabine was trouwens een heel bedreven lid in de onderzoekscommissie Grote Meren dat de plunderingen in het Oosten van Congo onderzocht. Vanuit de oppositie was dat geen evidente zaak en het botste op heel wat tegenwerking van paarsgroen toen. Onder impuls van Sabine is ook de problematiek van de metiskinderen op de parlementaire agenda’s gekomen, waarna de regering officieel haar excuses heeft aangeboden.
Uw andere grote strijdpunt, en ik kan geen hulde brengen aan u zonder hierbij stil te staan, want dat zou afbreuk doen aan de grote impact die jij op dit vlak hebt gehad – zijn gelijke vrouwenrechten.
Ook hier. Eerst op kabinetten (waar je bijvoorbeeld de motor achter de schermen was op het kabinet van Miet Smet voor de wet Smet – Tobback (1994) die voor het eerst (minimum een derde) plaatsen voorbehield aan vrouwen op kieslijsten; of de ondersteuning van de vrouwenraad bij de oprichting van Amazone dateert van die periode (1995).
Dan als voorzitster van V&M, waar je de witte lintjesactie startte, die het voorbije jaar aan haar 20ste editie toe was en nog steeds weet in te spelen op actuele problemen.
Dan in de Senaat. Waar een belangrijk wetgevend initiatief van u rond vrouwenrechten o.a. uw wetsvoorstel van 2011 rond de uithuiszetting van daders van partnergeweld is (tevens het thema van de laatste witte lintjesactie).
Sabine, het mag iedereen wel duidelijk zijn wat uw oranje draad was doorheen uw werk in de advocatuur, op kabinetten, in de senaat. In al wat je deed, streed je voor rechtvaardigheid.
Daarom ben ik echt enorm trots, dat u de nieuwe rechter wordt in het Grondwettelijk Hof. Ik zou gevoelsmatig zeggen het hoogste rechtscollege in ons land. Maar, als de goede jurist die jij bent Sabine, zou je me meteen tegenspreken. Je zou zeggen dat het Grond Wettelijkhof een rechtscollege sui generis is, dus dat er noch een hoger noch een lager rechtscollege kan zijn.
Alleszins: Sabine, je gaat van decennia strijden voor rechtvaardigheid naar recht spreken.
Je bent een christendemocrate pur sang, dat partijpolitieke zal je nu moeten lossen, maar ik ben er van overtuigd dat je diezelfde gedrevenheid en sociale instelling die je had als politica, zal meenemen naar het Grondwettelijk Hof.
Ik rond af met een citaat van een van de meest invloedrijke rechters uit het Amerikaanse hooggerechtshof, die zich net als u inzette voor vrouwenrechten, wijlen Ruth Bader Ginsburg:
“Fight for the things that You care about, but do it in a way that will lead others to join You.”
Sabine, dat heb jij jarenlang gedaan. Gestreden voor jouw ideeën, maar op een manier waarop je er anderen in mee kreeg. Bedankt voor die jarenlange strijd, en veel succes in het Hof!
foto's: K. Oeyen
