De toegangsvoorwaarden voor lage emissiezones verschillen zeer sterk in de Europese Unie, wat voor verwarring zorgt bij automobilisten. Daarom pleit Europarlementslid Kris Peeters in een parlementaire vraag voor één duidelijk registratiesysteem en gelijke toegang.
“Om de luchtkwaliteit in steden te verbeteren bestaan er in verschillende Europese lidstaten al meer dan 225 verschillende lage-emissiezones, die de toegang voor de meest vervuilende voertuigen verbieden. De aanpak, normen en de sancties verschillen echter niet alleen van lidstaat tot lidstaat, maar ook vaak van regio tot regio of van stad tot stad in één bepaalde lidstaat," zegt Kris Peeters. "Hierdoor ontstaat er een lappendeken van verschillende vignetten, emissiestandaarden en monitoringsmodellen. Dit zorgt natuurlijk voor verwarring bij automobilisten en heeft een duidelijke invloed op de interne markt. Dit niet alleen voor vakantiegangers, maar ook voor professionelen zoals vrachtwagenchauffeurs.”
Meer dan 225 lage emissiezones in Europa met wirwar aan regels, dringend tijd voor 1 duidelijk systeem met harmonisering van emissienormen en registratievereisten. Gedaan met verwarring bij automobilisten en vakantiegangers https://t.co/NONGBxmbIf
— Kris Peeters (@peeters_kris1) September 25, 2019
Enkele voorbeelden van die verschillen tussen steden/landen:
- Voor de Vlaamse steden bestaat er een geharmoniseerde timing en voorwaarden van LEZ zones. Steden kunnen vrij kiezen wanneer zij wensen ‘in te pikken’. Brussel volgt andere timing en normen. Zowel Vlaamse steden als Brussel werken volgens nummerplaatherkenning.
- Parijs werkt via stickers op de wagen. Maakt een onderscheid tussen ‘Heavy duty vehicles’ en ‘All other vehicles’, LEZ zone enkel geldig tussen 08.00 en 20.00u.
- Nederland kent grote verschillen tussen verschillende steden. Nederland zelf is één grote LEZ zone voor +3.5 ton, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht hebben specifieke regels voor licht vrachtvervoer en personenvervoer.
- Duitsland heeft 58 LEZ zones, sterk geharmoniseerd systeem met de ‘Groene’ sticker (euronorm 4). Toch kan elke stad of gemeente uitzonderingen maken op de regels voor het dragen van een milieusticker
- Italië heeft veel verschillende lage emissie zones (21 regio’s met intern nog afwijkingen tussen steden) met verschillende normen en tijdsperiodes, voornamelijk in Noord-Italië, maar ook in het midden van Italië en Sicilië, gecombineerd LEZ en stedelijke tolheffingssystemen in Milaan en Palermo. Er zijn ook meer dan 200 afgedwongen toegangsregels via camera’s in heel Italië.
- Wenen werkt via stickers en eigen voorwaarden.
Verschillende systemen zorgen voor praktische problemen
Daarnaast brengen deze verschillende systemen praktische problemen mee. Voor de LEZ zones in Vlaanderen dienen buitenlandse wagens zich minimum 24 uur op voorhand te registeren, zelfs als ze voldoen aan de LEZ-normen. Deze registratie is eenmalig en geldig tot 2027 of later. Voor Brussel dienen buitenlandse wagens zich apart te registeren, deze is geldig voor 3 jaar. Veel verschillen tussen de zone’s in EU betreffende registratie buitenlandse wagens.
Bovendien verschillen de regels per type voertuig: voor personenwagens (categorie M1) gelden andere regels dan voor bussen en autocars (categorieën M2 of M3), kampeerwagens (categorie M1, M2 of M3), bestelwagens (categorie N1), vrachtwagens (categorieën N2 of N3) en landbouw- of bosbouwvoertuigen (categorie T).
Elke LEZ-zone heeft haar specifieke website met uitleg, specifieke registratieprocedure, boetesysteem. Sommige zones (bv. Perugia) hebben strengere regels in de winter bij smogalarm. Bepaalde zones werken niet met euronormen maar met bouwjaar voertuig.
Harmonisatie op EU-niveau als oplossing?
In het verleden heeft de Europese Commissie toegegeven dat de huidige situatie onduidelijk is voor de gebruikers van het Europese wegennet. Zij ziet tot op heden echter geen oplossing in verdere harmonisatie op EU-niveau.
Als reden vermeldt de Commissie onder meer dat de regels over LEZ-zones door lidstaten en andere overheden geregeld kan worden (subsidiariteitsbeginsel). Ook dient elk systeem te zijn afgesteld op de specifieke eigenheden van de betreffende stad of regio. Elke nationale of regionale regelgeving moet daarnaast ook evenredig en niet-discriminerend zijn, waardoor er volgens hen geen geval van discriminatie kan zijn.
De Commissie wil het gestelde probleem daarentegen oplossen door de informatiestroom naar de burger te verbeteren en te standaardiseren. Hiervoor zijn reeds enkele initiatieven genomen in deze richting. Zo werkt de Commissie samen met de lidstaten aan een niet-bindend document om tot een gemeenschappelijke en gestandaardiseerde aanpak bij de informatievoorziening te komen. Wegens grote meningsverschillen tussen stakeholders wenst de huidige commissie geen nieuw initiatief meer te lanceren. Het is wachten op de nieuwe Commissie om te zien of zij hierin stappen wilt zetten.
Daarnaast bestaat een website, www.urbanaccessregulations.eu, waar alle informatie op één plek beschikbaar is. Deze site is echter niet compleet en soms onduidelijk, ook met betrekking tot regelgeving en procedure buitenlandse wagens.
Voorbereidende actie van het Europees Parlement voor de ontwikkeling van een gebruiksvriendelijke informatie-app met alle informatie over lage-emissiezones in de EU. In de commissie transport is reeds verschillende malen opgeroepen om de problematiek van de LEZ-zones aan te pakken. Tot heden zijn er echter geen concrete initiatieven zichtbaar en blijft de problematiek aanwezig. Tenslotte is er een mogelijke uitbreiding van de real-time verkeersinformatiediensten met info over de lage-emissiezones.
Zelfs met alle mogelijke transparantie blijft een wirwar aan regelgeving omtrent LEZ-zones een grote belemmering voor de Interne markt (welke euronormen, welke types voertuigen, verschillende inwerkingtreding, registratie buitenlandse voertuigen).
Een harmonisering dringt zich op. Vanwege de subsidiariteitsregels en de lokale gevoeligheden is een maximale harmonisatie niet aangewezen.
Een simpel en geharmoniseerd systeem
Het voorstel van Kris Peeters: een simpel en geharmoniseerd systeem (A tot E, eventueel opgesplitst naar diesel-benzine) gebaseerd op de Euronorm voor alle steden die LEZ zone’s willen introduceren. De timing en het grondgebied beslissen de steden zelf. Zo kan een stad beslissen om in 2020 zone E te zijn, zone D in 2021,...Dit is gemakkelijk te communiceren naar consumenten en professionelen. Een website of garagisten kunnen gemakkelijk aangeven welke auto tot welke categorie behoort.
Daarnaast moeten we komen tot een minimaal onderscheid tussen types voertuigen (personenwagens, motors, licht vrachtvervoer, zwaar vrachtvervoer, mopeds, taxis...), bij voorkeur geharmoniseerd tot maximum 2 à 3 categorieën.
Eén Europees registratiesysteem voor wagens die naar andere lidstaten rijden zodanig 1 registratie voldoende is voor alle lidstaten. Eén geharmoniseerd Europees systeem om dag-week-maandpassen te kopen voor auto’s die normaal de zone niet meer binnen mogen. De website www.urbanaccessregulations.eu bevat reeds informatie over alle LEZ-zones, deze website kan worden uitgebreid met dergelijk registratiesysteem.
De keuze tussen nummerplaatherkenning of stickers, met een mogelijkheid om te combineren op voorwaarde dat 1 sticker geldt voor volledige Unie (sticker: ‘a,b,c,d,e-auto’ afhankelijk van sticker kunnen ze zone binnen of niet).
Daarnaast moet in het kader van de interne markt en het rechtszekerheidsprincipe gegarandeerd worden dat toekomstige toekomstige motorisaties, die voldoen aan de strengste normen en die op de Europese markt mogen worden gebracht (voldoen aan recentste homologatienormen, bv. EURO 7-norm), niet zomaar mogen worden verboden door lagere overheden.
