Vooral in het gemeenschapsonderwijs zitten leraars “in de kelder”

In het Vlaamse onderwijs vreest men op zeer korte termijn voor een toenemend lerarentekort. Toch zijn er benoemde personeelsleden die geen taak mogen uitvoeren. Het gaat niet om mensen die verhinderd zijn of in ziekteverlof, maar over personeelsleden die volgens hun schoolbestuur “in het belang van de dienst” beter thuisblijven dan hun opdracht op school uit te oefenen.  Tijdens het huidige schooljaar is daar meer dan 1,7 miljoen euro voor uitgetrokken. Meer dan 1,3 miljoen euro daarvan komt voor rekening van het gemeenschapsonderwijs. Dat antwoord kreeg Vlaams parlemenstlid Jos De Meyer van minister Smet van Onderwijs op zijn vraag hierover.
Het gaat hem niet om personeelsleden die een negatieve evaluatie hebben gekregen of  die betrokken zijn in een tuchtprocedure, maar om benoemde personeelsleden die door hun schoolbestuur op non-actief gezet worden voor onbepaalde tijd, met op zijn minst twee jaar volledig behoud van wedde. 
Via de “terbeschikkingstelling in het belang van de dienst” kan een school de goede orde herstellen als een personeelslid problematisch functioneert. Wat dat problematisch functioneren inhoudt, wordt bepaald door  het schoolbestuur.  Het moet niet omschreven worden.
Een schoolbestuur dat iemand “in het belang van de dienst” op non-actief plaatst met behoud van wedde, moet daar bovendien geen reden voor opgeven aan de administratie. Het is dus perfect mogelijk dat een schoolbestuur en een bepaald personeelslid onderling akkoord gaan over een periode ongemotiveerde langdurige afwezigheid met behoud van wedde.
Soms past een schoolbestuur de maatregel toe, terwijl het personeelslid gewoon wil blijven werken. Verscheidene betrokken personeelsleden van het gemeenschapsonderwijs hebben daarom tegen hun terbeschikkingstelling gereageerd bij de Kamer van Beroep, maar die is volgens de Raad van State niet bevoegd terzake.
Wie het systeem kent, gebruikt soms de term “leraars in de kelder” voor personeelsleden die op deze manier weggehouden worden uit de dienst. Het systeem wordt meest toegepast in het Gemeenschapsonderwijs. Tijdens schooljaar 2012-2013 was in het GO! sprake van 21 “personeelsleden in de kelder”, tegenover 2 in het vrije onderwijs.
“Het feit dat de terbeschikkingstelling in het belang van de dienst niet moet gemotiveerd worden en dat de beroepsprocedure niet vastligt, is op zijn minst dubieus,” vindt De Meyer. “in het onderwijs zijn we constant op zoek naar geld, en via deze weg wordt geld besteed dat niet rendeert. Het is ook opmerkelijk dat in het gemeenschapsonderwijs met ongeveer 17% van de leerlingen bijna 78% van de kosten van dit systeem voor zijn rekening neemt.” Na intern overleg met zijn administratie ging minister Smet akkoord met de stelling dat de TBS ambstontheffing best zo snel mogelijk kan opgeheven worden. De lopende terbeschikkingstellingen in het belang van de dienst kunnen echter enkel beëindigd worden door de schoolbesturen zelf, of door de Raad van State. De minister kan daar in principe niet in tussenkomen.