Participatie is essentieel in een betrokken samenleving. We streven ernaar mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrag- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven… met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen, zinvolle plek in de samenleving te laten innemen. We ondersteunen hen waar nodig. Zorg verloopt zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving.
Naast het versterken van de persoon met een handicap, moeten we meer inzetten op zorg en ondersteuning in de buurt en omgeving. Personen met een handicap volgen onderwijs, werken, nemen deel aan het sociale leven in hun wijk en dorp. De handicapsituatie en de nood aan zorg en ondersteuning mogen een actief leven niet in de weg staan. Zorg moet ingepast kunnen worden in dat actief leven.
Ons gezondheidssysteem heeft nood aan verandering om meer efficiënte en effectieve antwoorden te kunnen geven op huidige en toekomstige uitdagingen: vergrijzing, noden in de geestelijke gezondheidszorg (depressie, vereenzaming, dementie), een toename van chronisch zieken, van complexe multi-morbiditeit, van betaalbaarheid en van werken met beperkte middelen.
Migratie, diversiteit in leefwijze en individualisering zorgen voor een grotere verscheidenheid aan wensen en behoeften. Individualisering, emancipatie en diversiteit, in combinatie met stijgende welvaart en beschikbaarheid van informatie, leiden tot meer en meer gerichte, persoonlijke zorgvragen. Vanuit de visie dat een patiënt-cliënt de juiste zorg, op het juiste moment, door de juiste medewerkers, op de juiste plaats en met de juiste financiering verdient, ontwikkelen we zorg op maat. We stellen niet de ziekte of de beperking, maar de patiënt-cliënt centraal, op basis van de zorgvraag, -nood, en -zwaarte.
Personen met eenzelfde beperking, door wat dan ook veroorzaakt, moeten in het kader van het hulpmiddelenbeleid recht hebben op eenzelfde ondersteuning, ongeacht hun leeftijd. De leeftijdsgrens voor de aanvraag van een erkenning als persoon met een handicap moet worden afgeschaft, zodat alle personen met een handicap toegang krijgen tot (vaak dure) hulpmiddelen die de zelfredzaamheid en/of sociale integratie bevorderen.
Ongeacht de hoge leeftijd blijven ouderen recht hebben op een degelijke en kwaliteitsvolle gezondheidszorg. Leeftijd of ouderdom kan op zich nooit een reden zijn tot uitsluiting van medische zorg van welke aard ook. De beslissing om een behandeling niet meer op te starten of een operatie niet uit te voeren, dient te gebeuren in overleg met de patiënt, de familie, het medisch team, in de eerste plaats rekening houdend met de gezondheidstoestand van betrokkene en de risico's verbonden aan de behandeling of ingreep. Dit zou moeten gepaard gaan met een degelijke zorgplanning in functie van de gezondheidssituatie en met voldoende aandacht voor de zorgzame voorbereiding van een menswaardig levenseinde.
Mensen moeten zichzelf kunnen zijn, niet in het minst op hun oude dag, en met name dus ook in residentiële voorzieningen. Diversiteit mag hiertoe geen hindernis vormen. Diversiteit beperkt zich niet tot culturele verschillen. Ook voor diversiteit inzake biologische geaardheid moet er ruimte en aandacht zijn, met steeds als kernboodschap dat ieder zichzelf moet kunnen zijn en blijven. Diversiteitstrajecten (bv. workshops, coaching) binnen residentiële voorzieningen, zowel op het niveau van de directie, het personeel als de bewoners, kunnen een antwoord bieden op de noodzaak van sensibilisering omtrent diversiteit.
Mensen met een chronische aandoening hebben behoeften die niet louter medisch zijn. Ze kunnen ook psychologisch, sociaal en spiritueel zijn. Ze zijn meestal van lange duur, maar kunnen wijzigen naarmate de ziekte evolueert. Ons gezondheidssysteem moet op deze verschillende noden aangepaste antwoorden kunnen bieden.
Zingeving is een basisbehoefte van elkeen. Als christendemocraten in het bijzonder vinden we dat hier voor de overheid een taak is weggelegd. Oog voor zingeving is niet alleen noodzakelijk in het onderwijs, maar minstens evenzeer in het domein van welzijn. Want net op momenten waarop het moeilijk gaat, doemen existentiële vragen op. We pleiten daarom voor de erkenning van de spirituele zorgverlener: iemand die de zorgbehoevende en de zorgverlener professioneel kan begeleiden bij deze vragen en noden.
Zelfzorg & ‘samen-zorg’
Opdat de juiste mix aan ondersteuning en zorg beschikbaar zou zijn, op de juiste plaats, op het juiste moment en verleend door de juiste persoon, kiezen wij voor persoonsvolgende, vraaggestuurde en geïntegreerde ondersteuning en zorg. Dat is wat ‘zorg op maat’ voor ons inhoudt.
Persoonsvolgend. De zorgbehoevende krijgt op basis van zijn geïndiceerde vraag naar ondersteuning een eigen (persoonsvolgend) budget/ondersteuning, waarmee hij zelf op een flexibele manier kan bepalen welk zorg(volume) en ondersteuning hij wenst aan te kopen. Persoonsvolgende financiering is dynamisch omdat ze mee evolueert in functie van zorg- en ondersteuningsnoden en de context van de zorgbehoevende.
Vraaggestuurd. Zorg met het patiënt-cliëntsperspectief als vertrekpunt, waarbij door een gelijkwaardige interactie tussen patiënt-cliënt en zorgaanbieder of zorgverlener, de vraag van de patiënt-cliënt via overleg en onderhandeling leidt tot een (voor de patiënt-cliënt) passend aanbod en daarmee tot consequenties voor het organiseren van de zorg. De patiënt-cliënt heeft als eindgebruiker de keuze.
Geïntegreerd. Geïntegreerde gezondheidszorg is gezondheidszorg in een continuüm van gezondheidsbevordering, ziektepreventie, diagnose, behandeling, ziektemanagement, rehabilitatie en palliatieve zorg, op verschillende niveaus en plaatsen binnen het gezondheidssysteem en volgens hun behoeften doorheen de levensloop.
Zelfmanagement, ‘patient empowerment’ & de patiënt als coproducent
Aan elke zieke willen we de ondersteuning en informatie geven die nodig is om hem in staat te stellen, binnen de grenzen van zijn capaciteit en in functie van zijn eigen doelen en motivatie, voor zichzelf te zorgen en een actieve rol op te nemen in het zorgproces. Maatwerk is de norm. Goede zorg en ondersteuning worden verleend met respect voor de eigen mogelijkheden, keuzevrijheid, competenties, menselijke waardigheid en integriteit van de zorgbehoevende. Zo mag de toegang tot een woonzorgcentrum niet enkel afhangen van de fysieke toestand van een bejaarde, maar zijn factoren als eenzaamheid, isolement, familiale context enz. even belangrijk.
De zorgverlening verloopt getrapt. Centraal en als eerste trap staat ‘zelfzorg’. Zelfstandig zorg dragen voor je eigen gezondheid en die van de mensen in je directe omgeving is ieders verantwoordelijkheid. Iedereen kan zijn verantwoordelijkheid echter op een andere manier invullen.
Zelfzorg draagt bij tot zelfredzaamheid en het nemen van verantwoordelijkheid. Mensen moeten de regie van hun eigen gezondheid in handen kunnen nemen (zelfmanagement), een actieve actor zijn, geen passieve patiënt-cliënt die wordt ‘aangestuurd’ door het zorgaanbod. Opdat mensen deze rol zouden kunnen opnemen, is versterking van mensen cruciaal. Gezondheidspromotie en het bevorderen van een gezonde levensstijl verdienen een plaats in het onderwijs, de werkplek en de publieke ruimten. Gezond en actief ouder worden begint niet vanaf de pensioenleeftijd maar is een constant aandachtspunt doorheen de hele levensloop.
Om de versterking van de patiënt-cliënt te ondersteunen, verhogen we de capaciteit van patiënt-cliënten om hun ziekte, behandeling en aangeboden zorg te begrijpen (‘health literacy’) en om inzicht te krijgen in het gezondheidssysteem (rol van de verschillende actoren, op wie beroep te doen bij welke zorgnood). We verzekeren de toegang van de patiënt-cliënt tot zijn patiëntengegevens en bieden hem de nodige tools om deze informatie zo autonoom mogelijk te beheren. In dit kader maken we de patiëntfactuur transparanter, realiseren we het veralgemeend en verplicht gebruik van het elektronisch medisch dossier en ondersteunen we projecten inzake zelfmonitoring en zelfmanagement.
Wanneer de lichamelijke, psychische of verstandelijke toestand van de patiënt-cliënt niet toestaat dat hij zelf de coördinatie van zijn zorgproces op zich neemt, is het nodig een andere partij te betrekken bij de zorgcoördinatie. In de eerste plaats de mantelzorger of een professionele zorgverlener die dicht bij de patiënt-cliënt staat, zoals de huisarts, thuisverpleegkundige of sociaal werker. In bijzonder complexe situaties is de tussenkomst van een ‘dossierbeheerder’ (‘case manager’) noodzakelijk om de zorg rondom de patiënt-cliënt te organiseren.
We erkennen en waarderen de rol van de patiënt-cliënt. De patiënt-cliënt dient een sterkere stem te krijgen in de beleidsvorming. Zo stemmen we zorgvraag en -aanbod op alle niveaus, beter en efficiënter op elkaar af. Via patiëntparticipatie kan de specifieke ervaringsdeskundigheid van patiënt-cliënten en/of hun naasten bij onderzoek, beleid of kwaliteit van zorg worden ingebracht en benut. De ervaringsdeskundigheid van de patiënt-cliënt moet deel uitmaken van de besluitvorming. Ook de ervaring van patiëntenorganisaties erkennen en waarderen we. Na een evaluatie van de federale projectsubsidie voor het project 'ondersteuningsantennes', maken we werk van een structurele verankering van deze ondersteuningsmiddelen. In de ouderenzorg moet via onderzoek en optimalisering van bewonersraden de betrokkenheid van de bewoners versterkt worden. Minstens bij de voorbereiding van beslissingen over die zaken die voor de levenskwaliteit belangrijk zijn en inzake terugbetalingen.
Zorg ingebed in het vertrouwde sociale netwerk
Na zelfzorg komt de trap van mantelzorg en wijk- en buurtzorg, vervolgens die van professionele eerstelijnszorg en tot slot gespecialiseerde zorg en ondersteuning. Professionele zorg vult het sociale netwerk en de eigen kracht van mensen aan en ondersteunt ze. Wanneer een zorgbehoevende nood heeft aan ondersteuning of zorg, dient deze in eerste instantie aangereikt te worden in de voor hem/haar vertrouwde leef- en woonomgeving, in de nabijheid van familie, vrienden en kennissen.
Vermaatschappelijking van de zorg is een verschuiving binnen de zorg waarbij ernaar gestreefd wordt om mensen met beperkingen (van lichamelijke, verstandelijke of psychische aard), chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven... met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen. We moeten hen daarbij waar nodig ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de gemeenschap laten verlopen. De vermaatschappelijking van de zorg wil het enorme maatschappelijke kapitaal dat Vlaanderen rijk is, waarderen, ondersteunen en mobiliseren. Het is bij uitstek een positieve keuze. Een keuze vanuit de overtuiging dat wanneer beroep wordt gedaan op sociaal kapitaal en op de gemeenschap, dat een keuze voor kwalitatieve zorg en hulp is.
Demografische ontwikkelingen zullen de nood aan en consumptie van langdurige zorg verder doen stijgen. In deze context zal zorg verstrekt door familieleden, vrienden en buren een steeds belangrijkere plaats innemen. We willen dan ook werk maken van een globaal mantelzorgplan met aandacht voor maatschappelijke erkenning, waardering en ondersteuning van mantelzorgers, voor een versterking van de samenwerking tussen informele en professionele zorg en voor de specifieke situatie van jonge mantelzorgers. Door in te zetten op een verbeterde levenskwaliteit en het algemeen welzijn van mantelzorgers, verzekeren we dat ze hun rol op een doeltreffende en duurzame manier kunnen opnemen.
We ondersteunen de mantelzorger in het vinden naar een evenwicht tussen draagkracht en draaglast. Opgenomen zorg moet een bewuste en haalbare keuze blijven. Niemand mag gedwongen worden zoveel zorgwerk te verrichten dat men geen ruimte meer heeft voor zijn persoonlijke leven. We erkennen de mantelzorger als volwaardige zorgpartner. De noden van de mantelzorger moeten onderdeel uitmaken van het zorgplan van de patiënt-cliënt. We betrekken de mantelzorgers op een verantwoordelijke manier bij de organisatie van het zorgproces en faciliteren de zorgverdeling tussen mantelzorgers en zorgverleners. We vermijden dat mantelzorgers zich ‘verplicht voelen’ of ‘niet ‘neen’ kunnen zeggen’. We voorzien in voldoende ondersteuning voor de mantelzorger in de vorm van o.m. oppasdiensten, nachtopvang, respijtzorg, informatiedoorstroming, dagopvang, flexibele ondersteuning op maat, speciaal verlof met behoud van rechten en ondersteuning door zorgactoren, expertisecentra en mantelzorgorganisaties. De afstemming tussen mantelzorgers en professionele ondersteuning moet beter geregeld worden. Ondersteuningsdiensten en professionele zorg dienen als communicerende vaten te werken.
Vrijwilligerswerk dat mobiliteit van ouderen verbetert en zorg in de thuissituatie vergemakkelijkt, verdient onze steun. We willen vrijwilligerswerk bij uitkeringsgerechtigden (werkloosheid en andere statuten eindeloopbaan) en in het kader van de gemeenschapsdienst (mits passend binnen de zorgsituatie waarbinnen men wordt ingezet) vereenvoudigen, met behoud van de vereiste toestemming van de uitkeringsinstantie en steeds kaderend binnen een traject naar werk of maatschappelijke integratie. We voorzien in gepaste vorming voor vrijwilligers, afgestemd op specifieke doelgroepen.
Vrijwilligers spelen een onvervangbare rol naar ouderen, niet alleen in de informele zorg, maar ook in het ruimere veld van het creëren van ontmoetingskansen van diverse aard (ontspanning, bieden van doelgerichte informatie, stimuleren van gezonde voeding), maar ook door specifieke aandacht voor valpreventie en gebruik van medicatie. Voor kwetsbare en/of eenzame ouderen zijn telefoonrondes of geregelde huisbezoeken aangewezen. Een aspect dat zeker aandacht verdient is informatie over de mogelijkheden van digitale communicatie, hoewel die zeker niet de nood aan rechtstreekse ontmoetingskansen vervangen kan.
Vermaatschappelijking van de zorg betekent echter veel meer dan een ‘verbreding’ en/of ‘verplaatsing’ van de zorg van professionele verzorgers naar informele verzorgers en neemt de verantwoordelijkheid van overheden in dit proces zeker niet weg. Vermaatschappelijking van de zorg betekent immers in oorsprong en in essentie dat zorgbehoevenden, zorg en zorgverleners zichtbaar mogen/kunnen zijn in het maatschappelijk leven. Dit betekent o.a. dat keuzes gemaakt worden bij de inrichting van woonomgevingen, het openbare domein, beschikbaarheid van ontmoetingsruimten, de nabijheid van diensten en voorzieningen. Deze aspecten van vermaatschappelijking van de zorg verhogen de zelfredzaamheid en verlichten het leven van mantelzorgers. De vermaatschappelijking van de zorg is dus aanvullend en mag nooit gebruikt worden als argument om de bestaande gezondheidszorg of onderdelen van de sociale zekerheid af te bouwen.
Zorgzame mensen en zorgaanbieders die bereid zijn hun zorgverantwoordelijkheid op te nemen, zijn nodig. Een actieve en zorgzame overheid die hen hierbij ondersteunt en waardeert, is ook nodig. Er zijn immers grenzen aan zelfzorg en zorgen voor elkaar. Dus moet de zorg voorzien zijn in voldoende passende, professionele, kwaliteitsvolle, toegankelijke – al dan niet collectieve – woonzorgvormen, waarop zorgafhankelijke burgers met vertrouwen een beroep kunnen doen.
CD&V wil, gegeven de vergrijzing en de verwachtingen die de vermaatschappelijking van de zorg oproept, dat het aanbod van de diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg structureel wordt versterkt.
Voor CD&V impliceert een volwaardig en maatschappelijk verantwoord alternatief voor een langdurig verblijf van mensen in een psychiatrische instelling, in het kader van de vermaatschappelijking van de zorg, onder meer de structurele uitbouw en Vlaamse subsidiëring van laagdrempelige dagactiviteitencentra.
De goede werking van zorgnetwerken moet verder ondersteund worden en waar mogelijk verbreed en verdiept naar de zorg voor mensen met een beperking of andere specifieke groepen (bv. mensen met verslavingsproblematiek, geestelijk gezondheidszorg). Bij dit alles houden we rekening met de specifieke context. In een plattelandscontext moet het mogelijk zijn het lokale dienstencentrum mobiel in te zetten, waarbij gebruik kan worden gemaakt van bestaande infrastructuur zoals bv. de bibliotheek of de school.
Gevolgen voor organisatie & financiering van zorg
We zetten in op financieringssystemen die maximaal rekening houden met noden en behoeften van individuele patiënt-cliënten (vraagsturing), het versterken van de patiënt-cliënt en het stimuleren van zelfmanagement. Dat bevordert de therapietrouw en tevredenheid van de patiënt-cliënt. We ontwikkelen een nieuw financieringsmodel voor thuiszorg, ouderenzorg en langdurige (psychiatrische) zieken in het kader van de Vlaamse Sociale Bescherming (bv. gezinszorg, woonzorgcentra, dagverzorging, kortverblijf, herstel, revalidatie, beschut wonen). In dit model van persoonsvolgende financiering staat de patiënt-cliënt met zijn zorgnood centraal. Dit wordt vertaald in zorg- en ondersteuningsdoelen, waarbij rekening wordt gehouden met noden en vragen van kwetsbare patiënt-cliënten. De persoonsvolgende financiering betekent een heel andere aanpak van de organisatie en financiering van de zorg. Budgetten van subsidiërende overheden gaan niet langer rechtstreeks naar de voorzieningen en instellingen, maar worden toegewezen aan de zorgbehoevende zelf, ofwel via een cashbudget, ofwel via een voucher. De zorgaanbieders werken binnen een gereguleerd kader dat hen toelaat om op een leefbare en duurzame manier kwaliteitsvolle zorg aan te bieden. We maken werk van een aangepast financieringssysteem voor de instellingen en organisaties. Immers zijn er steeds organisatiegebonden kosten die te maken hebben met bijvoorbeeld omkadering van medewerkers, hun anciënniteit, ICT, normen inzake veiligheid en hygiëne, capaciteitsmanagement en dergelijke meer.
De nieuwe publieke financiering van woonzorgcentra dient te vertrekken vanuit het principe 'eenzelfde financiering voor eenzelfde zorggraad'.
Vraaggerichte financiering geeft de zorgbehoevende en zijn directe omgeving de mogelijkheid om zelf ook te beslissingen te nemen over het soort zorgverlening en over de zorgverleners aan wie ze zorg willen toevertrouwen. De patiënt-cliënt wordt partner/medebeheerder in de zorg. De overheid bouwt kwaliteitsgaranties in, in het belang van kwetsbare patiënt-cliënten.
Eenvoudige, weinig complexe en planbare zorgvragen (bv. controles bij diabetes, osteoporose en chronische obstructieve longziekte, nazorg en niet-complexe ingrepen) worden in toenemende mate beantwoord in de eerste lijn. Gespecialiseerde zorg wordt hoe langer hoe meer aangeboden in de tweede of derde lijn. Deze verschuiving moet zich ook vertalen in een verschuiving van beschikbare budgetten. Om de eerste lijn te versterken en in het kader van de ontwikkeling van geïntegreerde zorgconcepten, is verder overleg met de federale overheid over de ‘reconversie’ van middelen nodig. Om de eerste lijn te versterken moeten de diverse professionals en diensten beter samenwerken in netwerkverbanden, enerzijds binnen de eerste lijn en anderzijds met de ziekenhuizen. De middelen dienen toegewezen te worden aan de organisatievormen die de meeste toegevoegde waarde voor de patiënt-cliënt kunnen aantonen.
Ziekenhuizen zullen worden aangemoedigd partnerschappen aan te gaan in horizontale netwerken met de eerstelijnsactoren, zodat de zorg om chronische patiënt-cliënten via naadloze zorgtrajecten vorm krijgt. Daarnaast zullen ze samenwerken in klinische netwerken. Zo kunnen ze de taken voor (super)gespecialiseerde zorg onderling beter verdelen en de middelen optimaal aanwenden. Om voor de patiënt-cliënt, op duurzame wijze, zowel geografische toegankelijkheid als medische kwaliteit te blijven garanderen, wordt een Zorgstrategisch Plan Vlaanderen uitgewerkt. Voor CD&V is het belangrijk dat deze netwerken zich geografisch logisch organiseren, waardoor elke patiënt-cliënt in de eigen regio terecht kan in een basisziekenhuis.
Geïntegreerde zorg vraagt om nieuwe, innovatieve financieringsmethoden die tegelijk kwaliteit, kosteneffectiviteit en samenwerking verbeteren. Geïntegreerde zorg kan pas worden gerealiseerd indien daar ook geïntegreerde financieringsconcepten tegenover staan. Deze zorg vereist ook overleg op alle niveaus. Netwerking en innovatieve samenwerkingsvormen stimuleren we. De rol, organisatorische regelingen en financiering van bestaande structuren ter ondersteuning van geïntegreerde zorg willen we herzien. ‘Netwerken’ mag geen besparing zijn. Middelen die vrijkomen, moeten worden ingezet om efficiëntiewinsten te boeken. Deel uitmaken van een netwerk mag geen verplichting zijn. Er moet ruimte blijven voor het vrij initiatief.
We erkennen en waarderen de sociale ondernemers die actief zijn in de zorgsector. Zij spelen een cruciale rol om de persoonsvolgende, vraaggestuurde en geïntegreerde zorg organisatorisch vorm te geven. De socialprofitorganisaties zijn de hefboom om zorg ook in de toekomst toegankelijk, kwaliteitsvol en betaalbaar te houden.
Zorg voor chronisch zieken vereist een geïntegreerde aanpak, met zorgverlening gebaseerd op ‘bewijs’ (‘evidence’) en afstemming van verschillende activiteiten binnen het multidisciplinaire team. Multidisciplinaire richtlijnen dienen ontwikkeld te worden, waarbij enerzijds relevante aanbevelingen voor verschillende chronische aandoeningen samengebracht worden in een multidisciplinaire context, en waarbij anderzijds synergieën, tegenstrijdigheden en andere aandachtspunten geïdentificeerd worden. Ze kunnen, met aangepaste financiering, vertaald worden in transmurale zorgpaden en zorgtrajecten, in richtlijnen en in kwaliteitsindicatoren in het elektronisch patiëntendossier.
Voor de begeleiding en financiering van langdurige zorg is een bredere bundeling van middelen aangewezen. Netwerken met verschillende zorgpartners nemen budgettaire verantwoordelijkheid op om voor een bepaalde groep mensen een zorgpakket aan te bieden. De financiering is gekoppeld aan de realisatie van resultaatindicatoren (‘outcome’). Deze bundeling kan vorm krijgen in een pakket waarbij budgetten uit verschillende bronnen in functie van een bepaald zorgtraject worden samengebracht (‘bundled payment’). Indien nodig leggen we zo’n sectoroverschrijdende bundeling van middelen in asymmetrische interfederale akkoorden vast, zodat elke gemeenschap de financiering kan enten op de strategische prioriteiten van hun gezondheidszorgmodel.
Planbare en gestandaardiseerde zorg wordt gefinancierd via een op voorhand vastgelegd all-in budgetper type van patiënt-cliënt.
Inzake kwaliteit van de zorg verschuift de focus van input (erkenningsnormen, financiering van de zorgactiviteiten, …) naar resultaat (‘output’ en ‘outcome’). We geven financiële prikkels aan kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning, waar mogelijk op basis van de resultaten van de meting van kwaliteitsindicatoren. We verminderen de toezichtlast voor zorgaanbieders die aantonen dat ze kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning bieden. CD&V wil dat het behoud van een vergunning of een erkenning, wanneer aanhoudend kwaliteitstekorten worden vastgesteld, afhankelijk kan worden gemaakt van het inschakelen van externe expertise die de uitbater zelf bekostigt.
Ook subsidiariteit heeft zijn plek in het zorgaanbod. Bijvoorbeeld bij de herziening van het wetgevend kader op de uitoefening van de gezondheidsberoepen. Er is nood aan een flexibel systeem dat rekening houdt met de multidisciplinaire realiteit van vandaag. Rigide taakomschrijvingen passen daar niet in. De zorgcontext verandert immers snel en voortdurend. We hebben oog voor nieuwe gezondheidszorgberoepen die (zijn) ontstaan.
Een patiënt-cliënt heeft vele zorgnoden. Om enerzijds patiënttevredenheid en patiëntveiligheid hoog te houden en anderzijds arbeidstevredenheid bij de zorgverlener optimaal te bereiken, is het belangrijk dat zorgkundigen, HBO5-verpleegkundigen, bachelor-verpleegkundigen en master in de verpleegkunde complementair, volgens eigen competenties, in teamverband met elkaar samenwerken. Om de patiënt-cliënt zo optimaal mogelijk te verzorgen, kunnen deze verschillende zorgniveaus, naast in de huidige zorginstellingen, ook in welzijnssectoren worden ingezet (bv. jeugdzorg, gehandicaptenzorg, ouderenzorg).
Om de beschikbare middelen op de beste en meest efficiënte manier in te zetten, is het belangrijk om op nauwkeurige wijze de verschillende risico’s (bv. gezondheidstoestand, persoonlijke levenssituatie) op het niveau van de patiënt-cliënt te kunnen identificeren. Daarnaast moet een grondige analyse van de beschikbare middelen een overaanbod aan diensten of (infra)structuren voorkomen. Dit moet het mogelijk maken om zowel voldoende zorgcapaciteit te ontwikkelen, als om ondersteuning te kunnen bieden en potentiële besparingsmogelijkheden te identificeren. Interfederale loyaliteit en solidariteit zijn essentieel voor een goede zorg aan alle burgers.
