3 maart 1999: de datum doet misschien niet meteen een belletje rinkelen bij de doorsnee Vlaming. Nochtans was het een dag waarop een stukje geschiedenis geschreven werd in Vlaanderen. Twintig jaar geleden keurde het Vlaams Parlement haar befaamde vijf resoluties goed. Hiermee legde Vlaanderen de krijtlijnen van een volgende staatshervorming vast. Het was het orgelpunt van een intens werk in de Commissie Staatshervorming o.l.v. Johan Sauwens.
Die Vlaamse resoluties waren hét referentiepunt voor debatten over de staatshervorming en de basis van de 6de staatshervorming, de belangrijkste communautaire stap in een kwarteeuw. Vlaanderen kreeg sindsdien belangrijke bevoegdheden op vlak van arbeidsmarktbeleid, ouderenzorg, gezinsbeleid, economisch ondersteuningsbeleid, landbouw, wonen, mobiliteit, verkeersveiligheid, dierenwelzijn, enz. Ook de fiscale autonomie werd aanzienlijk uitgebreid. Anno 2019 zie je dat duidelijk in de begroting. Sinds de zesde staatshervorming is de Vlaamse begroting goed voor 45 miljard euro. Dat is meer dan het budget van de federale regering – de sociale zekerheid niet meegerekend. En het is een pak meer dan de 27 miljard euro waar Vlaanderen voordien over kon beschikken.
Stap voor stap is Vlaanderen door de opeenvolgende staatshervormingen een sterke deelstaat geworden die beschikt over belangrijke budgetten, instrumenten en personeelsleden om een krachtig beleid te voeren. Staatshervorming was immers geen doel op zich, maar een middel voor Vlaanderen om op de best mogelijke manier meer welvaart, welzijn en vooral levenskwaliteit te creëren. Zonder 6de staatshervorming was er vandaag geen Groeipakket voor onze kinderen, geen Vlaamse Sociale Bescherming voor wie zorg vraagt en geen duaal leren in onze scholen en bedrijven.
Deze geschiedenis toont haarscherp de uitdaging aan van verdere communautaire stappen. Bij de onderhandelingen in 2010 en 2011 konden we rekenen op die Vlaamse resoluties. Vandaag is die partij-overstijgende visie er niet. De ene wil het land splitsen , maar heeft daarbij geen oplossing voor Brussel. De andere denkt vooral aan het opnieuw overdragen van bevoegdheden aan het federale niveau. Dat is dus een stap achteruit in plaats van de weg vooruit op het pad dat Vlaanderen naar zoveel welvaart heeft geleid. Van nog andere weten we niet wat ze willen. Maar een gedragen Vlaamse visie is er vandaag dus niet.
Bij CD&V hebben we wel een duidelijke visie. Verdere stappen in de staatshervorming zullen volgen. Vlaanderen zal versterkt worden met nieuwe bevoegdheden. Daar twijfelen wij niet aan. Eén beleidsdomein verdient daarbij voor ons prioriteit: de gezondheidszorg. Vlaanderen heeft van zijn bevoegdheden gebruik gemaakt om de Vlamingen een grotere Vlaamse sociale bescherming te geven. Toch is de bevoegdheidsverdeling niet altijd logisch. We moeten dus nog verdere stappen zetten.
De vraag is dan hoe we dat aanpakken. Onze oproep is klaar en duidelijk: laat ons eerst in het Vlaams Parlement zoeken naar een Vlaamse consensus. Net zoals in 1996 de Vlaamse partijen de voorbereiding begonnen van de al eerder vermelde resoluties van 1999. We kunnen daarmee starten na de volgende verkiezingen. Het zou bovendien een goede zaak zijn als de Franstalige partijen een soortgelijke oefening zouden starten. Met die voorstellen kan men dan in de Senaat aan de slag. In een ideaal scenario ligt dan een blauwdruk klaar voor een staatshervorming, die vanaf 2024 uitgevoerd kan worden.
Utopisch? Niet voor wie gelooft in de Vlaamse zaak. Zoals de uitvinder van de telefoon, Alexander Graham Bell al wist: ‘Before anything else, preparation is the key to success’. Want zonder voorbereiding zal er van het communautaire niks in huis komen, behalve onbestuurbaarheid en chaos. Voor sommigen een droom, voor ons een nachtmerrie. Aansturen op onbestuurbaarheid met het oog op een communautaire blokkering zal als resultaat een gevaarlijke cocktail geven van een shutdown à la Trump en een ‘vlexit’ – een Vlaamse versie van de brexit.
Als we in alle redelijkheid een nieuwe stap naar sterkere deelstaten willen zetten, dan is dit de enige weg vooruit.
Hilde Crevits, viceminister-president Vlaanderen
Wouter Beke, voorzitter CD&V
Johan Sauwens, voormalig voorzitter Commissie Staatshervorming
Luc Van den Brande, voormalig minister-president
Yves Leterme, voormalig minister-president
Kris Peeters, voormalig minister-president
Servais Verherstraeten, voormalig staatssecretaris Institutionele Hervormingen
