Het aantal beroepen waarbij werkgevers moeilijker geschikte werknemers vinden, neemt toe. Op de knelpuntberoepenlijst voor 2020 staan 188 beroepen. Voor Vlaams minister van Werk Hilde Crevits is het belangrijk dat VDAB snel werk maakt van een werkgeversgerichte aanpak. De onlangs goedgekeurde maatregel waarbij verworven competenties getest en gekwalificeerd kunnen worden, kan ook hier een antwoord bieden.
Hilde Crevits: "Elke vacature kan in principe gematcht worden met een werkzoekende indien we bereid zijn om een competentiekloof te overwinnen. VDAB heeft de instrumenten in huis om hier nu al werk van te maken en heeft de opdracht om zich meer naar de werkgevers te richten."
Werkgevers zitten vaak met de handen in het haar bij hun zoektocht naar geschikt personeel. Door de gunstige economische conjunctuur van de voorbije jaren en de vergrijzing groeit de krapte op de arbeidsmarkt. Elk jaar maakt VDAB een lijst met beroepen waarvoor werkgevers moeilijk geschikt personeel vinden: de knelpuntberoepenlijst.
Er zijn drie mogelijke oorzaken voor knelpuntberoepen:
- Een kwantitatief tekort. Er is een lage uitstroom uit het onderwijs omdat er bijvoorbeeld weinig mensen de opleiding starten of er geen schoolse opleiding bestaat.
- Een kwalitatief tekort. De kandidaten voor de job hebben niet de juiste vaardigheden en gevraagde bekwaamheden.
- Specifieke arbeidsomstandigheden: dat gaat dan bijvoorbeeld over hoe de job ingevuld wordt. Denk maar aan weekendwerk, lager loon, stress, zwaar werk, …
Top 10 van knelpuntberoepen
De top 10 van de knelpuntberoepenlijst is zo goed als onveranderd in vergelijking met vorig jaar. Het gaat vooral om technische functies zoals technicus industriële installaties, werfleider, technicus productieproces en methodes of onderhoudsmecanicien. Ook verpleegkundige staat al enkele jaren in de top 10. Naast deze knelpuntberoepen en andere ‘vaste waarden’ (chef-kok, slager en vertegenwoordiger) zijn er een aantal nieuwe knelpuntberoepen zoals winkelmedewerker en polyvalent medewerker restaurant. Hier lijkt de oorzaak vooral te liggen in de grote kloof tussen de verwachtingen van werkgevers en kandidaten.
22 ‘nieuwe’ knelpuntberoepen: van begeleider kinderopvang tot bekister-ijzervlechter
Elk jaar komen er ook een aantal nieuwe knelpuntberoepen bij. De nieuwe zijn vaak beroepen waarvoor de nood naar extra personeel de voorbije jaren al hoog was. Zo zijn begeleider kinderopvang, medewerker groene ruimtes of leerkracht lager onderwijs geen grote verrassingen.
Bij nieuwe knelpuntberoepen zoals polyvalent medewerker hotel of redder spelen verschillende factoren een rol in de problematiek. De vraag naar een combinatie van competenties zoals klantvriendelijkheid, het kunnen omgaan met mondige klanten en talenkennis maakt het soms moeilijk om geschikte kandidaten te vinden. De kloof tussen wat de kandidaten verwachten en wat de werkgever verwacht is vaak groot en kan de vlotte invulling van vacatures bemoeilijken.
Een opvallende nieuwkomer is ook ‘bekister-ijzervlechter’. Dat zijn de mensen die op een bouwwerf vorm geven aan betonconstructies. Er zijn verschillende oorzaken voor het knelpunt. Er is het kwantitatief aspect: er is een heel kleine arbeidsreserve voor dit beroep. Ook het kwalitatief aspect speelt een rol: planlezen, ruimtelijk inzicht en wiskundige vaardigheden zijn technische vaardigheden waar niet iedereen over beschikt. En er zijn ook de specifieke arbeidsomstandigheden gezien het vaak om fysiek zwaar werk gaat. De concrete reden waarom het op dit moment een knelpuntberoep is, heeft vooral te maken met het Oosterweelproject waarbij dergelijke profielen noodzakelijk zullen zijn.
Nood aan technische competenties
Technische beroepen vormen al meer dan 10 jaar de hoofdmoot van de knelpuntberoepen. Heel wat van deze technische beroepen vormen een probleem omdat er een tekort is aan technisch geschoolde kandidaten. De arbeidsmarkt verandert aan een razendsnel tempo waardoor de vaardigheden en kennis die nodig zijn, ook insneltempo wijzigen. De vraag neemt toe bij leidinggevende en uitvoerende technische profielen. De voorbije jaren werd al sterk geïnvesteerd in wetenschap en techniek bij jongeren met het STEM-actieplan. Uit de laatste rapporten over het effect van dat plan, blijkt alvast dat de interesse in technische opleidingen toeneemt, ook bij meisjes.
Vergrijzing vergroot vraag naar zorgpersoneel én naar vervanging
De vergrijzing zorgt niet alleen voor een impact op de arbeidskrapte omdat veel mensen op pensioen gaan, het zorgt er ook voor dat meer mensen verzorging nodig hebben. Veel ervaren werkkrachten treden uit. Net in de gezondheids- en zorgsector is die vergrijzing sterk aanwezig. Het probleem van deze sector om voldoende personeel te vinden doet zich in de eerste plaats voor bij de (hoofd)verpleegkundigen, maar ook het vinden van zorgkundigen en verzorgenden is steeds moeilijker.
Gedelegeerd bestuurder VDAB Wim Adriaens: “De knelpuntberoepenlijst geeft aan voor welke beroepen de krapte het sterkst voelbaar is, maar uit mijn gesprekken met werkgevers blijkt dat het zo goed als overal knelt. Ik moedig werkgevers dan ook sterk aan om de blik te verruimen en maximaal te kijken naar het potentieel van mensen. Als de klik er is tussen kandidaat en werkgever, staan VDAB en partners klaar om met diverse maatregelen zoals werkplekleren, opleiding en jobcoaching ondersteuning te bieden om werkzoekenden bij te scholen op maat van de job. VDAB wil zo elke werkgever perspectief geven op talent en elke burger een loopbaanperspectief.”
“De krapte op de arbeidsmarkt is bijzonder groot, bedrijven zoeken vaak tevergeefs naar geschikte profielen. Elke vacature kan in principe gematcht worden met een werkzoekende indien we bereid zijn om een competentiekloof te overwinnen. VDAB heeft de instrumenten in huis om hier nu al werk van te maken en heeft de opdracht om zich meer naar de werkgevers te richten. Opleidingen van de VDAB worden ook gebaseerd op de lijst van de knelpuntenberoepen en opleidingen voor werkzoekenden zijn gratis. Andere maatregelen zoals duaal leren in het hoger en volwassenenonderwijs zijn ook hier een belangrijk hulpmiddel. Zo kunnen we ervoor zorgen dat nieuw instromend talent onmiddellijk mee gevormd wordt door mensen uit het bedrijf zelf”, besluit Hilde Crevits.
>> De volledige lijst van knelpuntberoepen 2020 vind je hier.
Van knelpunt naar kansenberoep! 188 knelpuntberoepen. Elke vacature kan gematcht worden met een werkzoekende als we bereid zijn de competentiekloof te overwinnen. @VDAB heeft de instrumenten in huis en zal zich meer naar de werkgevers richten. https://t.co/DxB2XqQjJ8
— Hilde Crevits (@crevits) February 7, 2020
