Als onze werkzaamheidsgraad vandaag nog te laag is, heeft dat zeker ook te maken met het feit dat specifieke groepen als mensen met een migratieachtergrond, ouderen en mensen met een beperking, moeilijk aan de bak komen op de arbeidsmarkt. Dat blijkt opnieuw uit de Socio-economische monitoring van de FOD Werk en Unia, die vandaag wordt gepubliceerd.
Minister van werk en gelijke kansen Nathalie Muylle wil het systeem van positieve acties daarom meer bekendheid geven. Via positieve acties kunnen bedrijven op een rechtszekere manier kansen geven aan groepen die ondervertegenwoordigd zijn, zoals personen met een migratieachtergrond, vrouwen of personen met een handicap. Minister Muylle neemt drie maatregelen.
Nathalie Muylle: “Het systeem van positieve acties trad exact een jaar geleden in werking. We stellen vast dat er tot nog toe geen plannen zijn ingediend, al lieten al verschillende sectoren en bedrijven hun interesse blijken in het systeem. We zullen alle sectoren daarom aanschrijven om samen met hen een analyse te maken van waar de drempels zitten voor een of meerdere doelgroepen. Op basis daarvan kunnen acties per sector voortvloeien. Daarnaast zullen we bedrijven concreet informeren over de mogelijkheden om positieve acties e voeren. Via positieve acties kunnen we ervoor zorgen dat meer mensen met een migratieachtergrond aan de slag geraken.”
Hoewel de kloof op vlak van werkzaamheidsgraad tussen mensen met een migratieachtergrond en autochtone Belgen verkleint, blijft ze aanzienlijk. Ter illustratie: in 2016 lag de werkzaamheidsgraad bij personen van Belgische origine op 73,7 procent, bij personen uit de recentste Oost- en Zuid-Europese EU-lidstaten op 61,6 procent en voor heel wat origines wordt de 50 procent niet gehaald.
Het belang van positieve acties wordt al langer benadrukt door experten. In de antidiscriminatie- en antiracismewet uit 2007 werd al gesteld dat positieve actie mogelijk is om specifieke kansengroepen een duwtje in de rug te geven. De expertencommissie die de wetgeving in 2016 en 2017 evalueerde, beval aan om een wettelijk kader uit te werken om te verduidelijken in welke situaties en onder welke voorwaarden een maatregel van positieve actie kan getroffen worden. De Socio-economische monitoring 2020 stipt het wettelijk kader aan als een stap vooruit.
Bij positieve actie moet aan volgende voorwaarden worden voldaan, om te vermijden dat er zich discriminatie voordoet:
- er moet kennelijke ongelijkheid zijn
- het wegwerken van deze kennelijke ongelijkheid moet een te bevorderen doelstelling zijn
- de maatregel moet tijdelijk zijn
- de maatregel mag de rechten van anderen niet onnodig beperken
De doelgroepen moeten objectief worden vastgesteld, bijvoorbeeld op basis van een grote werkzaamheidskloof. Ze kunnen bijvoorbeeld afgebakend worden op basis van gender, handicap, leeftijd, migratieachtergrond of opleidingsniveau.
Er zijn 3 pistes uitgewerkt waarmee bedrijven aan de slag kunnen:
- Sociale partners zullen op ondernemingsniveau of binnen sectoren via cao’s kunnen afspreken om in specifieke domeinen bepaalde doelgroepen een tijdelijke prioriteit te geven.
- Ondernemingen kunnen, ongeacht de aanwezigheid van een syndicale delegatie in de organisatie, gebruik maken van een
- De werkgever kan een actieplan op bedrijfsniveau indienen.
Bij afspraken via cao of via een toetredingsakte zal de minister van werk het plan moeten goedkeuren, na indiening bij de FOD WASO. Daardoor wordt de rechtszekerheid voor de werkgevers vergroot.
Voorbeelden van positieve actie:
- een bedrijf kan opleidingsprogramma’s voorbehouden voor vrouwen om hun doorstroom naar managementfuncties te bevorderen.
- een bedrijf kan stageplaatsen voorbehouden voor personen met een handicap.
- Een bedrijf kan studiebeurzen uitreiken aan een kansengroep of kansengroepen op voorwaarde dat deze mensen verplicht worden nog x aantal jaren blijven werken in de organisatie. Sommigen kennen deze clausule misschien als een scholingsbeding in een arbeidsovereenkomst.
- We zien ook meer mentorprojecten die inzetten op mentoring van werkzoekenden uit specifieke kansengroepen. Bv. mensen met een migratie-achtergrond, jongeren, anderstalige nieuwkomers,…
