Niet meer kamperen aan de schoolpoort

Het Vlaams Parlement keurde op 9 november de decretale aanpassingen op het inschrijvingsrecht voor basis- en secundair onderwijs goed. Daarmee wordt het reeds bestaande kader verfijnd en krijgen een aantal proefprojecten een juridische basis. Hoofdindiener van het decreet is Vlaams volksvertegenwoordiger Kathleen Helsen: “Met dit decreet krijgen scholen een kader waarmee ze de inschrijving van hun leerlingen kunnen regelen. Uitgangspunt is het recht van elk kind op gelijke onderwijskansen.” Helsen benadrukt dat de goedgekeurde procedures de capaciteitsproblematiek niet oplossen, maar de inschrijvingen rechtvaardiger regelen.
Het Vlaamse gelijke onderwijskansenbeleid (GOK) omvat 3 luiken: het ondersteuningspakket voor leerlingen die aan de GOK-criteria voldoen, de afbakening van de LOP-gebieden (Lokale Onderwijsplatformen) en het inschrijvingsdecreet. De goedgekeurde wijzigingen hebben enkel betrekking op dit laatste luik. Aan de andere verandert er voorlopig niets.
In de huidige regelgeving schreven scholen iedereen chronologisch in. Enkel indien hun populatie 10% boven de gemiddelde verhouding tussen kinderen die aantikken op GOK-indicatoren en kinderen die niet aantikken op de GOK-indicatoren, konden ze voorrang geven aan de respectievelijke groep om een betere sociale mix te bekomen. Weinig scholen maakten gebruik van de regel. “Scholen zullen zich in de nieuwe regelgeving in gebieden met een kansarmoedeproblematiek niet maar aan hun verantwoordelijkheid kunnen onttrekken”, stelt Kathleen Helsen.
Aanmelding
Om te kunnen inschatten welke leerlingenstroom zich aandient, kan gekozen worden voor een aanmeldingsprocedure. In Antwerpen, Gent en Brussel is die, gezien de capaciteitsproblematiek, verplicht. Ouders kunnen bij de aanmelding van hun kind aanduiden welke scholen hun voorkeur genieten. Eens de aanmeldingsperiode afgerond, kan de schooltoewijzing starten en wordt overgegaan tot de effectieve inschrijving.
Inschrijving
De nieuwe inschrijvingsprocedure voorziet in een heldere werkwijze.
STAP 1 – Elke school bepaalt haar capaciteit.
Eens die capaciteit volledig is benut, is inschrijven in die school – uitzonderingen niet te na gesproken - niet meer mogelijk.
STAP 2 – Elk LOP-gebied legt het dubbele contingent GOK/niet-GOK-leerlingen vast.
De leden van het Lokaal Overlegplatform bepalen dit dubbele contingent in onderling overleg met het oog op een goede sociale mix die een afspiegeling is van de leefomgeving waarin de school actief is. Het LOP kan ervoor kiezen dit gelijk te bepalen voor het volledige LOP-gebied, of opteren voor een contingentering op het niveau van deelgebieden, wijken, de school, een vestigingsplaats, … Op die manier kan worden ingespeeld op de eigenheid van de buurt waarin de school is gelegen of een bijzonder pedagogisch project van de school zelf. Essentieel is dat hierover een akkoord moet zijn tussen alle betrokken actoren binnen het LOP over het aandeel van de zorg dat elke school op zich zal nemen. De kans dat een school zich aan haar deel van de verantwoordelijkheid kan onttrekken en de volledige zorglast bij een beperkt aantal scholen komt te liggen, wordt dus vrijwel onbestaande.Natuurlijk betekent dit niet dat een school waar zich onvoldoende GOK-leerlingen aanbieden om het voorziene contingent te halen, geen andere leerlingen mogen aannemen. Het betekent louter dat leerlingen in geval van inschrijving voorrang hebben zolang het afgesproken contingent niet werd gehaald. In beide gevallen zorgt de contingentering voor een evenwichtiger profiel van alle scholen binnen een vergelijkbaar werkgebied.
STAP 3 – Elke school bepaalt hoeveel plaatsen er binnen elk contingent kunnen voorzien worden.
Vervolgens schrijft ze eerst de broers en zussen in (in de respectievelijke kolom GOK/niet-GOK), vervolgens de kinderen van personeel die van hun voorrang willen gebruik maken. Tot slot worden de andere kinderen opgelijst die zich aandienen.Indien die lijst op een bepaald ogenblik de capaciteit in een van beide contingenten overschrijdt, bepaalt de schol welke kinderen nog een plaatsje krijgen. Daarvoor kunnen volgende criteria (naar keuze) worden gehanteerd: de kinderen wonen in de buurt, de ouders kozen de school als eerste, tweede of derde keuze, de ouders werken dicht bij de school, of gewoon op basis van toeval.
Een voorbeeld
Een school heeft 100 plaatsen. Binnen het LOP is voor de school een contingent van 30% GOK-leerlingen en 70% niet-GOK-leerlingen bepaald.
CASUS 1 – Bij inschrijving melden zich 50 GOK- en 50 niet-GOK-leerlingen aan. Bij de niet-GOK-leerlingen bevinden zich 2 kinderen van personeelsleden.
CASUS 2 – Bij inschrijving melden zich 20 GOK- en 100 niet-GOK-leerlingen aan. Bij de niet-GOK-leerlingen bevinden zich 2 kinderen van personeelsleden en 10 broertjes en zusjes.
CASUS 3 – Bij inschrijving melden zich 40 GOK- en 70 niet-GOK-leerlingen aan. Bij de niet-GOK-leerlingen bevinden zich 2 kinderen van personeelsleden en 10 broertjes en zusjes.
Kritiek
Hoewel het decreet in zeer nauwe samenspraak met de ruime onderwijswereld tot stand kwam, ontstond de voorbije week nogal wat tumult in de Antwerpse onderwijsomgeving. Kathleen Helsen nam het initiatief om met hen in dialoog te gaan, en stelde vast dat hun bekommernissen eigenlijk vervat zitten in de nieuwe werkwijze: “Antwerpen experimenteert al enige tijd met een eigen aanmeldingsprocedure, en de vrees bestond dat die ervaring nu overboord zou worden gegooid. Maar niets is minder waar. Het decreet legt Antwerpen, Gent en Brussel weliswaar de verplichting van een aanmeldingsprocedure op, maar laat de concrete invulling aan hen over. Zo kan ten volle worden aangepast aan de lokale noden. Wel is het zo dat de aanmeldingsprocedure overal met hetzelfde instrument zal moeten verlopen.”
Kathleen Helsen is er van overtuigd dat dit decreet heel wat inschrijvingsproblemen zal opvangen: “We kunnen nueindelijk een halt toeroepen aan het kamperen voor schoolpoorten”
De decretale bepalingen worden wat betreft de aanmeldingsprocedure van kracht in 2012, voor de inschrijvingen voor het schooljaar 2013-2014. Van de tussenliggende periode moet de administratie onderwijs gebruik maken om deze zeer complexe materie op een bevattelijke manier te vertalen naar scholen en ouders, vindt Kathleen Helsen.