Urban Mining: De jacht op grondstoffen in Vlaanderen

Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege organiseert op dinsdag 12 november samen met de OVAM in congrescentrum Lamot in Mechelen het congres 'Urban Mining: De jacht op grondstoffen in Vlaanderen'. Het congres kadert in het Vlaams Materialenprogramma, een publiek-privaat actieprogramma uit Vlaanderen in Actie om van Vlaanderen tegen 2020 een Europese topregio te maken inzake duurzaam materialenbeheer. In aanwezigheid van Vlaams minister-president Kris Peeters en Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege delen meer dan 300 congresgangers informatie over de eerste realisaties uit het Vlaams Materialenprogramma. Gastspreker is de Duits-Nederlandse architect Thomas Rau.
Urban Mining
Onze generatie is wellicht de eerste die geconfronteerd wordt met de uitputting van bepaalde natuurlijke rijkdommen en grondstoffen zoals aardolie, lood, zilver, goud, indium of andere edele metalen. Een toenemende wereldbevolking en het feit dat Vlaanderen heel weinig natuurlijke rijkdommen bezit, maken ons kwetsbaar. Hoe vindingrijk Vlaanderen omgaat met deze beperkte voorraden, zal dus in grote mate onze economische en ecologische toekomst bepalen.
Gelukkig heeft Vlaanderen een belangrijke troef en bijzondere grondstof: onze unieke - en internationaal erkende - kennis en expertise in afvalbeheer en recyclage en nieuwe materiaaltechnologieën. Door gebruikte materialen nog intensiever te recycleren en de grondstoffen te hergebruiken kunnen we onze nood aan de import van primaire grondstoffen afremmen. De grondstoffen van de toekomst zitten opgeslagen in de producten die we vandaag gebruiken, in de huizen waarin we vandaag wonen, of in de voedingsgewassen die we vandaag telen en consumeren. Voor Vlaanderen zou het slim exploiteren van die 'moderne stadsmijn' de basis kunnen vormen van een succesvolle en toekomstgerichte economie.
Het Vlaams Materialenprogramma
In juni 2012 lanceerde Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege samen met de OVAM, FEBEM, Agoria, Essencia, DAR, Bond Beter Leefmilieu, Plan C, SuMMa, Agentschap Ondernemen, VCB, EWI, KULeuven, VEA, VITO en nog vele anderen het Vlaams Materialenprogramma. Een programma om duurzaam materialenbeheer, door de Vlaamse Regering geïdentificeerd als een van de grote maatschappelijke uitdagingen voor Vlaanderen, voort waar te maken. Het Vlaams Materialenprogramma maakt deel uit van ViA, het toekomstproject van de Vlaamse Regering.
Het programma bundelt de activiteiten van het lerend netwerk Plan C, het onderzoekssteunpunt SuMMa (UGent, KULeuven, UHasselt, UA, HUB, VITO) en de Agenda 2020, een actieplan met 45 projecten, verdeeld over 9 hefbomen, om tegen 2020 stappen te zetten naar een volwaardige kringloopeconomie in Vlaanderen.
Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege: “Met de 45 projecten van Agenda 2020 bewijzen we, samen met alle betrokken partners, dat Vlaanderen de omslag naar een duurzaam materialenbeleid maakt. De vergroening van onze economie is niet langer een dierbare wens uit het verleden, maar is zich volop op het terrein aan het ontwikkelen en biedt nieuwe kansen voor de Vlaamse ondernemers.”
Kringlopen in beeld
Het congres 'Urban Mining: De jacht op grondstoffen in Vlaanderen' van morgen dinsdag 12 november in Lamot in Mechelen focust op kringlopen waarin de voorbije twee jaar al opmerkelijke zaken gerealiseerd zijn: biomassa, (kritieke) metalen, materiaalbewust bouwen en duurzame chemie en kunststoffen. Niet toevallig kringlopen waar nog heel wat potentieel zit om materiaalrecyclage verder te stimuleren.
Het recyclagepercentage van bouw- en sloopafval liep de voorbije jaren op tot liefst 96%! Maar door nieuwe instrumenten zoals de materialenmethodiek, dynamisch bouwen, ketenbeheerprojecten voor specifieke stromen als cellenbeton of gips, of nog betere selectieve sloop is 100% recyclage het doel.
Met de hoeveelheid voedsel die dagelijks via het restafval verloren gaat, kunnen alle inwoners van een middelgrote stad met 65.000 inwoners een dag gevoed worden. Voedselverlies reduceren, nutriënten zoals fosfor die cruciaal zijn voor de teelt van voedingsgewassen, recupereren uit  biomassa-reststromen en het stimuleren van bio-gebaseerde producten staan dan ook voorop. Een plan om van Vlaanderen een duurzame en competitieve bio-economie te maken tegen 2030 ligt dinsdag op de tafel.
Metalen zijn heel divers, maar hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze zeer goed te recycleren zijn als ze correct ingezameld worden. Sommige metalen zijn bijzonder schaars en kostbaar. Denk maar aan de zeldzame metalen in onze elektro-apparatuur als gsm's, laptops, … Het voorbije jaar werd een convenant gesloten om de illegale export tegen te gaan en grondstoffen hier te recycleren, en werd de regelgeving aangepast om de inzameling van klein elektro soepeler te organiseren. Maar ook ecodesign is van enorm belang. Vlaamse ontwerpers vielen in de prijzen met de ontwikkeling van autodeuren met een gewichtsreductie van 20%. Als we dat op ons volledig wagenpark toepassen, betekent dat een materiaalbesparing van 105.000 ton en een reductie van de CO2-uitstoot.
De Vlaamse chemie- en kunststoffenindustrie scoort internationaal hoog in het duurzamer maken van haar activiteiten. Maar alles kan beter! Als we kunststoffen nog beter selectief gaan inzamelen, kunnen we nog tot 80.000 ton harde kunststoffen recupereren. Dat materiaal kunnen we gebruiken bij innovatieve toepassingen zoals 3D-printing. En ook hier staan heel wat initiatieven in de steigers: proefprojecten voor een betere selectieve inzameling, voor de hoogwaardige recyclage van kunststoffen of voor een kwaliteitslabel voor gerecycleerde kunststoffen.

Het programma van het congres 'Urban Mining: De jacht op grondstoffen in Vlaanderen'  op http://www.vlaamsmaterialenprogramma.be/programma-congres-november-2013
Klik hier voor het jongste nummer van OVAM.link met o.m. interviews met minister Schauvliege en gastspreker Thomas Rau over ‘de stad als materialenmijn’