Resolutie wateroverlast: Overstromingsrisico drastisch terugdringen

In het Vlaams Parlement hebben de meerderheid en Open VLD een resolutie klaar die het beperken van het overstromingsrisico en de bijhorende schade tot prioriteit maakt. Aanleiding van de resolutie zijn de overstromingen midden november 2010, die heel wat waterellende veroorzaakten. In de voorstellen ligt de nadruk op een driestapsstrategie voor waterbeheersing (vasthouden, bergen en dan pas afvoeren), de versterking van de watertoets, de uitwerking van veiligheidsnormen, risicobeperkende waterbeheersingswerken, een goed gecoördineerd crisisbeheer, de verbetering van de waterbeleidsplanning en de waterbeheersorganisatie. Deze resolutie werd goedgekeurd in de plenaire zitting van donderdag 7 juli 2011.
Van 13 januari tot 22 maart 2011 hielden de verenigde commissies voor leefmilieu, natuur, ruimtelijke ordening en onroerend erfgoed en mobiliteit en openbare werken hoorzittingen met de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW), de bekkencoördinatoren en diverse wetenschappers over de uitdagingen op het vlak van integraal waterbeleid en watersysteemkennis. Met de maatschappelijke actoren en de waterloop- en waterketenbeheerders werd hun analyse van het waterbeleid tegen het licht gehouden. Afzonderlijke hoorzittingen werden georganiseerd over de watertoets, de internationale dimensie van de waterproblematiek, risicobeheer en verzekeringen. En tot slot met de Vlaamse gouverneurs over de problematiek van rampenplanning en de werking van de bekkenstructuren.
De georganiseerde hoorzittingen leverden inzichten op over wateroverlast en hoe het beleid kan worden bijgestuurd om overstromingsrisico’s te vermijden en bijhorende schade in de toekomst beter te kunnen beheren.
CD&V, SP.A, N-VA en Open VLD concretiseerden deze inzichten in een evenwichtige resolutie met heel wat concrete voorstellen. Leidend principe is evenwel dat de beschikbare financiële middelen niet onbeperkt zijn. Initiatiefnemer Tinne Rombouts (CD&V): “De kracht van deze resolutie schuilt in de keuzes die worden gemaakt. In de vraag aan de Vlaamse Regering wordt vooropgesteld dat investeringen geprioriteerd moeten worden met het oog op het terugdringen van overstromingsrisico’s. De nieuwe voorziene instrumenten in de resolutie leggen daar in het bijzonder het accent.”
Verharding
In eerste instantie moet maximaal ingezet worden op het vasthouden van water, liefst geen verharding dus. Het verharden van oppervlakte met een versnelde afvoer van water tot gevolg, is namelijk één van de belangrijke knelpunten in de overstromingsproblematiek. Neerslag moet zoveel en zo lang mogelijk aan de bron worden vast gehouden, waar hij valt dus. Dit kan door de verharde oppervlakten (daken, parkings) te beperken, het water dat er op valt op te vangen, het te hergebruiken en te laten infiltreren in de bodem. Daarvoor zijn voor nieuwbouw en renovatie meer bindende maatregelen nodig in de gewestelijke stedenbouwkundige verordening en de code van goede praktijk rioolstelsels. “Bovendien dient er een controlesysteem op de uitvoering van deze maatregelen uitgewerkt te worden. Maar om te vermijden dat er 5 verschillende controleurs bij u langskomen, moet deze controle geïntegreerd worden met andere handhavings- of keuringsmechanismen,” stelt Bart Martens (SP.A).
Martens geeft tegelijk aan dat ook bestaande verharde oppervlakten van de riolering moeten worden afgekoppeld en grachtenstelsels geherwaardeerd. Hiervoor moet worden nagegaan welke (combinatie van) instrumenten zoals heffingen of subsidies, gemeentelijke hemelwaterplannen, … de beste oplossing bieden.
Rechtszekerheid
“Rechtszekerheid voor burgers en ondernemers is belangrijk, net als hun betrokkenheid bij het dagelijkse beheer en in crisissituaties,” stelt Tinne Rombouts (CD&V), “de meeste eigenaars die een bouwterrein hebben in overstromingsgevoelig gebied, zullen dit waarschijnlijk kunnen ontwikkelen, mits maximaal behoud van het waterbergend vermogen. Dit kan bijvoorbeeld door “op pootjes” te bouwen, een kruipkelder te voorzien, of het uitdiepen van glooiingen in het terrein, ... Slechts in de extreme gevallen, waar aangepast bouwen geen alternatief is, zal er sprake zijn van een effectief bouwverbod.Potentiële kopers willen we dan weer beschermen door de verplichting om in de vastgoedcommunicatie en zeker in de koopakte, het overstromingsrisico duidelijk te vermelden.”
Ruimtelijke ordening
“Of een bouwverbod wordt opgelegd moet afhankelijk worden gemaakt van een vereenvoudigde en beter toepasbare watertoets,” meent Tine Eerlingen (N-VA), “die moet bepalend zijn voor de besluitvorming omtrent planning en vergunningen op alle bestuurlijke niveaus. Wanneer daaruit blijkt dat zelfs aangepast bouwen geen optie is, kan bijvoorbeeld planologische ruil een oplossing zijn. Om deze operatie mogelijk te maken moeten nieuwe financieringsmechanismen worden ontwikkeld of bestaande, zoals de meerwaarde bekomen uit planologische opwaardering (planbaten), herbekeken.”“In dat kader,” stelt Gwenny Devroe (Open VLD),” is een reactivering en heroriëntering van het Rubiconfonds aan de orde, zodat dit flexibeler kan ingezet worden om bepaalde conflicten tussen ruimtelijke bestemmingen in het kader van de overstromingsproblematiek op te vangen.”
Waterpeilbeheer
Met het instrument ‘waterpeilbeheer’ kunnen conflicten in het open ruimtegebied opgevangen worden. Een aantal proefprojecten lopen en in Nederland is dit een standaardprincipe. De hydrologische toestand van de gronden langsheen de waterloop wordt er grotendeels bepaald door de hoogte van het waterpeil in de waterloop. M.a.w. het waterpeil bepaalt of de grond onder water komt of niet en welke functie deze gronden dus nog kunnen krijgen. Door afspraken te maken omtrent het na te streven waterpeil, kan de waterbeheerder de inrichting en het beheer van de waterloop hier op afstemmen. Grondeigenaars en gebruikers weten zo waar ze aan toe zijn en hebben zekerheid over de watertoestand van hun gronden.
Bij overstroming
Om in crisissituaties erger te voorkomen, moet een betrouwbaar voorspellings- en waarschuwingssysteem bewoners van overstromingsgevoelige gebieden alarmeren, zodat zij precies weten hoe zichzelf en elkaar maximaal te beschermen. In de resolutie wordt gevraagd om een portaalsite crisiscommunicatie met een actieve (bv. sms-systeem) en gerichte informatievoorziening voor enerzijds de waterbeheerders en anderzijds de burgers. Door de burgers in overstromingsgevoelig gebied dan ook de nodige ‘vorming’ te geven weten zij hoe ze zichzelf en hun omgeving moeten beschermen.