Leren door maatschappelijk engagement in de lerarenopleiding. Een meerwaarde voor leraar en maatschappij

Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits en de Vlaamse Hogescholenraad hebben vandaag de platformtekst ‘Leren door maatschappelijk engagement’ ondertekend. Alle hogescholen verbinden er zich toe om in de lerarenopleiding het onderdeel maatschappelijk engagement expliciet op te nemen en dat ook zichtbaar te maken. Concreet houdt dit in dat elke toekomstige leraar zich inzet voor een maatschappelijk engagement tijdens de opleiding. Dit warm en positief engagement zal de uitstraling van de leraar en van het onderwijs versterken. Minister Hilde Crevits roept de hogescholen op dit engagement ook op te nemen met het oog op de begeleiding van de oorlogsvluchtelingen.
Maatschappelijk engagement
Toekomstige leraren staan voor tal van uitdagingen. In de eerste plaats worden ze voorbereid om goed les te geven, om de talenten van elke jongere volop te ontwikkelen. Daarom is het belangrijk dat ze kunnen omgaan met een diversiteit aan maatschappelijke noden en uitdagingen in diverse sociale en culturele contexten. Dat gaat over omgaan met kwetsbare jongeren, met jongeren die een andere taal spreken, met jongeren met een beperking. Ook de huidige vluchtelingenstroom zal voor  leraren nieuwe uitdagingen creëren.
Het maatschappelijk engagement neemt in de lerarenopleidingen van de hogescholen nu al een belangrijke plaats in. Terecht, want dit engagement verrijkt de leerervaring van de student in het omgaan met een meer diverse klas en samenleving. Het versterkt de toekomstige leraar in zijn burgerzin terwijl het ook een onmiddellijke meerwaarde creëert voor onze maatschappij.
Om het belang van dit alles voor de leraren te benadrukken hebben Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits en de lerarenopleidingen van de Vlaamse hogescholen, verenigd in de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA), vandaag een platformtekst ‘Leren door Maatschappelijk Engagement’ ondertekend. Hiermee onderschrijven ze de doelstellingen van deze vorm van leren, en wijzen ze op het belang ervan voor student, leraar en maatschappij.  Bovendien onderstrepen de minister en de lerarenopleidingen op die manier expliciet de sociale en maatschappelijke betrokkenheid van de lerarenopleidingen en van de toekomstige leraar. De lerarenopleidingen willen daarnaast ook onderling goede praktijkvoorbeelden uitwisselen en zo dergelijke projecten stimuleren en uitbouwen.
De praktijk
Het leren door maatschappelijk engagement (Community Service Learning) wordt voortaan in de  lerarenopleidingen van de Vlaamse hogescholen verankerd. Alle studenten van de basisopleidingen kleuteronderwijs, basisonderwijs en secundair onderwijs en van de bachelor-na-bachelor-opleidingen nemen tijdens hun opleiding dit engagement op via diverse projecten en werkvormen in en buiten de school.
 Studenten begeleiden kinderen uit kansarme gezinnen bij hun huiswerk, ze organiseren taalklassen voor anderstaligen, ze houden gesprekken met ouders met een migratieachtergrond, ze geven leerlingen buitenschoolse succeservaringen, ze voorzien in een sportaanbod voor doelgroepen die moeilijk aansluiting vinden bij het reguliere aanbod, ze stimuleren jongeren tot creatieve projecten, ze kleden een speel-en leerplek in die kinderen doet dromen en ontmoeting bevordert enz. De inzet is breed : taalpromotie of –ondersteuning, leer-, opvoedings- en huiswerkbegeleiding, begeleiding bij het studiekeuzeproces, gezondheidspromotie, culturele vorming, sociale en emotionele ondersteuning en schoolopbouwwerk.
Hogescholen zijn vrij op welke manier ze het maatschappelijk engagement voor hun studenten concreet aanbieden. In de praktijk wordt dit zeer divers ingevuld.  Opleidingen doen dit via de organisatie van een specifieke stage(opdracht), door deelname aan een project al dan niet in samenwerking met externe organisaties of via (keuze)opleidings­onderdelen die inzoomen op de geformuleerde doelstellingen. Deze activiteiten vormen een wezenlijk onderdeel van het curriculum van iedere lerarenopleiding als afzonderlijke component of geïntegreerd in  opleidingsonderdelen.
Vaardigheden ontwikkelen
Door het nemen van maatschappelijk engagement tijdens de opleiding krijgt de student de kans om de theorie in de dagelijkse praktijk toe te passen. Zo kan hij of zij zijn of haar vaardigheden testen en verbeteren. ‘Al doende leren’ binnen deze projecten draagt bij tot een beter begrip van diverse socio-culturele omgevingen en verhogen de burgerzin en maatschappelijke verantwoordelijkheid van de student.  De student leert werken in een veelheid van  omstandigheden. Hij of zij bouwt mee aan zijn persoonlijke groei door de ontwikkeling van leiderschapskwaliteiten, communicatievaardigheden en vaardigheden in teamwerk.
Gemotiveerde leraren
Door de maatschappelijke betrokkenheid van studenten bijkomend te stimuleren, worden zij ook extra gemotiveerd in hun keuze voor de opleiding en het beroep van leraar. Op die manier draagt dit initiatief bij tot het terugdringen van de uitval tijdens de opleiding (waarin ook persoonlijke binding als een belangrijke factor geldt) en tijdens het begin van de beroepsloopbaan.
Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits : “Met de ondertekening van deze platformtekst versterken we het maatschappelijk engagement van alle studenten uit de lerarenopleiding. Toekomstige leraren voelen dankzij dit engagement wat er in de maatschappij effectief leeft en welke noden er zijn. Ze leren omgaan met kwetsbare jongeren, met meertaligheid enz. Dit engagement moet zich ook kunnen vertalen naar de oorlogsvluchtelingen die in ons onderwijs begeleiding zullen krijgen. Deze jongeren zullen dankzij dit engagement als sterkere persoonlijkheden voor de klas en in de maatschappij staan. Als elke leraar in spe tijdens de opleiding 20 uren engagement op zich neemt, dan kom je elk jaar tot 100.000 uur sociale en culturele inzet in het belang van zoveel kinderen en jongeren in Vlaanderen.
Voorzitter VLHORA Johan Veeckman  "Studenten in de lerarenopleidingen zijn meestal sterk sociaal en maatschappelijk geëngageerd, gedreven om kinderen en jongeren te vormen en vooral kansen te geven aan zij die het moeilijk hebben in onze samenleving. Ze zijn vaak al betrokken via jeugdbeweging, buurtwerking en andere vrijwillige initiatieven. Dit engagement verbindt hen met hun opleiding en biedt hen kansen om een betere leraar te worden.”