De Vlaamse Regering heeft een ouderenbeleidsplan afgeklopt. Dat dergelijk kader nodig is, bewijst de demografische evolutie in Vlaanderen: 1 Vlaming op 5 is vandaag ouder dan 65 jaar. Daarnaast neemt het aandeel van de oudste ouderen verhoudingsgewijs meer toe, wat we ‘verzilvering’ noemen. Coördinerend minister Wouter Beke bundelt met die plan verschillende beleidsoverschrijdende acties van alle ministers in de Vlaamse Regering.
Het plan vormt een kader voor een inclusief ouderenbeleid. Het kwam tot stand in participatie met ouderen en biedt een overzicht van acties die over verschillende beleidsdomeinen heen genomen worden om de positie van ouderen te waarborgen en te verstevigen. Het moet ertoe bijdragen dat oudere personen niet uitgesloten worden van het publieke leven en, ondanks een hoge(re) leeftijd, zo lang als mogelijk, op aangepaste wijze en desgevallend met ondersteuning, aan het maatschappelijk leven kunnen (blijven) deelnemen.
We lichten er enkele speerpunten uit.
We creëren een stimulerend beleid dat participatie voor iedere oudere mogelijk maakt
Vlaanderen zet verder in op een kwaliteitsvolle dialoog met de Vlaamse ouderenraad en wil zo de ouderen een stem geven in het beleid. De Vlaamse Ouderenraad heeft als algemene opdracht, hetzij op eigen initiatief, hetzij op verzoek van de Vlaamse Regering, om advies uit te brengen over alle aangelegenheden die ouderen aangaan en krijgt daarvoor de nodige werkingsmiddelen. De Vlaamse Ouderenraad betrekt via werkgroepen en commissies een zo ruim mogelijke groep ouderen bij zijn werking. In functie van het lokaal inclusief beleid is ook de VVSG een belangrijke partner.
Tevens gaan we via een onderzoekstraject na welke initiatieven genomen kunnen worden om de participatie van ouderen te bevorderen en we hebben hierbij specifieke aandacht voor kwetsbare ouderen.
We investeren in kwaliteitsvolle en betaalbare ouderenzorg
Hoewel ouder worden niet gelijk staat aan ziek of zorgbehoevend worden, krijgt ongeveer de helft van de 75-plussers te maken met één of meerdere chronische aandoeningen. Het is daarom essentieel om zowel via preventie als via zorg in te zetten op diverse factoren die een gezonde levensloop bevorderen en actief ouder worden mogelijk maken.
Zo zal het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en Andere Drugs (VAD) dit jaar een visietekst uitwerken rond het gebruik van psychofarmaca bij 55-plussers.
Vlaanderen wil ook een goede mondgezondheid promoten voor kwetsbare thuiswonende ouderen en trekt daarvoor bijna 1 miljoen euro uit. Het is daarbij de bedoeling om voor de zorgraden een toolbox uit te werken om zo mondzorg te integreren in het zorg- en welzijnsaanbod.
Vlaanderen zal vrouwen die nooit zijn ingegaan op preventieve screeningen op het vlak van baarmoederhalskanker persoonlijk uitnodigen. Het Centrum voor Kankeropsporing heeft namelijk van de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer toestemming hiervoor gekregen. Zo kunnen we kanker in een vroeger stadium detecteren en sneller en beter behandelen.
Minister Beke werkt ook een Vlaams Actieplan rond vroegtijdige zorgplanning, palliatieve zorg en levenszorg uit. Daarnaast worden er middelen uitgetrokken om een vormingskader hieromtrent te ontwikkelen. Vroegtijdige zorgplanning bespreekbaar maken door zorgverleners is belangrijk om in dialoog met de patiënt doelgerichte zorg richting te geven.
Ook streeft Vlaanderen verder naar een fixatiearme (thuis-)zorg. Om zorgverleners te ondersteunen in het omgaan met vragen naar fysieke fixatie, is de praktijkrichtlijn ‘Streven naar een fixatiearme thuiszorg’ ontwikkeld. Aansluitend is het belangrijk deze richtlijn ruimer ingang te doen vinden. We doen dat door:
- Meer sensibilisering van alle actoren binnen de eerste lijn;
- Uitbouwen van een netwerk van ‘ambassadeurs’ en ‘experten fixatiearme thuiszorg’ met als doel zoveel mogelijk zorgverleners te bereiken;
De Vlaming heeft recht op een voldoende groot, gevarieerd en flexibel zorgaanbod in de nabije omgeving waar ouderen vrij kunnen kiezen. Het is daarbij de bedoeling dat ouderen die zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen, dat kunnen via de ondersteuning van mantelzorg of de flexibilisering van gezinszorg. Wie niet langer thuis terecht kan en voor een woonzorgcentrum kiest, moet dit kunnen betalen. Minister Beke neemt In het kader van toegankelijke en nabije zorg verschillende initiatieven:
- We rollen het eenzaamheidsplan uit en ontwikkelen een nieuw mantelzorgplan
- We hebben oog voor nieuwe mogelijkheden zoals hybride gezinszorg; waarbij men reguliere zorg ter plaatse combineert met zorg op afstand, tevens heeft het project oog voor het doorbreken van eenzaamheid, oog voor preventie en het versterken van de digitale kennis bij kwetsbare ouderen.
- De Vlaming die zijn intrek neemt in een woonzorgcentrum wordt steeds ouder en zorgbehoevender. Het steunpunt Welzijn onderzoekt dan ook op dit moment welke personeelsnormen nodig zijn die aangepast zijn aan de ondersteuningsnoden van de bewoners;
- We zetten in op goede praktijken rond inspraak en participatie van bewoners via tevredenheidsmetingen en het beter bekend maken van de woonzorglijn als informatie- en klachtenkanaal;
- Het zorgbudget voor oudere bewoners in woonzorgcentra met een zeer laag inkomen zal deze legislatuur verhoogd worden naar 400 euro per maand.
Ouderen wonen veel meer zelfstandig ten opzichte van vroeger en de leefvormen zijn voortdurend in evolutie. Het ouderenbeleidsplan heeft aandacht voor deze noden en wil leren uit de trajecten experimentele woonvormen in functie van beleid rond kleinschalig wonen of co-housing.
We bouwen verder aan een dementievriendelijk Vlaanderen
Een van de aandoeningen die sterk verband houdt met leeftijd is dementie. Het aantal mensen met dementie in Vlaanderen zou tegen 2030 toenemen van ongeveer 141.000 naar 162.000. Het dementieplan van minister Beke is op dit moment in volle uitvoering en legt de focus op wat mensen met dementie wel nog kunnen. Het programma ‘Restaurant Misverstand’ is daar een knap voorbeeld van. Het is tevens een voorbeeld van positieve beeldvorming rond ouderen in de media, zoals ook opgenomen in het ouderenbeleidsplan.
Zorgzame buurten
In Vlaanderen hebben maar liefst 127 initiatieven ingetekend op de projectoproep rond zorgzame buurten, een dada van minister Beke. Een zorgzame buurt is een buurt waar jong en oud samen leven, waar mensen zich goed en geborgen voelen, waar levenskwaliteit centraal staat, waar bewoners elkaar kennen en helpen, waar personen en gezinnen met grote en kleine ondersteuningsnoden ondersteuning krijgen en waar diensten en voorzieningen toegankelijk en beschikbaar zijn.
Lokale besturen, eerstelijnszones en welzijns- en zorgorganisaties vormen belangrijke partners in de uitwerking van een zorgzame buurt. We kijken uit naar innovatieve samenwerkingen waarbij een aanbod wordt gerealiseerd om mensen met bepaalde noden te helpen. Er zijn duizenden voorzieningen in Vlaanderen die zich vaak richten op hun bewoners of patiënten. In een zorgzame buurt kunnen zij net de motor van de buurt worden, buiten hun voorziening kijken en daardoor meer buurtbewoners op één of andere manier ondersteunen. Zo kunnen zij voor ouderen het verschil maken. Ook is het eenzaamheidsplan reeds in volle uitvoering.
Vlaams minister Beke: ‘Omdat de veerkracht van ouderen ook na de crisis van essentieel belang is, hebben we in dit ouderenbeleidsplan aandacht voor maatschappelijk kwetsbare ouderen. Het plan is het instrument bij uitstek om de maatregelen op langere termijn mee te nemen. Het is ook geen statisch gegeven: na onderzoek moeten we bereid zijn om maatregelen te evalueren en bij te sturen waar nodig. Dat heeft de covid-crisis absoluut bewezen.’
