Onzekerheid in land- en tuinbouw kan zwaar doorwegen

Gealarmeerd door de herdenking in Frankrijk van landbouwers die zelfmoord pleegden en vanuit de bezorgdheid om psychische problemen bij Vlaamse boeren en tuinders ondervroeg Jos De Meyer (CD&V) de ministers van Welzijn en Landbouw. Precieze cijfers over het aantal zelfmoorden in deze beroepscategorie zijn niet voorhanden. Neemt niet weg dat er de laatste jaren meer aandacht besteed wordt aan de geestelijke gezondheid in de land- en tuinbouw vanuit het besef dat financiële en andere onzekerheden mentale klappen kunnen uitdelen. Het Vlaams parlementslid kreeg van de ministers een overzicht van de acties van Boeren op een Kruispunt en van middenveldorganisaties zoals KVLV-Agra.
Vrij recent werd in het Franse dorpje Saint-Anne d’Auray de aandacht gevestigd op de honderden landbouwers die ieder jaar zelfmoord plegen. Daar werd 600 zelfdodingen als cijfer op gekleefd, maar zonder zelfmoordcijfers per beroepsgroep is dat gissen. Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen laat parlementslid Jos De Meyer (CD&V) weten dat we ook in ons land niet beschikken over cijfers die differentiëren naar beroep.
Daarom verwijst de minister naar internationaal onderzoek dat mogelijk relevant is voor land- en tuinbouw. Uit Brits onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat het risico bij handarbeiders is gestegen, wat te wijten kan zijn aan de grote veranderingen in de sectoren waar ze tewerkgesteld zijn samen met slechte vooruitzichten op vlak van tewerkstelling en het (on)vermogen om zich aan te passen. Volgens Vandeurzen kan dit ook van toepassing zijn op land- en tuinbouwers, gezien de financiële en andere onzekerheden waarmee de sector kampt.
Hoewel de omvang van het probleem niet juist becijferd kan worden, heeft dat overheid en middenveld niet belet om actie te ondernemen. Zo verleent KVLV-Agra steun aan de campagne ‘Fit in je hoofd, goed in je vel’ van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (Vigez). De lokale KVLV-groepen bieden verschillende workshops en vormingen aan waarbij het werken aan de eigen geestelijke gezondheid centraal staat.
KVLV-Agra zetelt ook in een West-Vlaamse werkgroep met als doel de geestelijke gezondheid bij land- en tuinbouwers te bevorderen. Begin oktober organiseerde deze werkgroep een pop-up actie ‘Reken op je vrienden’ in twee veilingen om de doelgroep van land- en tuinbouwers beter te bereiken. Met de partners uit de werkgroep en met Zorg-saam organiseert KVLV-Agra een trefdag ‘Verhoog je veerkracht’ in Diksmuide op 26 november, in het kader van een LEADER-project.
In het antwoord van de ministers Vandeurzen en Schauvliege wordt ook gewezen op het werk dat Boeren op een Kruispunt verricht via acht freelance psychologen waarop de vzw een beroep kan doen. Meestal valt de hulporganisatie terug op de psychologen van de centra Algemeen Welzijn. Omdat er regelmatig wachttijden zijn of als de nood heel specifiek of dringend is, worden de eigen freelance psychologen ingeschakeld. Alle freelance psychologen hebben jarenlange ervaring in de ondersteuning van zelfstandige land- en tuinbouwers. Ze kennen de leefwereld, de oorzaken van stress en problemen en beschikken over oplossingen die aangepast zijn aan de doelgroep, boeren en tuinders in nood.
Boeren op een Kruispunt is er niet alleen om crisissituaties op te vangen met psychologen. De vzw heeft een preventief beleid ontwikkeld rond volgende acties: het opzetten van een netwerk van vrijwilligers of ‘buddy’s’; erfbetreders en verenigingen stimuleren om problemen te signaleren en mee te werken aan oplossingen; binnen de geestelijke gezondheidszorg en sociale huizen het inzicht in de problemen van boeren en tuinders vergroten. “De match tussen het bestaande aanbod en de leefwereld van land- en tuinbouwers is momenteel onvoldoende”, aldus minister Vandeurzen. (Vilt)