Verder werk maken van werk in de zorgsector

De Vlaamse Regering keurde vandaag de conceptnota over het geactualiseerde actieplan ‘Werk maken van werk in de zorgsector’ goed. Dit actieplan geeft een vervolg aan het plan dat in 2010 gelanceerd werd en werkt rond drie grote pijlers: het versterken van de instroom, het huidig personeel efficiënter en effectiever inzetten en de uitbouw van een HRM-beleid in functie van werving, retentie en carrièreplanning van medewerkers. “Met dit geactualiseerde actieplan willen wij ons verder engageren om voldoende mensen in de zorg- en welzijnssector aan de slag te krijgen”, zegt minister Jo Vandeurzen.
De uitdagingen zijn groot. Demografische tendensen als vergrijzing én verzilvering die onze samenleving kenmerkt, zijn daar niet vreemd aan. Daarom werd in 2010 het actieplan ‘Werk maken van werk in de zorgsector’ gelanceerd. Het actieplan is één van de vele inspanningen die gebeuren rond het thema ‘zorg om talent’ werd omschreven binnen Flanders’ Care. “Alleen door een bundeling van alle krachten en initiatieven zullen wij de grote uitdaging om voldoende mensen te blijven vinden die zorg willen dragen voor de medemens, aan kunnen gaan”, zegt minister Jo Vandeurzen.
Evaluatie eerste actieplan Werk maken van werk in de zorgsector
Eind 2012 konden we concluderen dat de genomen initiatieven hun vruchten hebben afgeworpen. Zo zijn het aantal openstaande vacatures bij de VDAB in de zorgsector voor het eerst in 6 jaar (vergelijking tussen zelfde maand) licht gedaald en blijft het aantal studenten in verschillende zorgopleidingen stijgen.
Het aantal openstaande vacatures bedroeg in december 2012 voor verpleegkundigen 1.370 en voor verzorgenden/zorgkundigen 494. Ook in de opleiding personenzorg is er de voorbije jaren een stijging vast te stellen, ondanks het dalend aantal jongeren. De richtingen personenzorg (binnen het vrij onderwijs), BSO en TSO samen, tellen dit schooljaar meer dan 33.500 studenten.
Ook in andere zorgopleidingen zien we eenzelfde evolutie. De opleiding ergotherapie bijvoorbeeld kent een stijging van het aantal inschrijvingen met 6,6% en is sinds dit jaar geen knelpuntberoep meer.
Het eerste actieplan kan aanschouwd worden als een succes, daarom dat er een tweede, geactualiseerd plan ontwikkeld werd.
Versterken van de instroomOok in 2013 wordt onder leiding van de Vlaamse zorgambassadeur Lon Holtzer een  promotiecampagne uitgewerkt om jongeren bij het bepalen van hun studiekeuze te informeren over de mogelijkheden die er zijn in de zorg- en welzijnssector. Dergelijke positieve campagnes waarbij in de eerste plaats wordt ingezet op een correcte beeldvorming, blijven broodnodig.
In het actieplan wordt ook de nodige aandacht besteed aan het creëren van voldoende stageplaatsen, evenals aan de kwaliteit van de stages en stagebegeleiding. In het actieplan worden voorstellen geformuleerd om de stage te spreiden in tijd en in plaats, zoals bvb. stages inrichten volgens de logica van de zorgprogramma’s, het creëren van meer leerzorgcentra in diverse omgevingen, en stages maximaal spreiden over het volledige academiejaar. In functie van de kwaliteit van de stages wordt o.a. werk gemaakt van mentorenopleidingen en de implementatie van het charter ‘Inspirerend en enthousiasmerend klinische onderwijs en praktijkervaring in de ouderenzorg en de geestelijke gezondheidszorg’. “Een goede stage-ervaring is vaak doorslaggevend bij de keuze van een toekomstige job. Uit onderzoek blijkt dat 88% van de studenten zijn beroepskeuze maakt op basis van de stage-ervaring. Daarom zal het actieplan hier verder op inzetten”, zegt Lon Holtzer.
Verder wordt er ook ingezet op de uitrol van de Servicepunten Zorg. Eind 2011 werden de eerste vier Servicepunten Zorg opgestart in de VDAB-werkwinkels van Heusden-Zolder, Hasselt, Genk en Tongeren. Uitgangspunt van dit proefproject was op een laagdrempelige manier bepaalde doelgroepen (laaggeschoolden, etnisch-culturele minderheden…) beter toe te leiden naar de zorgsector.De eerste resultaten van de Servicepunten Zorg zijn succesvol. Op tien maanden tijd hadden de vier Servicepunten Zorg samen 1.677 personen (waarvan er 905 behoorden tot de kansengroepen) specifiek gescreend naar een zorgopleiding toe. 315 personen begonnen na het gesprek aan een opleiding.
Het huidig personeel efficiënter en effectiever inzetten
Het actieplan stelt ook voorop om na te gaan hoe we het huidig zorgpersoneel ‘slimmer’ kunnen inzetten. Hoe kunnen we door de zorg anders te organiseren meer doen met de beschikbare medewerkers, met behoud van kwaliteit van zorg? Hiervoor werd de projectgroep Z3 (Zorgvrager – Zorggever – Zorgcultuur) opgericht, die efficiënt zorgverleners en personeel in de zorg inzetten.
Om slimmer om te gaan met het personeel is ervaringsuitwisseling en kennisdeling noodzakelijk. Om dit mogelijk te maken zal men via de website van Flanders’ Care projecten of andere initiatieven kenbaar kunnen maken die bijdragen aan een slimmere organisatie van de zorg. Dat kan via het Flanders’ Care Label.
De uitbouw van een HRM-beleid in functie van werving, retentie en carrièreplanning van medewerkers
Verschillende studies (Bing i.o.v. Zorgnet, SD worx i.s.m. de Zorgambassadeur en de SERV met de werkbaarheidsmonitor), tonen onafhankelijk van elkaar aan dat het personeel in de zorg en/of welzijn zeer trouw is aan de sector en zijn werk zeer graag doet. Ook de werkbaarheid van de job wordt door de werkbaarheidsmonitor aangetoond. Maar dit neemt niet weg dat een blijvende aandacht voor een goed uitgebouwd HRM-beleid cruciaal is, daarom moeten welzijns- en zorginstellingen hier meer op inzetten.
Vrij recent werd de nieuwe sectorconvenant Social Profit 2013 – 2014 tussen de sociale partners en de Vlaamse Regering afgesloten. In de convenant werden specifieke maatregelen opgenomen rond HRM en meerbepaald inzake retentie en competentieversterking.
Voor een overzicht van de verschillende acties die opgenomen zijn in de sectorconvenant zie www.vivosocialprofit.orgwww.vivosocialprofit.org.
Ook binnen het VIA4-akkoord werden er inspanningen geleverd rond het versterken van het HR-beleid. In dat kader heeft de Vlaamse Regering 8,7 miljoen euro uitgetrokken voor managementondersteuning.