Waar blijven de beloofde alcoholmaatregelen?

"Te licht en te weinig." Zo bestempelde CD&V-Kamerlid Nathalie Muylle de maatregelen die minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) op 24 maart 2017 aankondigde in de strijd tegen problematisch alcoholgebruik. Meer dan een jaar na datum zijn er in de praktijk nog niet veel stappen vooruitgezet.

Nadat er in oktober 2016 geen akkoord kon bereikt worden tussen het federale niveau en de gemeenschappen over een globaal alcoholplan, haalde minister De Block het punt rond alcohol van de interministeriële conferentie van 24 maart 2017. “De Block nam de vlucht vooruit en lanceerde toen zelf verschillende maatregelen tegen problematisch drankgebruik. Daar is vijftien maanden later echter weinig van de merken”, klinkt het bij de CD&V-experte op vlak van volksgezondheid.

“Er is bovendien absoluut geen sprake meer van een globale aanpak tegen problematisch alcoholgebruik. Nochtans is het net die totaalaanpak die zich opdringt.”, zegt een teleurgestelde Muylle. Het Kamerlid blijft aandringen op een geïntegreerd plan tegen problematisch alcoholgebruik, en dit in samenspraak met de deelstaten.

Uit een studie van het Federaal Kenniscentrum (KCE) blijkt dat 10 % van de Belgen een problematisch alcoholgebruik kent. Amper 1 op 12 zoekt ook daadwerkelijk hulp. Wie hulp zoekt, wacht tot men achttien jaar is.

“Het KCE vraagt een globaal plan om alcoholafhankelijkheid en alcoholmisbruik in te dijken. Zo is de beschikbaarheid van alcoholhoudende dranken in ons land is zeer hoog. Bijna elk uur van de dag of nacht kan men ergens anoniem alcohol aankopen. Verslaafden gaan vaak 's nachts op zoek naar alcohol en kunnen dan terecht in tankstations en nachtwinkels, waar geen sociale controle bestaat”, aldus de West-Vlaamse politica, die reeds begin 2016 een eigen CD&V-alcoholplan lanceerde.

Dit plan viseert dus niet de gelegenheidsdrinkers die geen problematisch gedrag vertonen. Met boutades wordt nogal vlug beweerd dat een globale visie op alcohol betekent dat iedereen plots alle alcohol uit zijn of haar leven moet bannen. Dat is natuurlijk onzin. Wel pleiten we om de ongecontroleerde toegang tot alcohol te verkleinen, de reclame in te perken en te zorgen voor een goede begeleiding voor probleemgebruikers.”

Ter info: alcohol kost onze samenleving jaarlijks twee miljard euro, meer dan roken en drugs. Het is de oorzaak van een zestigtal aandoeningen en leidt tot heel wat menselijke problemen, bijvoorbeeld op het werk, onder elkaar en op de weg.

In maart 2017 kondigde minister De Block een reeks maatregelen aan. Muylle vond toen al dat deze maatregelen te zeer gericht waren op jongeren. “Er zijn ook absoluut maatregelen nodig ten aanzien van volwassenen. De cijfers tonen aan dat er bij de één miljoen problematische drinkers vooral volwassenen horen”, aldus Muylle.

Via mondelinge en schriftelijke vragen in het parlement bekwam Muylle de huidige stand van zaken van de maatregelen die de minister aankondigde:

1. Zo zou er een aanpassing van de wetgeving op de verkoop van alcohol aan minderjarigen komen. Er zouden regels komen voor jongeren tussen 16 en 18 jaar oud: zij zouden uitsluitend nog bier of wijn mogen drinken, en geen alcoholische aperitieven meer, zoals bijvoorbeeld “breezers”. “Deze aanpassing hebben we tot op heden nog niet mogen verwelkomen in het parlement.”, zegt Muylle.
2. Daarmee samenhangend zou er een overleg komen inzake etikettering met de alcoholproducenten- en verdelers om een etiket aan te brengen met vermelding van de leeftijd die bepaalt wanneer de drank mag worden verkocht.  Ook andere elementen zouden op het etiket kunnen vermeld worden. Minister De Block deelde mee dat ze een reeks contacten heeft gehad met de alcoholproducenten om te bekijken wat hun verzuchtingen en mogelijkheden zijn met betrekking tot de etikettering.  “De etikettering vindt momenteel plaats op Europees niveau.”, klonk het bij de minister.
3. Ten derde zou er een versterking van het huidige systeem komen inzake reclame door een aanpassing van de tekst van de zelfreguleringsovereenkomst op te nemen in de Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame. Minister De Block deelde mee dat een aantal pistes onderzocht worden, waaronder de invoering van een nieuw specifiek comité naast de JEP om de problematieken te identificeren die niet aan bod komen in de huidige overeenkomst. Voorbeelden zijn de verhoging van de sancties bij inbreuk op de bepalingen van de overeenkomst, de verplichte voorafgaande adviesaanvraag in geval van recidive of de deelname van experts inzake volksgezondheid aan de JEP. Muylle had meer verwacht: “Het blijft helaas bij een onderzoek van de pistes. Voor ons zou er ook moeten voorzien worden in een wettelijke verankering van het convenant zodat de niet-naleving ervan ook effectief afdwingbaar wordt. Nu zijn en blijven we aangewezen op zelfregulering van de betrokken sector. Je weet hoe dat gaat.”.
4. Ten vierde zou het project alcohol-liaison worden uitgebreid. Dit is een proefproject dat sinds 2009 loopt in het Sint-Pietersziekenhuis in Brussel, dat nu werd uitgebreid naar acht ziekenhuizen[1]. Binnen de spoeddiensten van deze ziekenhuizen wordt een team van de personeelsleden opgeleid en gesensibiliseerd om snel problematisch alcoholgebruik op te sporen en te behandelen. Een lovenswaardig project volgens Muylle, al vraagt ze zich af waarom geen beslissing kan worden genomen over een project dat al sinds 2009 loopt? “Na een tijd wordt het ook tijd om te beslissen, veralgemeen je een proefproject of niet?”, luidt het.
5. Ten slotte zou een campagne worden gelanceerd gericht op de beroepsbeoefenaars (voornamelijk gynaecologen, vroedvrouwen en huisartsen) om hen te ondersteunen bij de thematiek van alcohol en zwangerschap. Deze campagne zal worden opgestart in de tweede helft van dit jaar.  “Wij kijken uit naar deze campagne.”, aldus Muylle. Ze voegt eraan toe dat dit een belangrijk aspect is aangezien een belangrijk deel van de pasgeborenen worden blootgesteld aan alcohol.  33% van de moeders dronk tijdens de zwangerschap alcohol en 43% dronk alcohol in de periode van borstvoeding.
6. Wel vindt Muylle het positief dat de minister de controles op de verkoop aan minderjarigen heeft opgetrokken van 3.557 in 2016 naar 5.199 in 2017. Het aantal PV’s is dan ook gestegen in diezelfde periode van 184 naar 402. Ook het invoeren van junior-controleurs ondersteunen we ten volle. Ze hebben een grote kans om overtredingen vast te stellen, omdat ze nu eenmaal minder opvallen tijdens controles.

 “Hoe je het ook draait of keert, we blijven op onze honger zitten. We kijken alleszins uit naar een snelle aanpassing van de wetgeving op de verkoop van alcohol aan minderjarigen en de bijhorende maatregelen inzake etikettering. Maar we wachten vooral op een globale aanpak om problematisch alcoholgebruik in te dijken. De maatschappelijke kost is gewoon te groot.”

[1] Het Citadelziekenhuis Luik, hospitaal van Chimay, de Groep Jolimont (La Louvière-Lobbes-Tubeke-Nijvel), UZ Gent, AZ Groeninge, Ziekenhuis Oost-Limburg en het ziekenhuis van Marche-en Famenne.