Minister van Economie en Consumenten Nathalie Muylle (CD&V) lanceert de campagne “Trap niet in de val” om consumenten te sensibiliseren tegen fraude.
Nathalie Muylle: “Het Meldpunt ontving vorig jaar ruim 24.000 meldingen over fraude, dat is bijna de helft meer dan het jaar voordien. Vooral het aantal meldingen over online bedrog stijgt jaar na jaar. We stellen bovendien vast dat fraudeurs de coronacrisis misbruiken om mensen in de val te lokken. Met de campagne die we vandaag lanceren, willen we mensen alert maken en aanleren hoe ze fraude kunnen ontmaskeren. We weten uit ervaring dat het zeer moeilijk is om bij fraude verloren geld terug te krijgen. Het komt er in de eerste plaats op aan om te zorgen dat mensen niet in de val trappen.”
Oplichters zijn erg vindingrijk. Ze zetten valse webshops op, sturen je berichten in naam van een vriendin, of doen zich voor als een tv-persoonlijkheid of bekende organisatie om je vertrouwen te winnen. Ze gebruiken niet enkel e-mail maar ook WhatsApp, sms, Facebook, Messenger, ... Daarbij veranderen ze hun manier van werken heel snel: websites komen en gaan, rekeningnummers en telefoonnummers worden veranderd.
De FOD Economie werkt samen met domeinnaambeheerders, banken en telecomoperatoren in de strijd tegen fraude. Vorig jaar werden 1.491 frauduleuze websites, 141 bankrekeningnummers en 63 telefoonnummers geblokkeerd. De FOD Economie werkt daarbij nauw samen met buitenlandse inspectiediensten. Toch blijft de vaststelling dat het heel moeilijk is om fraudeurs te pakken te krijgen of verloren geld te recupereren. Het komt er in de eerste plaats op aan om te zorgen dat consumenten niet in de val trappen. Het is om die reden dat minister Muylle een nieuwe campagne lanceert tegen fraude.
Meldingen verdubbeld
In 2019 ontving het Meldpunt voor misleiding, bedrog, fraude en oplichting, in totaal 42.697 meldingen. Maar liefst 24.432 meldingen daarvan (57 procent) hebben te maken met fraude, vooral dan online fraude.
Het aantal meldingen stijgt jaar na jaar. In de eerste acht maanden van 2020 ontving het Meldpunt al bijna evenveel meldingen van fraude als in heel 2019. Fraudeurs deinzen er niet voor terug misbruik te maken van de omstandigheden (zie onderstaande grafiek): tijdens de coronacrisis ingespeeld op de schaarste van bepaalde goederen en op de angst bij de burgers. Bovendien waren mensen vaker online, om sociale contacten te onderhouden, te telewerken of online te shoppen.
Boven: aantal meldingen van fraude per maand.
Meest voorkomende fraudevormen
De campagne 'Trap niet in de val', die minister Muylle vandaag lanceert, sensibiliseert consumenten rond de drie meest voorkomende vormen van fraude:
- Frauduleuze incassobureaus proberen fictieve schulden te innen. Soms begint het met een onderneming die een goedkope reis of korting op een product aanbiedt. Het maakt niet uit of je op deze aanbieding ingaat of niet, een paar maanden of zelfs jaren later word je opgebeld door het valse incassobureau met de mededeling dat je nog een openstaande rekening hebt, die intussen opgelopen is tot enkele honderden euro’s. Bovendien dringen ze erop aan dat je de schuld héél snel moet betalen. Dit jaar kwamen er al 1.161 meldingen over deze fraudevorm binnen.
Voorbeeld: Je wordt opgebeld op je gsm door een Belgisch telefoonnummer. Een mevrouw van een incassobureau vraagt om binnen de 3 dagen een openstaande factuur te betalen. Dezelfde dag wordt dit bevestigd op jouw e-mailadres. In de e-mail lees je dat het gaat om bijvoorbeeld hotelcheques of een schoonheidsbehandeling die je telefonisch aanvaard zou hebben maar waarvan je niets weet. Dit zou ook per mail bevestigd geweest zijn en je zou dit nooit herroepen hebben. Wanneer je de e-mail van het incassobureau betwist, krijg je opnieuw een telefoontje op je gsm, ditmaal via een ander Belgisch telefoonnummer. Meestal wordt dan gedreigd met een deurwaarder die aan huis komt om beslag te leggen.
- Frauduleuze webshops leveren geen producten, maar gaan er wel met je geld vandoor. Vaak lijken ze heel goed op bestaande websites met een goede reputatie. Wat ook bestaat is de zogenaamde abonnementsvalkuil. Daarbij worden consumenten in de val gelokt om een eenmalige aankoop te doen, maar in werkelijkheid zitten ze vast aan een abonnement waar ze nog maar moeilijk van af geraken. Dit jaar ontving het Meldpunt al 8.281 meldingen over deze fraudevorm, ofwel 1.035 meldingen per maand. Dat is een stijging per maand van 85 procent tegenover vorig jaar.
Voorbeeld: Via sociale media kom je terecht op een wedstrijd of enquête. Je wint een prijs of krijgt een cadeau voor je deelname. Je moet wel even je persoonlijke gegevens ingeven en mogelijk ook de verzendingskosten betalen. Een maand later blijkt echter dat er geld verdwenen is van je rekening en dat je in werkelijkheid een abonnement bent aangegaan voor een niet-gerelateerde dienst (bijvoorbeeld streamingwebsite).
- Valse personen of organisaties. Fraudeurs proberen in naam van bekende personen of organisaties, je persoonlijke gegevens te ontfutselen. Ze doen zich voor als tv-persoonlijkheid, bank, een overheidsdienst of een bekende winkelketen. Die gegevens kunnen ze gebruiken om een valse identiteit aan te nemen of je bankrekening leeg te halen. Dit jaar ontving het Meldpunt al 8.253 meldingen over deze fraudevorm, ofwel 1.032 meldingen per maand. Dat is een stijging per maand van 56 procent tegenover vorig jaar.
Voorbeeld: Je ziet op Facebook een advertentie waarin een bekende Vlaming promoot om te investeren in bitcoins. Je hebt interesse, klikt op de link en voert je bankgegevens in. Je ontvangt echter geen bitcoins én bent je geld kwijt. Van de daders geen spoor.
Trap niet in de val
De campagne loopt via sociale media, radiospots en via de website trapnietindeval.be. De bedoeling is om consumenten alert te maken en te leren om online fraude te herkennen.
De campagne geeft onder meer deze tips:
- Vraag jezelf af “klopt dit wel”? Is het aanbod wel realistisch?
- Weet met wie je te doen hebt. Klik niet zomaar op een link als je de afzender niet kent. Controleer eerst de identiteit van de organisatie of verkoper. Vind je geen betrouwbare gegevens? Ga niet in op het aanbod.
- Ga op zoek naar informatie. Kijk of je meer info vindt over wat ze je aanbieden. Blijf je twijfelen? Neem dan geen risico en negeer het aanbod.
- Deel nooit persoonlijke gegevens. Persoonlijke of financiële gegevens: deel ze nooit via e-mail, sms of messaging applicaties.
- Ga nooit in op gratis aanbiedingen waarvoor je vooraf (verzend)kosten moet betalen.
- Informeer uitgebreid naar de aanbieding. Als je niet perfect begrijpt wat het aanbod precies inhoudt, dan kan je er beter niet op ingaan.
- Check of de webshop veilig is. Kan je de identiteit van de verkoper achterhalen? Hoe zit het met het imago van de webshop? Zijn er verkoopsvoorwaarden opgenomen? Ga dit na voor je koopt. Een handige tool hiervoor is de Webshop checker van het ECC.
- Ga niet zomaar in op interessante aanbiedingen maar lees eerst de voorwaarden. Aanbiedingen die te mooi zijn om waar te zijn, zijn dat vaak ook. Pas dus op met kortingen die je nergens anders vindt.
- Staat de website vol met taalfouten? Een slordige website is vaak het werk van oplichters.
- Het is niet omdat een webshop op de eerste rij staat in de zoekresultaten dat deze te vertrouwen is. Zoek naar ervaringen van andere consumenten. Maar let op, ook hiermee kan gesjoemeld worden.
- Wanneer je online shopt, moet je soms een account aanmaken en een wachtwoord kiezen. Kies nooit een wachtwoord dat je al ergens anders gebruikt, zoals van je mailaccount of online banking. We raden aan een wachtwoord van minstens 8 tekens te kiezen, met hoofdletters, kleine letters, speciale tekens en cijfers.
