Minister Schauvliege presenteert cijfers huishoudelijk afval 2011

Per Vlaming werd in 2011 gemiddeld 524 kg huishoudelijk afval ingezameld. Dat is 31 kilogram of 6 procent minder dan 10 jaar geleden, zo blijkt uit de jaarlijkse inventarisatie van huishoudelijke afvalstoffen van de OVAM. “Daarmee halen we duidelijk de langetermijndoelstelling van max. 560 kilogram per inwoner”, zegt Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege. “Toch is er nog ruimte voor verbetering. Zo belandt er vaak meubilair bij het grofvuil dat via een kringwinkel een tweede leven kan krijgen. De Europese Week van de Afvalvermindering (19 tot 27 november) herinnert ons daaraan.” 
 
Inzameling en verwerking van ons afval
71% van het huishoudelijke afval werd in 2011 selectief ingezameld met het oog op hergebruik, recyclage of composteren. De overige 29% vormt het restafval dat ingezameld wordt om het op een milieuverantwoorde manier te verwerken via verbranden en storten. Sinds 2006 geldt er in Vlaanderen een stortverbod voor brandbaar huishoudelijk afval. Dit stortverbod werpt duidelijk zijn vruchten af. In 2011 werd nog slechts 0,86% van ons huishoudelijk afval gestort. Het afval dat vandaag nog gestort wordt omvat voornamelijk niet brandbaar grofvuil en een beperkte hoeveelheid huisvuil die nog werd gestort bij onverwachte problemen in enkele verbrandingsinstallaties.
Huishoudelijk afval
We behalen nog steeds de doelstelling van maximaal560 kghuishoudelijk afval en maximaal150 kgrestafval per Vlaming, vooropgesteld in het Uitvoeringsplan ‘Milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen’ van 2008.
De totale hoeveelheid huishoudelijk afval ingezameld in 2011 bedroeg 3.331.143 ton of 524 kg per inwoner. In vergelijking met 2010 betekent dit een lichte toename met 44.140 ton of3 kg per Vlaming. Die toename is te situeren bij het selectief ingezameld afval, vooral bij GFT, bouw- en sloopafval en afgedankte elektrische en elektronisch afval (AEEA). De jongste tien jaar is er echter wel een duidelijke ontkoppeling tussen de groei van de bevolking en de consumptie enerzijds en de totale hoeveelheid huishoudelijk afval anderzijds.
 
Sterke toename selectief ingezameld afval 
De totale hoeveelheid selectief ingezamelde huishoudelijke afvalstoffen in 2011 bedroeg 2.379.195 ton of 375 kg per inwoner. Dat is 35.671 ton of3 kg per inwoner meer dan vorig jaar. De jongste 10 jaar steeg het afval dat selectief wordt ingezameld met 3%, terwijl de totale hoeveelheid huishoudelijk afval bleef dalen (-6%). In 2011 wordt 71,42% van het afval selectief ingezameld. We zamelen dus meer afval selectief in.
De procentuele samenstelling van de totale hoeveelheid selectief ingezamelde huishoudelijke afvalstoffen in Vlaanderen wordt weergegeven in de onderstaande figuur.

Procentueel aandeel van de verschillende fracties selectief ingezamelde huishoudelijke afvalstoffen in Vlaanderen in 2011
De organisch-biologische fractie (GFT en groenafval) blijft de grootste afvalfractie (31%) bij selectieve inzameling. Papier en karton (20%) is de tweede grootste fractie samen met bouw- en sloopafval (20%). Andere belangrijke fracties zijn glasafval (8%), houtafval (7%) en pmd-afval (3%) .
In 2011 werd 69.348 ton afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) – ongeveer11 kilogramper Vlaming – ingezameld. Dat is een stijging met 13%. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan een betere registratie van de inzameling van elektrische en elektronische apparaten. AEEA die ingezameld worden door de kringloopcentra, maar afgevoerd worden naar Recupel, worden niet meer geregistreerd als ingezamelde  kringloopgoederen. 
Hoeveelheid restafval stabiliseert
Het restafval omvat het huis-aan-huis ingezamelde huisvuil, het grofvuil dat huis-aan-huis en op het containerpark wordt ingezameld, en het gemeentevuil. Het gemeentevuil bestaat uit het achtergelaten, niet-recycleerbare afval dat ingezameld wordt op openbare wegen, pleinen, …, het afval uit de straatvuilnisbakken en het zwerfvuil.
Elke Vlaming produceerde in2011 149,87 kgrestafval. Het grootste deel daarvan werd ingezameld via de huisvuilzak (114,89 kgper Vlaming). Daarnaast werd29,33 kggrofvuil per Vlaming ingezameld en haalden gemeenten gemiddeld5,65 kggemeentevuil op.
De hoeveelheid restafval blijft de laatste jaren stabiel, maar over de laatste 10 jaar daalde het restafval wel van169,19 kgper inwoner in 2002 tot149,87 kgin 2011. Vlaanderen bereikt voor het derde jaar op rij de doelstelling uit het Uitvoeringsplan ‘Milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen’ om de hoeveelheid restafval per inwoner terug te dringen tot150 kgper inwoner. 226 gemeenten haalden in 2011 deze doelstelling. Hiermee evenaren we het resultaat van vorig jaar.
 
Spectaculaire daling van grofvuil
Het aandeel grofvuil is de jongste tien jaar spectaculair afgenomen, van 40,52 kgper inwoner in 2002 tot slechts 29,33 kgper inwoner in 2011. Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege: “Op 10 jaar tijd realiseerden we een daling van de hoeveelheid grofvuil met bijna 28%. Steeds meer gemeenten beschikken over een goed uitgerust containerpark en meer en meer gezinnen moeten betalen voor bepaalde fracties die ze aanvoeren naar het containerpark. Het beleid ter zake werpt duidelijk z’n vruchten af.”
Deze positieve evolutie wordt verder ondersteund door de nieuwe bepalingen in het VLAREMA die van kracht worden op 1 juli 2013. Vanaf dan legt de Vlaamse overheid minimum- en maximumtarieven op voor de afvalfracties zuiver steenpuin, grofvuil en huisvuil. De burger zal zijn grofvuil dan niet meer gratis kunnen aanbieden. Zo wordt hij gestimuleerd om meer inspanningen te doen om wat nog bruikbaar is naar de kringloopwinkel te brengen en de rest van het grofvuil gescheiden aan te bieden.
Want ondanks de zeer goede resultaten, blijkt dat nog heel wat afvalstoffen onterecht bij het grofvuil belanden. De helft tot tweederde van het grofvuil kan nog hergebruikt worden. Vooral meubilair heeft een groot potentieel voor hergebruik. Na sortering in de verschillende componenten (hout, textiel, papier en karton ...) blijkt 37 procent van het afval dat bij grofvuil terecht komt recycleerbaar.
Ook de kringloopcentra spelen een belangrijke rol in dit verhaal. Minister Schauvliege ondersteunt hun werking daarom via een subsidie die gekoppeld is aan de cijfers van hergebruik die de centra realiseren. In 2011 werd gemiddeld4 kgper inwoner herbruikbare goederen via de kringloopcentra ingezameld.
Maatwerk
Sommige gemeenten slagen er nog niet in om onder de beoogde150 kgrestafval per inwoner te blijven. In 2011 hebben 9 gemeenten een restafvalcijfer dat hoger ligt dan180 kgper inwoner. Om het restafvalcijfer naar beneden te krijgen, wordt intensief met deze gemeenten samengewerkt.
Zo werkte de OVAM een samenwerkingsverband uit met de stad Eeklo. In 2008 produceerde de Eeklonaar gemiddeld nog183,06 kgrestafval. De OVAM en de stad Eeklo maakten een stappenplan op maat van de stad. Het plan omvat zowel sensibilisatie als concrete acties in verband met huisvuil, grofvuil, GFT-afval, wijkcomposteringen, openbare reinheid, het containerpark, … Het principe 'de vervuiler betaalt' wordt zo goed mogelijk toegepast. Zo hebben de OVAM en de stad Eeklo de hoeveelheid grofvuil kunnen halveren, waardoor het restafvalcijfer daalde van183,06 kg(2008) naar162,58 kg(2011) per inwoner.
Europese samenwerking
Om huishoudelijke afvalcijfers in een internationale context te kunnen vergelijken, stapte de OVAM in het Europees Interreg IVC-project 'Regions 4 Recycling (R4R)’. Het R4R-project wil de recyclage van huishoudelijke afvalstoffen in Europa optimaliseren en de doeltreffendheid van het lokale of regionale afvalbeheer verbeteren. Daarnaast zal er een gemeenschappelijke rapporteringstool en een online toepassing voor de inzameling en analyse van cijfers van huishoudelijke afvalstoffen ontworpen worden.
Vlaams minister Schauvliege: “Vlaanderen staat in Europa bekend om de zeer hoge selectieve inzamelgraad van huishoudelijke afvalstoffen en zijn expertise ter zake. Het feit dat de OVAM gevraagd werd om de inhoudelijke component van het project in goede banen te leiden, bewijst het internationaal niveau van hun deskundigheid.”
Succesrecept voor een propere gemeente
In 2011 was Rijkevorsel voor het derde jaar op rij de gemeente met het laagste restafvalcijfer van heel Vlaanderen. Met 72,64 kg restafval per inwoner mogen ze in Rijkevorsel bijzonder trots zijn op hun sorteerprestatie.
Uit onderzoek van de OVAM blijkt dat gemeenten met een geslaagd gemeentelijk huishoudelijk afvalstoffenbeleid een proactief beleid voeren met volgende kenmerken:
nadruk op het afvalpreventiebeleid (thuiscomposteren, stickeracties om ongewenst reclamedrukwerk te weren, acties m.b.t. afvalarm winkelen of preventie in samenwerking met de lokale middenstand, promotie van herbruikbare materialen, …);
duidelijke communicatie naar de burger, in het bijzonder over de selectieve inzameling in de gemeente;
selectieve inzameling van GFT-afval;
toepassing van het ‘de vervuiler betaalt-principe’ via diftar-systemen (gedifferentieerde tarieven).