Intergewestelijk overleg over kilometerheffing en wegenvignet

De Vlaamse regering heeft op 20 juli 2012 de Voorlopige Architectuur goedgekeurd voor de geplande kilometerheffing voor vrachtwagens en het wegenvignet voor personenwagens.
Het document, voorbereid door de Consultant van de drie Gewesten, vormt de basis waarop Vlaanderen, Wallonië en Brussel de komende jaren stap voor stap het systeem voor wegbeprijzing willen invoeren, zoals afgesproken in het inter-gewestelijke Politiek Akkoord van 21 januari 2011 over de hervorming van de verkeersfiscaliteit.
Nu deze Voorlopige Architectuur door het Vlaamse Gewest is goedgekeurd, moeten nog enkele bijkomende technische aspecten in het inter-gewestelijk overlegplatform besproken worden. Daarvoor is vanaf maandag 23 juli verder overleg voorzien.
Het strategische project krijgt daarmee definitief vorm. De invoering van de kilometerheffing en het wegenvignet zal voor de drie Gewesten een blijvende overgang betekenen naar een eerlijker manier van wegbeprijzing, waarbij voor het eerst ook miljoenen buitenlandse weggebruikers op voet van gelijkheid zullen bijdragen aan het onderhoud en de verbetering van de transportinfrastructuur in ons land.
De kilometerheffing voor vrachtwagens
De Gewesten hebben in het Politiek Akkoord van 21 januari 2011 afgesproken dat ze zullen overgaan tot het invoeren van een kilometerheffing voor vrachtwagens met een massa van 3,5 ton of meer.
Dit is van belang omdat ons land zeer veel buitenlands vrachtverkeer te verwerken krijgt.
In België worden jaarlijks 4,7 miljard vrachtwagenkilometers verreden door Belgen, en 3,5 miljard door buitenlanders. Dat wil dus zeggen dat bijna de helft van het vrachtverkeer op onze wegen uit het buitenland komt.
De buitenlandse vrachtwagens betalen nu een jaarlijks Eurovignet, waarmee zij lang niet de kosten dekken die zij aan ons wegennet veroorzaken. De kilometerheffing zou die situatie rechttrekken door een prijs per kilometer in te voeren. Bovendien zal de kilometerheffing de gebruikers er toe aanzetten om vrachtcapaciteit efficiënter in te zetten, en zal het een stimulans vormen voor vervanging van vervuilende voertuigen door meer milieuvriendelijke voertuigen.
De kilometerheffing is nu verder technisch uitgewerkt in de Voorlopige Architectuur. Elke vrachtwagen zal een On-Board Unit (OBU) krijgen, een elektronisch apparaat dat via GPS- technologie en draadloze netwerken doorlopend registreert waar de vrachtwagen zich bevindt, en hoeveel kilometers hij aflegt. Deze gegevens worden automatisch doorgegeven aan een back office, een verwerkingscentrum dat op basis van een tarieventabel berekent hoeveel tol de vrachtwagen moet betalen.
In de Voorlopige Architectuur wordt een gebruiksvriendelijk systeem vooropgesteld, dat werkt met fraudebestendige OBU’s die zeer gemakkelijk door de vrachtwagenchauffeurs zelf geïnstalleerd zullen kunnen worden. De OBU zal opgehaald kunnen worden bij een netwerk van verdeelpunten. Dit systeem zal gelijkaardig zijn aan systemen die al in andere Europese landen ingevoerd zijn
Ook aan de grenzen zullen deze verdeelpunten voorzien zijn, zodat buitenlandse vrachtwagens zich met een minimale vertraging kunnen registreren, de nodige betaalmiddelen kunnen voorzien, en de OBU kunnen installeren en ook inleveren wanneer ze België verlaten. Wie niet betaalt, riskeert een boete, of kan staande gehouden worden door een controleteam.
De kilometerheffing zal ten minste gelden op alle wegen waar op dit moment een Eurovignet verplicht is voor vrachtwagens. De Gewesten zullen wegen kunnen toevoegen aan het tolnetwerk als dat nodig blijkt, bijvoorbeeld om sluipverkeer tegen te gaan. Het Eurovignet wordt uiteraard afgeschaft op het moment dat de kilometerheffing ingevoerd wordt.
Het wegenvignet voor personenwagens
Ook de invoering van een wegenvignet voor voertuigen van minder dan 3,5 ton is voorzien. Belangrijkste nieuwigheid is dat buitenlandse wagens voor het eerst een vignet zullen moeten betalen om op de Belgische wegen te mogen rijden.
Elk jaar rijden naar schatting 4 miljoen personenwagens door ons land, in transit op weg naar andere bestemmingen. Elk jaar komen  2,2 miljoen dagtoeristen met de auto naar ons land, en zijn er 300.000 toeristen die voor een langer verblijf naar ons land rijden. Dat is zeer veel als je weet dat er in ons land zo’n 5,8 miljoen personenwagens ingeschreven zijn.
Buitenlandse automobilisten zullen aan een servicepunt langs de wegen, via internet of via mobiele communicatietechnologieën hun nummerplaat moeten registreren en een virtueel vignet moeten betalen. Een systeem van camera’s langs de wegen registreert automatisch alle nummerplaten van voorbijrijdende wagens en controleert of het vignet betaald is. Wie niet betaalt, riskeert een boete of kan staande gehouden worden door een controleteam.
De Voorlopige Architectuur stelt voor Belgische chauffeurs een eenvoudig systeem voorop, waarbij het vignet elk jaar samen met een totaal hervormde Verkeersbelasting betaald zou worden.
Het Politiek Akkoord voorziet namelijk dat de Verkeersbelasting in de Gewesten op termijn berekend zou worden op basis van de milieuparameters van het voertuig. De Belgische gebruiker zal dan ook enerzijds een vast bedrag betalen voor het gebruik van de weg via een elektronisch vignet, en anderzijds een variabel bedrag voor de externe kosten die het voertuig veroorzaakt (cf. schadelijke emissies en fijn stof).
De Gewesten zullen dus geen belastingverhogingen doorvoeren, en het vignet zal niet eenvoudigweg een  bijkomende kost worden. Met het hervormde systeem van groene wegenbelasting en vignet wordt de gebruiker ertoe aangezet om voor groenere voertuigen te kiezen.
Haalbaarheidsstudies rond lichte voertuigen
Er zal een test uitgevoerd worden die moet nagaan of de technologie die voor de vrachtwagens gebruikt wordt, ook op veilige en accurate manier kan toegepast worden op personenwagens.
Een tweede test zal nagaan wat het effect is van een kilometerheffing voor personenwagens op het gedrag van de weggebruikers.
Het Vlaams Gewest benadrukt echter dat nog geen enkele beslissing is genomen over de daadwerkelijke invoer van een kilometerheffingssysteem voor personenwagens op het terrein. Dergelijk systeem maakt geen deel uit van het Politiek Akkoord. In eerste instantie willen de Gewesten enkel inzicht krijgen in de effecten die een dergelijk systeem voor personenwagens met zich zou brengen.
Consultatieronde
Op basis van het verdere inter-gewestelijk overleg zal op korte termijn een consultatie georganiseerd worden van de belanghebbenden in dit dossier, waaronder de transportverenigingen, de mobiliteitsverenigingen, de havens, de milieubeweging en het brede middenveld.
Er zal ook een marktconsultatie georganiseerd worden die bij potentiële private partners moet peilen of zij interesse hebben in de uitbating van het systeem kilometerheffing en wegenvignet in de drie Gewesten.
En tenslotte zal er ook intensief overleg gepleegd worden met de Europese Commissie, om er voor te zorgen dat het vrij verkeer van personen en goederen gevrijwaar blijft na invoering van het wegbeprijzingssyteem in ons land.   
Tarieven
De tarieven voor de kilometerheffing en het wegenvignet liggen nog niet vast. Ze zullen later bepaald worden rekening houdende met de totaalkost per kilometer van het weggebruik door de vrachtwagens, en op basis van een Europese vergelijking
De tarieven worden uiteraard besproken met alle belanghebbenden tijdens de consultatieronde. De tarieven voor kilometerheffing en vignet zullen in ieder geval zo bepaald worden dat de concurrentiepositie van de Belgische logistieke sector niet in het gedrang komt, en dat dit niet leidt tot niet-verantwoorde extra kosten voor weggebruikers. 
Start van de uitrol van kilometerheffing en wegenvignet
Op basis van het verdere inter-gewestelijke overleg kan dan gestart worden met de uitrol van het systeem kilometerheffing en wegenvignet op het terrein, op basis van het technisch-juridische traject dat door de Consultant is uitgezet:
Afronden van de consultatiefases en opmaak van een Definitieve Architectuur voor kilometerheffing en wegenvignet.
Oprichting van een inter-gewestelijk agentschap voor kilometerheffing en wegenvignet.
Een aanbestedingsprocedure organiseren voor het aantrekken van een Single Service Provider, de privé-partner die het systeem zal financieren, bouwen, uitbaten en onderhouden, via het inter-gewestelijk agentschap.
Het opmaken van de nodige wetsvoorstellen om de invoering van kilometerheffing en wegenvignet mogelijk te maken.
Gestructureerde samenwerking met de federale overheid om een aantal noodzakelijke federale materies te regelen, zoals de aftrek van de kilometerheffing als beroepskost in de vennootschapsbelasting.