Vandaag staat de focus op de aanpak van de volksgezondheidscrisis die het coronavirus met zich meebrengt. Er zijn echter steeds meer signalen dat de impact op het mentaal welzijn de volgende grote uitdaging is. Tijdens de verdere fase van de crisis en de lockdownmaatregelen, maar zeker ook erna. Op voorstel van Vlaams minister Wouter Beke heeft de Vlaamse Regering daarom een actieplan mentaal welzijn goedgekeurd, genaamd ‘Zorgen voor Morgen’.
Mentaal welzijn onder druk
Door de Corona-crisis staan artsen, verpleegkundigen, zorgkundigen, welzijnswerkers, hulpverleners en begeleiders onder zware mentale druk. Stress om hun patiënten te kunnen blijven verzorgen, angst om zelf besmet te geraken en familie aan te steken, stress omdat de samenleving bang is dat zij anderen zullen besmetten, stress omwille van sterftes en wat dat met een mens doet. Ook zitten veel mensen ‘vast’, ofwel thuis of in een verzorgingsinstelling, voor ouderen, in de gehandicaptenzorg of de jeugdhulp.
Maar ook de bredere bevolking voelt de effecten maar al te goed. Het feit dat mensen worden gescheiden van hun geliefden, hun vrijheid verliezen, niet weten of en wanneer het virus en de maatregelen zullen stoppen en zich gaan vervelen, stelt mensen op de proef. Onzekerheid, angst en stress kunnen ernstige gevolgen hebben. Zeker in combinatie met (sociale) isolatie, wegvallen van hulpverleningsbronnen en activiteiten. In die zin spaart het virus niemand.
De gevolgen kunnen zich op verschillende manieren uiten: toename geestelijke gezondheidsproblematieken, sociaal-maatschappelijke schrijnende tot zelfs onveilige situaties, …
Tegenover de voordelen van de lockdownmaatregelen voor de algemene volksgezondheid, staan de mogelijke psychologische neveneffecten en kosten op korte en middellange termijn.
Actieplan
De Vlaamse regering wil nu actie ondernemen, niet alleen in deze ‘acute’ fase van de Corona-crisis, maar ook voor de effecten op langere termijn. Experts zijn het erover eens dat de impact op het mentaal welzijn van de bevolking ook na de lockdownperiode nog bijzonder groot zal zijn.
Met dit actieplan willen we de negatieve effecten die de quarantaine met zich meebrengt op mentaal vlak een antwoord geven.
De globale doelstelling is om iedereen op de rails te houden en waar nodig snel te helpen om het dagelijkse leven weer op te nemen. Terug aansluiting te laten vinden bij buurt en samenleving en met goesting weer aan het werk te gaan. Dat vraagt een stevige investering, maar de alternatieve kosten – niets doen– zullen vele malen hoger liggen dan de kostprijs van dit plan.
Enkele concrete acties:
- Werken aan zorgzame buurten, i.s.m. lokale besturen, buurtverenigingen, sociaal-culturele organisaties, jeugdorganisaties, …
- Versterken van initiatieven rond zelfzorg in geestelijke gezondheidszorg
- Uitbreiden en verder versterken van het aanbod aan chatlijnen. Bijvoorbeeld door nu ook chatfunctie in te voeren voor Centra Geestelijke Gezondheidszorg
- Versnelde uitrol van “Fit in je hoofd 2.0”
- Aanpak intrafamiliaal geweld
- Specifieke aandacht voor rouwbegeleiding nu mensen moeilijker afscheid kunnen nemen
- Uitrol van kindreflex in welzijns- en zorgsectoren
- Versterken van eerstelijnszones voor psychosociale bijstand
- Extra crisiscapaciteit in de jeugdhulp en versterken van de residentiële jeugdhulp
- Versnellen van investeringen in intensieve begeleiding van kinderen en gezinnen in een verontrustende opvoedingssituatie
- Versterken van gespecialiseerde hulp in geestelijke gezondheidszorg
- Ondersteuning in het werkveld door gespecialiseerde traumapsychologen
Stuurgroep en wetenschappelijk comité
Voor de uitvoering van de acties is een brede betrokkenheid van verschillende beleidsdomeinen, partnerorganisaties en partners in zorg en welzijn noodzakelijk. We richten een stuurgroep op, die al tijdens en ook na de Corona-crisis het beleid en actieplan rond het psychosociaal welzijn voor Corona mee vormgeeft en opvolgt.
Vanuit wetenschappelijke hoek werd reeds het advies ingewonnen van volgende experten: Dirk De Wachter, Lieven Annemans, Elke Van Hoof, Erik de Soir, Peter Adriaenssens, Gwendolyn Portzky en Herman Van Goethem. Zij zullen ook tijdens de volgende fases van dit plan hun advies met ons blijven delen.
Wouter Beke: “Het coronavirus hakt in op onze samenleving. Ik ben erg bezorgd om de gevolgen voor het mentale welzijn van onze bevolking. Het aanpakken van de gezondheidscrisis is nu een topprioriteit. We zullen als samenleving opnieuw moeten opveren. Maar de veerkracht van mensen staat vandaag onder zware druk. Dat wordt een tweede topprioriteit. De relance zal maar lukken als we investeren in mentaal welzijn. De Vlaamse Regering doet dat.”
Corona zet ons leven op z’n kop. Onze fysieke gezondheid, maar het virus kruipt ook mentaal in onze kleren. Daarom starten we een actieplan mentaal welzijn op. #Vlareg maakt hiervoor 25 mio euro vrij. Een mentale pandemie moeten we vermijden. #zorgenvoormorgen 1/3 pic.twitter.com/9Em5S4RVdX
— Wouter Beke (@wbeke) April 20, 2020
