Met een akkoord over de versnelde inzet van het volledige uitbreidingsbeleid wil de Vlaamse Regering werk te maken van het versneld beantwoorden van vragen van zowel minder- als meerderjarigen met een handicap in de meest dringende zorgvragen. Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke: "Met het zorginvesteringsplan willen we gericht ruimte en mogelijkheden creëren om meer perspectief te bieden aan alle mensen met een handicap. We geven iedereen in prioriteitengroep 1 onmiddellijk een perspectief, garanderen de financiering van de automatische rechtentoekenning en zoeken naar oplossingen om mensen uit de andere prioriteitengroepen zorgondersteuning te geven."
De discrepantie tussen het aantal inkomende zorgvragen en de te verwachten uitstroom vormt een grote uitdaging. Zo zijn er elk jaar 2.000 Vlamingen die recht hebben op een automatische toekenning van een persoonsvolgend budget, terwijl er 850 mensen in dezelfde periode uitstromen.
Concreet betekende dit dat ondanks het voorziene uitbreidingsbeleid van 270 miljoen euro er geen inkrimping, maar een stijging van het aantal Vlamingen met een ondersteuningsvraag van 20.000 (in oktober 2019) naar 26.000 personen (in 2024) voorspeld werd. Ook de gemiddelde wachttijd voor die mensen met de meest acute zorgvragen zou bij constant beleid toenemen van 2 jaar en 8 maanden in 2019 tot 6 jaar en 4 maanden in 2024.
Bovendien komen er, naast de vragen om een automatische toekenning, elk jaar om en bij de 1.000 mensen met een dringende ondersteuningsvraag bij. Voor de Vlaamse begroting betekent dit een recurrente uitgave van 45 miljoen euro per jaar.
Welke maatregelen werden reeds genomen?
Van de voorziene 270 miljoen euro werd in 2019 40 miljoen en in 2021 45 miljoen uitgetrokken voor bijkomende budgetten. Daarnaast heeft minister Beke extra budget gevonden door op zoek te gaan naar extra middelen via hervormingen. Zo werd in april vorig jaar met het Mozaïekbesluit 4 een eerste reeks van hervormingen aan het PVF-systeem doorgevoerd. De maatregelen die hij nam, laten ons toe om 1.700 personen extra met de grootste zorgnood te ondersteunen. Daarnaast zorgde ook Mozaïekbesluit 5 voor extra efficiëntiewinsten, wat ook toeliet om de grootste budgetdalingen af te toppen op 15%.
Dergelijke hervormingen zijn ook in de toekomst broodnodig. De zorgvragen overstijgen immers de beschikbare middelen. We moeten de eerlijkheid hebben om dit te erkennen, en tegelijkertijd te zoeken naar oplossingen. Die oplossing hoeft niet noodzakelijk te resulteren in een persoonsvolgend budget, maar kan ook via andere vormen van ondersteuning, zoals Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH). Als alle personen met ondersteuningsnoden geleid worden richting een persoonsvolgend budget, is het logisch dat hier een bottleneck ontstaat.
Prioriteitengroepen
Elke aanvraag voor een persoonsvolgend budget wordt beoordeeld op basis van verschillende criteria. Op basis van die criteria wordt iedere aanvraag in een van de drie prioriteitengroepen geplaatst. De prioriteitengroep waarin een vraag zich bevindt, geeft aan hoe dringend deze wordt beoordeeld en is dus bepalend voor de terbeschikkingstelling van een persoonsvolgend budget.
Vlaanderen gaat vanaf dit jaar 230 miljoen euro inzetten om de personen met de grootste zorgnood een perspectief te bieden:
We waarborgen het systeem van automatische toekenningen, zodat mensen in noodsituaties of bij de overgang van minderjarigen naar meerderjarigen onmiddellijk een persoonsvolgend budget ontvangen. 23 miljoen euro wordt gebruikt in functie van automatische toekenningen. Het gaat hier om een grote groep van personen (66%) die voordien niet gekend was op de wachtlijst.
In Prioriteitengroep 1, waar de noden het meest acuut zijn en de wachttijd minstens drie jaar bedraagt, zullen alle gevraagde budgetten ter beschikking worden gesteld voor die personen met een toekenningsdatum tot 31/12/2020. We investeren maar liefst 117 miljoen euro om zo 2.690 Vlamingen een ondersteuningsbudget te geven.
Ook voor de andere prioriteitengroepen willen we een perspectief uitwerken. We bekijken samen met de vertegenwoordigers uit de sector welke pistes we voor prioriteitengroep 2 kunnen uitwerken.
Voor prioriteitengroep 3 erkent de Vlaamse Regering de uitdaging die het minieme perspectief van deze mensen is en gaat samen met hen onderzoeken of en welke ondersteuning mogelijk sneller verlichting kan bieden. Daarvoor zal een bevraging gebeuren bij deze groep. Die wordt in de komende maanden voorbereid. Op deze manier krijgen we niet enkel zicht krijgen op de actuele zorgvraag, maar ook op mogelijke alternatieve oplossingen die kunnen geboden worden. Om dit te realiseren zal het VAPH de expertise van de verschillende stakeholders in de sector benutten.
Zelfs met de huidige en vorige uitbreiding van financiële middelen is er duidelijk meer nodig om mensen met een handicap het nodige perspectief te bieden. Daarom ligt de focus ook op het efficiënt inzetten van de middelen, zodat zoveel mogelijk mensen dat perspectief krijgen.
Daarom kiezen we er ook voor om 20 miljoen euro te investeren in alternatieven voor een persoonsvolgend budget via Rechtstreeks Toegankelijke Hulp. Op dit moment bereiken we met RTH al meer dan 27.000 personen en met deze extra middelen verhogen we de capaciteit nog eens met een kwart.
Ten slotte trekken we voor de komende jaren extra geld uit om de automatische rechten te kunnen toekennen. We doen dit onder andere door het heroriënteren van de middelen van het basisondersteuningsbudget (BOB) en de middelen die vrijkomen omwille van de wijziging aan de regelgeving rond tegemoetkomingen (integratie – en inkomenvervangende tegemoetkoming).
Hoe bijkomende middelen genereren?
Hervormingen moeten leiden tot efficiëntiewinsten, die geherinvesteerd kunnen worden in het systeem. Het omvat een breed scala aan acties, zoals bijvoorbeeld het vereenvoudigen en/of herwerken van procedures bij de toeleiding of de hulpmiddelen, het preciezer laten aansluiten van het persoonsvolgend budget op de gevraagde ondersteuning in het ondersteuningsplan, een bevraging van mensen in prioriteitengroep 3, het uitbreiden en bijsturen van de rechtstreeks toegankelijke hulp, het bekijken van wat over de sectoren heen kan, ...
Altijd is het doelgerichter, doelmatiger en efficiënter werken. Wat zo aan middelen beschikbaar komt, wordt gebruikt om in te zetten voor mensen met een handicap.
Met het Zorginvesteringsplan verdubbelt de Regering-Jambon de inspanningen
Ook de vorige Vlaamse Regering spendeerde cumulatief maar liefst 825 miljoen euro in het toekennen van zorgbudgetten voor personen met een handicap. De regering-Jambon gaat nog een stap verder en verdubbelt via het Zorginvesteringsplan de inspanningen van de regering-Bourgeois: naast middelen via het uitbreidingsbeleid, het relancebeleid en VIA 6 zal Vlaanderen deze legislatuur maar liefst 1,6 miljard euro investeren in gehandicaptenzorg. Dat is maar liefst 940 miljoen meer dan aanvankelijk voorzien. Nog nooit in de geschiedenis van de Vlaamse Regering heeft Vlaanderen zoveel extra geïnvesteerd in deze personen met een handicap.
Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke: "We moeten eerlijk zijn: ondanks het feit dat geen enkele Vlaamse Regering in zijn geschiedenis zoveel geïnvesteerd heeft in personen met een handicap, gaan we met het beschikbare budget de zorgvragen niet volledig kunnen wegwerken. Toch zijn we ambitieus. Via een combinatie van extra middelen en hervormingen gaan we op zoek naar perspectief voor zoveel mogelijk mensen."
