Milieuhandhavingsprotocol bepaalt prioriteiten vervolgingsbeleid

Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege en federaal minister van Justitie Annemie Turtelboom ondertekenden in het Errerahuis in Brussel het eerste Milieuhandhavingsprotocol. Het protocol, ontwikkeld in de schoot van de Vlaamse Hoge Raad voor de Milieuhandhaving (VHRM), bepaalt prioriteiten voor het toezicht en de vervolging van milieumisdrijven. Dit moet ertoe leiden dat vastgestelde milieumisdrijven doeltreffend afgehandeld worden ofwel strafrechtelijk (bv. vervolging voor de correctionele rechtbank) ofwel bestuurlijk (oplegging van een geldboete door de bevoegde gewestelijke overheid).
De Vlaamse Hoge Raad voor de Milieuhandhaving werd opgericht bij de inwerkingtreding van het Milieuhandhavingsdecreet op 1 mei 2009. Het is o.a. het forum waar verschillende milieuhandhavingsactoren actief in het Vlaamse Gewest – waaronder de toezichthoudende instanties en het Openbaar Ministerie – in overleg treden en afspraken maken om de milieuhandhaving en de samenwerking te optimaliseren. Dit overleg mondde uit in de ‘Prioriteitennota vervolgingsbeleid milieurecht in het Vlaamse Gewest 2013’. De afspraken voor de prioriteiten van het toezicht en de vervolging, worden in dit Milieuhandhavingsprotocol formeel verankerd. Het protocol is een actualisering van de Prioriteitennota Vervolgingsbeleid Milieurecht in het Vlaamse Gewest uit 2000.
Prioriteiten
Als prioritaire milieumisdrijven worden o.a. beschouwd:
Afvalzwendel: het achterlaten van gevaarlijke afvalstoffen of grote hoeveelheden illegale afvalstoffen; het illegaal ophalen en verwerken van bedrijfsafvalstoffen.
Het aanzienlijk en onomkeerbaar verontreinigen van de bodem en het grondwater.
De illegale afzet van mest; het illegaal vervoeren van mest in georganiseerd bedrijfs-of beroepsverband; geproduceerde mest niet of onvoldoende afzetten.
Verontreiniging van oppervlaktewateren of openbare riolen met voorwerpen of stoffen die de goede werking van rioolwaterzuiveringsinstallaties verstoren.
Milieumisdrijven in natuurreservaten of gebieden waarvoor Vlaanderen internationale verantwoordelijkheid draagt (Vogelrichtlijn- of Habitatrichtlijngebied).
De illegale handel in en grootschalige vangst van beschermde vogelsoorten.
Illegale ontbossingen of onrechtmatige toe-eigening van openbaar bos.
Georganiseerde stroperij.
Deze milieumisdrijven zijn prioritair als er een algemeen criterium van toepassing is zoals ernstige schade aan de volksgezondheid, schade die onherstelbaar of zeer moeilijk te herstellen is (bv. bodem- of grondwaterverontreiniging), het exploiteren van een inrichting of het uitoefenen van een activiteit waarvoor een algemeen verbod geldt.
Naast de ernst van het milieumisdrijf is ook het al dan niet actief tegenwerken van de handhaving een ander criterium om te bepalen of een milieumisdrijf prioritair is. Het vastleggen van prioriteiten betekent allerminst dat andere milieumisdrijven geen aandacht meer zullen krijgen. Volgens het Milieuhandhavingsrapport 2011 registreerden de correctionele parketten in het Vlaamse Gewest 6.002 milieuzaken. Hoeveel er daarvan volgens het vandaag ondertekende Milieuhandhavingsprotocol prioritair zijn, zal in het Milieuhandhavingsrapport 2013 behandeld worden.
Alternatieve bestuurlijke geldboete
Een belangrijke vernieuwing uit het Milieuhandhavingsdecreet van 2009 is dat de parketten naast het strafrechtelijke spoor kunnen opteren om dossiers over te maken aan de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeer (AMMC) van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie om milieumisdrijven bestuurlijk te beboeten. De jaarlijkse Milieuhandhavingsrapporten van het VHRM laten zien dat sinds 2009 alle parketten de weg van de bestuurlijke beboeting hebben gevonden, maar ook dat er ruimte is om dit instrument nog meer te gebruiken. 

Toezichthouders en uitgevoerde controles
In 2011 werd bij de gewestelijke milieuhandhavingsinstanties 165,53 VTE (Voltijds Equivalent) besteed aan milieuhandhavingstaken door 636 gewestelijke toezichthouders (van de handhavingsinstanties Milieu-inspectie, Milieuvergunningen, Afdeling Land- &Bodembescherming, Ondergrond en Natuurlijke rijkdommen, Vlaamse Landmaatschappij, Agentschap Zorg & Gezondheid, Agentschap voor Natuur en Bos, OVAM, Waterwegen en Zeekanaal) Zij voerden 20.659 milieuhandhavingscontroles uit.
Ook het lokale niveau schonk heel wat aandacht aan de handhaving van het milieurecht. De gemeentelijke toezichthouders en de toezichthouders van de lokale politie – samen 249 toezichthouders en bijna 57 VTE – voerden ongeveer 7.766 milieuhandhavingscontroles uit in 2011.
Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege: “Wanneer geen gevolg gegeven wordt aan een vastgesteld milieumisdrijf, schaadt dit niet alleen het milieu of de gezondheid, maar ook het engagement van de inspecteur die het proces-verbaal opmaakte. De parketten spelen hier dus een belangrijke rol. Wanneer een milieumisdrijf toch zonder gevolg geklasseerd wordt, moet dat in de toekomst gemotiveerd worden.”
Federaal minister van Justitie Annemie Turtelboom vult aan: “Justitie is het sluitstuk in de veiligheidsketen. Dankzij het protocol zullen de parketten een uniform vervolgingsbeleid hanteren inzake milieudelicten, en zullen ambtelijke overtredingen op een efficiënte manier kunnen worden doorgeven aan de bevoegde sanctionerende Vlaamse ambtenaar.”
De VHRM keurde de Prioriteitennota definitief goed op 19 juni 2012 en het College van Procureurs-generaal gaf haar goedkeuring op 2 oktober 2012. Met de ondertekening vandaag door de Vlaamse minister van Leefmilieu en de federale minister van Justitie wordt dit eerste Milieuhandhavingsprotocol bekrachtigd. Minister Schauvliege heeft de Prioriteitennota op vrijdag 15 maart 2013 aan de Vlaamse Regering gepresenteerd.
Info en Milieuhandhavingsrapport 2011: www.vhrm.be