Visserijrapport brengt duurzaamheid van de Vlaamse visserij in kaart

Vlaams minister-president Kris Peeters, tevens bevoegd voor Visserij, heeft vandaag het eerste Visserijrapport (VIRA) in ontvangst genomen: het VIRA geeft een accurate beschrijving van de Vlaamse visserijsector in al haar dimensies. De rode draad in het rapport is duurzaamheid.
Uit het rapport blijkt ondermeer dat ons land begin 2012 86 vissersvaartuigen telt, dat die gemiddeld 24 jaar oud zijn, dat er in 2012 tong werd gevangen voor een totale waarde van 37,7miljoen euro, en dat er 439 erkende zeevissers actief zijn in de Vlaamse vloot.
Het VIRA 2012 schetst de context waarin de sector zich beweegt, brengt de duurzaamheid van de Vlaamse visserij op economisch, ecologisch en sociaal vlak in kaart, en duidt de recentste innovaties in de sector in Vlaanderen aan:
Een kleine vloot met relatief grote vaartuigen
Ons land telde begin 2012 86 vissersvaartuigen. 41 vaartuigen behoren tot het grote vlootsegment (motorvermogen van meer dan 221 kilowatt) en 45 vaartuigen behoren tot het kleine vlootsegment. Economisch gaat het grote vlootsegment er sinds de brandstofcrisis van 2008 op vooruit. Het kleine vlootsegment lijdt daarentegen sterker onder de hoge kosten voor lonen, brandstof en afschrijvingen, en de lagere prijsvorming van de visserijproducten.
De gemiddelde leeftijd van de vloot is opgelopen tot 24 jaar. Vooral de romp van de vaartuigen is verouderd. De laatste jaren werd er daarom, met ondersteuning van de Vlaamse overheid, veel aan motorvernieuwing gedaan in functie van energiebesparing.
Specialiteit: platvis
In 2011 waren de Vlaamse vissersvaartuigen goed voor een aanvoer van 20.138 ton, 2% meer dan in 2010. Daarvan ging 16.905 ton naar binnenlandse havens en 3.233 ton naar buitenlandse havens (hoofdzakelijk in Nederland).
Zeebrugge nam 67% van de totale aanvoer in Vlaamse havens voor zijn rekening, Oostende 31% en Nieuwpoort 2%. De verkoop van vis gebeurde voornamelijk in de Vlaamse Visveiling, die het daglicht zag in november 2010 na overname van de stedelijke vismijn in Oostende door de private Zeebrugse Visveiling.
De belangrijkste aangevoerde soorten in de Vlaamse visserij in 2011 waren schol (6.057 ton), tong (3.430 ton) en rog (1.519 ton). De top tien wordt vervolledigd door sint-jakobsschelpen, tongschar, kabeljauw, garnalen, inktvis, hondshaai en zeeduivel. De totale waarde van de vangst laat een ander beeld zien: tong neemt met 37,7 miljoen euro maar liefst 47% van de waardecreatie in en laat schol (8,4 miljoen euro) en zeeduivel (4,3 miljoen euro) ver achter zich.
Visserij in een gezond ecosysteem
Het economische en ecologische aspect van de visserij zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Gezonde visbestanden zijn immers een absolute voorwaarde voor de rentabiliteit van de visserijsector. Op het Europese niveau ontstond de voorbije decennia een geïntegreerd maritiem beleid, waaraan Vlaanderen positief mee bijdraagt. Het voorlopige sluitstuk daarvan is de “mariene strategie”: lidstaten die een maritieme regio delen, leggen gezamenlijk hun normen voor een goede milieustatus vast en nemen maatregelen om tegen 2020 de visserijsector verder te verduurzamen.
De Vlaamse vloot bestaat voornamelijk uit boomkorvaartuigen, waarbij met een viskotter twee sleepnetten over de zeebodem worden getrokken. Om de impact op het mariene milieu te verminderen, is het merendeel van de vaartuigen de laatste jaren overgeschakeld op milieuvriendelijkere vistechnieken met minder bodemberoering en een hogere energie-efficiëntie. Voor die continue innovatie kan de sector een beroep doen op het Europees Visserijfonds en het Financieringsinstrument voor de Vlaamse Visserij- en Aquicultuursector.
Tewerkstelling en arbeidsomstandigheden
Tijdens 2012 waren er 439 erkende zeevissers actief in de Vlaamse vloot. Het Fonds voor Scheepsjongeren moet een nieuwe generatie warm maken voor de sector,. Vooral bij de omschakeling naar nieuwe duurzame vistechnieken blijkt de zoektocht naar personeel problematisch, waardoor opleiding en begeleiding aan boord een steeds belangrijkere rol spelen. De Vlaamse vissers genieten door de wet van 2003 echter wel inkomenszekerheid tijdens de zeereis. Vlaanderen is hiermee een voorloper, want in 95% van de zeevisserij op wereldschaal geldt nog altijd het principe ‘no catch, no pay’.
Tegelijkertijd investeert de sector steeds meer in het welzijn van de vissers en de veiligheid aan boord. Zo neemt de kans op dodelijke incidenten af dankzij het Man-over-Boord-systeem, een initiatief van minister-president Peeters. Dit systeem houdt in dat wanneer een bemanningslid in het water valt, dat binnen de vijf seconden aan boord een alarm afgaat door het detectiesysteem dat verwerkt is in het reddingsvest van elk bemanningslid.
De Vlaamse overheid zet met haar ”Ontwikkelingsstrategie voor het Belgische kustvisserijgebied” sinds mei 2011 intussen volop in op een verdere versterking van de sociale pijler.
Aquacultuur, een sector met toekomst
Vlaanderen en Europa investeren steeds meer in de ontwikkeling van een duurzame aquacultuur, die de groeiende vraag naar visproducten deels moet opvangen. Vlaanderen beschikt over kennis- en onderzoeksinstellingen met internationale erkenning, maar ziet dat nog te weinig vertaald in lokale productie. Gezien de uitdagingen en het ontwikkelingspotentieel in Vlaanderen werd daarom op initiatief van minister-president Peeters in september 2012 het Vlaams Aquacultuurplatform opgericht, dat de aquacultuursector moet aansturen.
Het Visserijrapport 2012 kan geraadpleegd en besteld worden op
www.vlaanderen.be/landbouw/vira.
 “Het Visserijrapport toont duidelijk aan dat de Vlaamse visserij de voorbije jaren heel wat veranderingen heeft ondergaan. Duurzaamheid is de rode draad in die evolutie” aldus minister-president Kris Peeters. “VIRA bevat essentiële informatie over onze Vlaamse visserijsector in al haar dimensies, en draagt op die manier bij tot een beter maatschappelijk draagvlak voorde visserijsector.”