Kleine bedrijven beter beschermen tegen dominante spelers op de markt, dat is het doel van de ‘busines- to-business’-bescherming die Kris Peeters voorstelt. Het kader, dat vandaag werd goedgekeurd in De Kamer, geeft bedrijven meer mogelijkheden om economisch machtsmisbruik door grote bedrijven aan te vechten.
Kris Peeters: “Kmo’s en zelfstandigen zijn vaak afhankelijk van grote leveranciers of klanten en kunnen bij geschillen moeilijk tegen hen op. Met de nieuwe B2B-wetgeving zullen kleine ondernemingen over meer mogelijkheden beschikken om hun rechten af te dwingen."
Daarnaast krijgt de Belgische Mededingingsautoriteit de bevoegdheid om op te treden tegen ondernemingen die hun economische dominantie misbruiken tegenover andere ondernemingen. De bedoeling is om het vlotte economische verkeer te beschermen en malafide ondernemingen makkelijker te kunnen aanpakken.
Via het wettelijk kader rond business-to-businessbescherming worden bedrijven beter beschermd tegen de economische dominantie van andere – veelal grote – ondernemingen. Het kader biedt mogelijkheden om de misbruik van economische afhankelijkheid aan te vechten, en pakt onevenwichtige contracten en agressieve en misleidende marktpraktijken aan.
Misbruik van economische afhankelijkheid
De relaties tussen ondernemingen zijn soms gekenmerkt door een onevenwicht in het nadeel van één of meer onder hen. Dat is op zich onvermijdelijk, maar het is onaanvaardbaar dat die onevenwichten worden misbruikt. Dergelijk misbruik kan de vorm aannemen van een weigering om te verkopen, aan te kopen, te bevoorraden of van andere transactievoorwaarden, van het opleggen van buitensporige prijzen, vastgestelde hoeveelheden of onbillijke voorwaarden, enz.
Voorbeelden van misbruik van economische afhankelijkheid zijn:
- In e-commerce bestaan praktijken waarbij misbruik van economische afhankelijkheid wordt gemaakt, zoals de manipulatie van de ranking van producten door onlineplatformen, het verbod van online verkoop opgelegd door een producent aan zijn verdelers, de overdreven korte leveringstermijnen opgelegd aan ondernemingen die hun producten via onlineplatformen verdelen, enz.
- De sector van de grote distributiebedrijven is een ander voorbeeld. De territoriale beperkingen van het aanbod waarbij de leverancier kleinhandelaars belet zich te bevoorraden bij groothandelaars die zich in een andere lidstaat of in het buitenland bevinden, of nog bijzondere regelingen en termijnen van betaling kunnen misbruik van economische afhankelijkheid vormen.
- Autodealers worden evenmin gespaard. Soms staan zij onder druk van fabrikanten wat verkoopdoelstellingen, kwaliteitsnormen, variabele marges, onvoorziene investeringen, enz. betreft.
Er bestaat momenteel geen sanctie voor dergelijke inbreuken. Het B2B-kader van minister Peeters brengt daar verandering in. Misbruik van economische afhankelijkheid wordt als gevolg van het wetsontwerp gekwalificeerd als een restrictieve mededingingspraktijk. De Belgische Mededingingsautoriteit krijgt de bevoegdheid om dergelijk misbruik op te sporen, te vervolgen en te beboeten wanneer hierdoor de mededinging op de Belgische markt of op een wezenlijk deel ervan beïnvloed wordt.
Onrechtmatige bedingen
Als gevolg van ongelijke verhoudingen tussen ondernemingen worden soms contractvoorwaarden opgelegd die het juridisch evenwicht tussen de rechten en plichten van de contractpartijen verstoren. Dergelijke bedingen kunnen in sommige gevallen onrechtmatig zijn.
Het voorstel bevat een zwarte lijst met bedingen die altijd verboden zijn. Komen zij voor in een contract, dan zullen deze bedingen van rechtswege nietig zijn en kan hun toepassing niet afgedwongen worden. Het gaat bijvoorbeeld om verbintenissen die slechts voor een van de contractpartijen onherroepelijk zijn, clausules die een van de partijen het recht geven om de overeenkomst eenzijdig te interpreteren of een verbod aan een partij om af te zien van elke middel van verhaal in geval van betwisting.
Daarnaast bevat het voorontwerp ook een grijze lijst met bedingen waarvan het gebruik enkel toegestaan is mits verklaard wordt waarom het noodzakelijk is dergelijke bedingen op te nemen in het contract (comply or explain).
Naast een algemene norm die bedingen verbiedt die een kennelijk onevenwicht creëren tussen de rechten en plichten van de partijen, wordt daarnaast ook een transparantievereiste opgelegd: bedingen of voorwaarden moeten duidelijk en begrijpelijk geformuleerd zijn.
Oneerlijke marktpraktijken
Het algemene verbod van ‘met de eerlijke marktpraktijken strijdige daden’ wordt uitgebreid met twee specifieke oneerlijke marktpraktijken, namelijk het verbod van misleidende marktpraktijken en het verbod van agressieve marktpraktijken. Dat moet het voor kmo’s eenvoudiger maken om hun rechten op te eisen.
