Hoog tijd voor Globaal (Toekomst)Plan

Het is 18 jaar geleden dat in België een alomvattende socio-economische hervorming werd doorgevoerd. In 1993 ontrolde voormalig eerste minister Jean-Luc Dehaene het Globaal Plan, dat het land budgettair en economisch weer op de sporen zette. De komende weken en maanden staat België opnieuw voor ingrijpende socio-economische hervormingen. Uitstel is uitgesloten. Er dienen zich drie cruciale beslissingsmomenten aan.
Ten eerste, deze week beslist de federale regering welk gevolg het geeft aan het (ontwerp van) Interprofessioneel Akkoord (IPA). De socialistische en liberale vakbond die dit akkoord verwierpen, dragen een verpletterende verantwoordelijkheid. Dit IPA is immers essentieel om de concurrentiekracht van de ondernemingen en de koopkracht van álle arbeiders en bedienden te vrijwaren voor de toekomst. Zij hebben nood aan - en recht op - de integrale uitvoering van dit IPA.Ten tweede, uiterlijk in april moet de regering in het kader van het zogenaamde Europees Semester aan Europa rapporteren welke concrete maatregelen het zal uitvoeren om de begroting en de competitiviteit van België structureel gezond te maken.Ten derde, uiterlijk tegen oktober is een evaluatie voorzien van het Generatiepact, dat dateert van 2005.
Deze drie dossiers kan je onmogelijk los van elkaar aanpakken. Stel bijvoorbeeld dat een regeringspartner zo gek zou zijn om de uitvoering van het IPA te blokkeren. Dan is er ook geen akkoord meer over de beheersing van de loonkosten. Maar hoe denkt u dat één van de aanbevelingen van de Europese Commissie in mei dan zal luiden... ? Juist, Europa zal een aanpassing van de index eisen, maar dan wel naar haar ‘eigen beeld en gelijkenis’. In het IPA staan ook belangrijke verwijzingen naar de voorziene evaluatie van het Generatiepact. En hoe denkt u dat de aanbeveling van Europa daarover zal luiden als er geen IPA is ... ? Het huidige IPA afvoeren, is dus not an option. Er is zelfs geen tijd voor welke heronderhandeling dan ook. Het IPA, het Europees Semester en het Generatiepact zijn immers als een siamese drieling, namelijk onlosmakelijk verbonden.
Er loopt een rode draad door de drie dossiers, met name een verhoging van de werkzaamheidsgraad. Meer mensen langer aan het werk, dat is de enige wijze waarop we op een structurele manier tegelijkertijd de competitiviteit, de sociale zekerheid en de begroting kunnen vrijwaren voor de toekomst. Daarom moeten we nu komen tot een omvattend plan dat deze drie stappen op één lijn brengt. Door hink (IPA), stap (begroting/EU) en sprong (Generatiepact) goed op elkaar af te stemmen, kunnen we veel verder landen. Het is daarom tijd – hoog tijd – voor een Globaal Plan voor dit decennium. Een Globaal Toekomstplan.
Ondertussen zitten de deelstaten niet stil. Met ‘Vlaanderen In Actie’ heeft de Vlaamse Regering reeds haar plan klaar om Vlaanderen als regio naar de Europese top 5 te stuwen. Het recente Nieuw Industrieel Beleid van Kris Peeters zorgt nu voor een stroomversnelling. Essentieel is dat ook de federale hefbomen zoals loonvorming, energiebeleid en fiscaliteit de Vlaamse ambities versterken.
De uitdagingen vandaag zijn nog groter dan ten tijde van het Globaal Plan in 1993, niet in het minst omwille van de vergrijzing. Sinds enkele maanden heeft zich op onze arbeidsmarkt bijna geruisloos een revolutie voltrokken. Voor het eerst treden meer mensen uit onze arbeidsmarkt dan er jongeren instappen. De vergrijzing en ontgroening veranderen vandaag het DNA van de arbeidsmarkt. Sectoren zoals de chemie, de logistiek en de overheid moeten de komende 5 jaar tot 40% van hun werknemers vervangen. Al deze jobs vlotjes invullen met nieuwe jongeren is een illusie. Een toekomstgerichte arbeidsmarkt moet daarom werken over een langere periode van het leven aanmoedigen, en niet ontmoedigen. Daarenboven zijn de kosten van de vergrijzing voor de overheidsbegroting de voorbije jaren systematisch onderschat. Tussen 2002 en nu zijn de kostenprognoses van de Vergrijzingscommissie zowat verdrievoudigd.
In 1993 lukte het om te komen tot zowel een staatshervorming (Sint-Michielsakkoord) als een socio-economische hervorming (Globaal Plan). Vandaag hebben we nood aan even ingrijpende hervormingen. Een volwaardige staatshervorming en de vorming van een federale regering verdragen daarom geen verder uitstel. Zoniet zullen Europa en de financiële markten de federale regering in lopende zaken dwingen over te schakelen naar ‘hardlopende zaken’, steeds in nauw overleg met de deelstaten. De deelstaten sloten trouwens reeds belangrijke onderlinge akkoorden, bijvoorbeeld over interregionale arbeidsmobiliteit of verkeersfiscaliteit. Maar deze deelstatelijke dynamiek vereist ook een federale versnelling. De andere Europese landen zullen in 2011 hun démarrage plaatsen. Als België dit jaar de Europese kopgroep lost, zal het vele jaren duren vooraleer we terug aansluiting vinden met de top. Daarom is het hoog tijd voor een Globaal Toekomstplan. Meer nog, de tijd is op. De tijd is nu.
Robrecht Bothuyne, Vlaams ParlementslidPeter Van Rompuy, SenatorCo-voorzitters van de CD&V werkgroep Ondernemen