Ethiek

Voor christendemocraten kan het ethische niet herleid worden tot welbepaalde thema’s zoals abortus of euthanasie. Het ethische is voor ons veel meer. Het is een visie en beschouwing op alles. Elk thema, elk domein, elk facet van het samen leven kan bekeken worden vanuit een ethische bril. De bril die wij opzetten is een christendemocratische bril. 

Deze christendemocratische visie geeft ons richting en oriëntatie in het nemen van politieke beslissingen en standpunten. Maar, zij kan daar niet toe herleid worden. Een visie op ethiek overstijgt concrete partijpolitieke beslissingen en acties. Zo gaan we ervan uit dat de waarden die voor ons belangrijk zijn ook waardevol kunnen zijn voor diegenen die andere politieke overtuigingen hebben. Net omdat de ethische kwesties ons als mens direct raken, omdat ze ons leven in belangrijke mate bepalen of inspireren, kijken we hier verder dan de partijpolitieke grenzen. We reduceren ethiek niet tot politiek, we tillen de politiek op tot de ethiek. 

Onze visie op ethiek hangt samen met een personalistisch mensbeeld waarin de uniciteit van de persoon centraal staat. Deze uniciteit is echter slechts mogelijk door samen te leven in verbondenheid met anderen. Vrijheid zien we niet als absolute zelfbeschikking maar als positieve zelfontplooiing met en voor anderen. Onze visie op de samenleving is er een van betrokkenheid en zorgzaamheid. Iedereen is er opgenomen in een sociaal weefsel van verantwoordelijkheid en solidariteit. Daarbij hebben we eerbied voor het leven, aandacht voor de meest kwetsbaren, ruimte voor spirituele dimensies van zingeving en moraliteit, zorg voor verbondenheid en gemeenschapsvorming. 

Als christendemocraten geloven we dat niet alles maakbaar en manipuleerbaar is. Het leven is ons gegeven als een onaantastbaar goed. We hebben een diepe eerbied voor alles wat leeft en voor de integriteit van het menselijke lichaam, ook als het een ongeboren, ziek, hulpbehoevend of stervend lichaam is. De onvolkomenheden en kwetsuren van het leven omringen we met gepaste zorg en respect. Er op deze manier mee omgaan kan de zinervaring verdiepen en versterken. De menselijke waardigheid ligt voor ons niet louter in het najagen van subjectieve ervaringen. Voor ons is er ook een meer fundamentele waardigheid die te maken heeft met het mens zijn als zodanig. 

We geloven dat er meer is dan prestatie en competitie. Er is meer dan ongebreideld je eigen zin doen. Er is meer dan commercialisering en consumentisme. Er is meer dan wederkerigheid, meer dan het principe voor wat hoort wat. Er is een dimensie die dieper ingrijpt in onze levens dan de berekening, de gelijkheid en het nut. Deze dimensie is gestoeld op principes van overvloed en genade. Zij kan naargelang de persoonlijke beleving verwoord worden in termen als liefde, naastenliefde, eerbied, zingeving, geloof. 

Abortus 

Wij vinden leven kostbaar en beschermen het ongeboren leven. Elke abortus beschouwen we als het verlies van een potentieel leven. Waar abortus toch noodzakelijk is, willen wij dat er zorgvuldig wordt mee omgesprongen. Daarbij vinden we het cruciaal dat de vrouw zowel voor als na de juiste psychologische en medische begeleiding en informatie krijgt. 

Indien er geen sprake is van een noodsituatie, vinden we het ethisch niet juist om het ongeboren leven af te breken, zeker niet wanneer dit zich in een vergevorderd stadium bevindt. Wij zijn geen voorstander van versoepelingen van de wetgeving die dit mogelijk zou maken. In plaats van nieuwe versoepelingen wensen wij een grondige evaluatie van de huidige wetgeving door een multidisciplinair en interuniversitair wetenschappelijk team. 

De zorg voor de vrouw die zich in moeilijkheden bevindt, vinden wij cruciaal. Daarom willen wij er alles aan doen opdat abortus kan vermeden worden. Wij willen ten allen tijde voorzien in gepaste zorg en voorlichting voor kwetsbare vrouwen en vrouwen in nood. Ook wensen wij hen te beschermen tegen clandestiene en onveilige abortuspraktijken. 

Discreet bevallen 

Wij pleiten voor een wettelijke regeling rond discreet bevallen. Discreet bevallen houdt in dat de naam van de moeder op de geboorteakte niet vermeld wordt. Haar gegevens worden echter wel bewaard en geregistreerd via het ziekenhuis. In België is discrete bevalling wettelijk onmogelijk. Er is immers een plicht tot kennisgeving van de geboorte aan de ambtenaar van de burgerlijke stand door het medisch personeel. Daarnaast is er ook de aangifte door de ouders. 

Omdat discreet bevallen op dit moment wettelijk niet mogelijk is, worden sommige vrouwen gedwongen een abortus uit te voeren of clandestien te bevallen en hun kind in een vondelingenschuif achter te laten. Alleen wanneer er een wettelijke regeling voor discreet bevallen komt, kunnen moeders in veilige omstandigheden bevallen, zonder dat hun identiteit bekend wordt gemaakt in de geboorteakte. Het kind kan dan worden opgevangen in een warme omgeving. 

Draagmoederschap 

We hebben er alle begrip voor dat een koppel naar een kind verlangt. Wanneer het koppels niet lukt om op natuurlijke wijze kinderen te krijgen, gaan mensen op zoek naar alternatieven. Draagmoederschap is er één van. 

Wij verzetten ons tegen commercieel draagmoederschap omdat het menselijk lichaam dan verzakelijkt wordt en het kind koopwaar wordt. We willen echter wél een wettelijke regeling om niet-commercieel draagmoederschap mogelijk te maken. Die regeling moet in de eerste plaats in het belang van het kind zijn en de rechten van zowel de draagmoeder als de wensouders waarborgen. 

Levenloos geboren kinderen 

We hebben bijzondere aandacht voor levenloos geboren kinderen. Ouders die uitkijken naar de komst van een kindje hebben het bijzonder zwaar als het levenloos geboren wordt. Er zijn weinig herinneringen die ze kunnen koesteren. Onder impuls van CD&V werd in een humane wettelijke omkadering voorzien om het verdriet te erkennen. We hebben daarbij blijvende aandacht voor de betrokken ouders en families. 

Zorgplanning bij levenseinde 

We vinden het belangrijk dat wie stervende is, omringd wordt door familie, zorgzame professionals en/of vrijwilligers, als de patiënt dit wenst. Voor elke patiënt en zijn familie moet het duidelijk zijn wat men wél en níet kan verwachten van palliatieve zorg en levenseindezorg. 

Daarom zien we een grote rol voor de vroegtijdige zorgplanning. Dit is een proces van voortdurend overleg tussen patiënt en zorgverlener en is gericht op iemands waarden en wensen voor het levenseinde. Vroegtijdige zorgplanning maakt het levenseinde bespreekbaar en zorgt voor rust bij de patiënt. 

Euthanasie kan daarbij aan bod komen maar ook andere waardige levenseindehandelingen (bijvoorbeeld niet behandelen of stoppen met een behandeling, doorgedreven pijnbestrijding of palliatieve sedatie). 

Door de vroegtijdige zorgplanning in te schrijven in de patiëntenrechtenwet, zetten we in op levenskwaliteit tot op het einde van het leven. Ook therapeutische hardnekkigheid kan op deze manier worden tegengegaan. We voorzien in de terugbetaling van gesprekken over de vroegtijdige zorgplanning met huisartsen. Voor de thuisverpleging voorzien we de terugbetaling van een preventief en een opvolgingsbezoek. 

Palliatieve zorg 

Palliatieve zorg is de totaalzorg voor patiënten die te maken hebben met een levensbedreigende ziekte, wanneer genezen niet meer mogelijk is. Centraal staan pijnbestrijding en de verbetering van de levenskwaliteit van de patiënt. Er is ook aandacht voor de psycho-emotionele, sociale en spirituele noden. 

We willen een ruim aanbod palliatieve zorg dat voor alle patiënten (financieel) toegankelijk is. De federale overheid en de deelstaten hebben hier een gedeelde verantwoordelijkheid. De overheden moeten het huidige aanbod kwantitatief en kwalitatief evalueren. Een globaal actieplan zorgt voor de verduurzaming van de kwaliteit, continuïteit, beschikbaarheid en (financiële) toegankelijkheid van palliatieve zorg. En dit binnen alle mogelijke zorgomgevingen: thuis, in het woonzorgcentrum of in het ziekenhuis.

Euthanasie 

Als christendemocraten vinden we het leven kostbaar en willen we er uiterst zorgvuldig mee omspringen. Dat is zeker zo wanneer het gaat over ingrepen die een onomkeerbare impact hebben op dat leven. Euthanasie kadert voor ons binnen wat wij als samenleving gepaste menselijke zorg vinden voor patiënten die ondraaglijk lijden. Zo kan euthanasie een mogelijke oplossing bieden in een palliatieve context. Er bestaat dan een medische noodzaak omwille van een ondraaglijk en uitzichtloos lijden. 

Om te garanderen dat euthanasie op een correcte manier wordt toegepast moet er zorgvuldig omgesprongen worden met het wetgevende kader. We stellen vast dat er momenteel een gebrek is aan duidelijke criteria in de wet, bijvoorbeeld in het geval van psychisch lijden. Daarom zijn we voorstander van een grondige evaluatie van de euthanasiewet door een interuniversitair en multidisciplinair onderzoeksteam. We willen immers dat niemand onnodig sterft. 

Euthanasie die niet gebaseerd is op een medische noodzaak, bijvoorbeeld in het geval van levensmoeheid, gaat voor ons te ver. Als de keuze voor euthanasie enkel wordt ingegeven door een gevoel van overbodigheid of eenzaamheid moet de overheid niet euthanasie, maar aandacht en zorg als oplossing aanbieden. 

Recht op identiteit 

Kinderen die op de hoogte zijn van het feit dat ze verwekt werden door een medisch begeleide voortplanting of via een discrete bevalling ter wereld kwamen, kunnen een grote behoefte hebben om de identiteit van hun genetische of biologische ouders te kennen. 

We vinden het belangrijk dat kinderen via een interfederaal afstammingscentrum hun recht op identiteit kunnen uitoefenen en de identiteit van donoren of biologische ouders kunnen opvragen. Het centrum houdt rekening met de belangen van de verschillende betrokkenen (kind, donoren of geboorteouders), waarbij het belang van het kind de eerste overweging vormt. Personen die in het verleden anoniem doneerden, zullen vrijwillig DNA kunnen afstaan bij het centrum om zo eventuele donorkinderen hun recht op identiteit te waarborgen.