In juni dit jaar richtte het Vlaams parlement een onderzoekscommissie PFAS-PFOS op nadat bij de werken voor de Oosterweelverbinding in Antwerpen bleek dat de grond die er verzet wordt vervuild is. Boosdoener is de chemische stof PFOS, een stof die tot begin de jaren 2000 door chemiebedrijf 3M werd geproduceerd in Zwijndrecht en waarvan de laatste jaren duidelijker wordt dat ze mogelijks impact heeft op de immuniteit van mensen die hier veelvuldig mee in aanraking komen. Het Vlaams parlement wil met een onderzoekscommissie meer duidelijkheid brengen over hoe men vanuit de overheid met die vervuiling is omgegaan.
Voor CD&V zetelen Vlaams parlementsleden Tinne Rombouts en Stijn De Roo in die onderzoekscommissie, die wekelijks samenkomt om vragen voor te leggen aan de bevoegde instanties. Zo kwamen chemiebedrijf 3M, Oosterweelbouwheer Lantis, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) en het Departement Omgeving al langs. Later in de onderzoekscommissie komen ook de politieke verantwoordelijken aan bod.
Gezondheid, transparantie, omgeving
Voor Tinne Rombouts en Stijn De Roo, die hun tanden hebben gezet in dit dossier, moet de onderzoekscommissie drie zaken blootleggen. Ten eerste willen ze te weten komen hoe de wetenschap in de loop van de tijd de impact van PFOS en PFAS op de gezondheid van mensen en omgeving inschatte.
In tweede instantie willen de parlementsleden transparantie krijgen in het hele dossier. “Er zijn zo veel verschillende dingen gezegd en geschreven over dit dossier. Wij willen alle tijdslijnen, alle verklaringen en alle documenten naast elkaar leggen en zo totale transparantie krijgen. Geen selectief gelekte mails waaruit één zin wordt geplukt of anonieme getuigenissen, wel onderbouwde kennis en transparantie,” aldus de commissieleden. Ten slotte moet de onderzoekscommissie de vervuiler aansprakelijk stellen: “De vervuiler moet betalen en ervoor zorgen dat deze stoffen uit ons milieu verdwijnen,” aldus Rombouts en De Roo.
Stand van zaken: alle puzzelstukken samenleggen
Na hoorzittingen met onder andere chemiebedrijf 3M, Oosterweelbouwheer Lantis, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), het Departement Omgeving en verschillende experten én het uitpluizen van duizenden documenten geven Tinne Rombouts en Stijn De Roo een korte stand van zaken. “De werkzaamheden gaan de komende maanden verder om alle puzzelstukken bijeen te kunnen leggen bij het maken van de conclusies. Na weken intensief onderzoek in de commissie is ons één zaak alvast heel duidelijk: de rode draad in de hoorzittingen is voortschrijdend inzicht. Zo kwam uit de verschillende hoorzittingen duidelijk naar boven dat de kennis over de chemische stof PFOS enorm geëvolueerd is de voorbije jaren. Zo zag afvalstoffenmaatschappij OVAM in 2017 geen reden om over PFOS te communiceren, aangezien men toen geen humaan risico zag. Een gelijkaardig verhaal horen we bij het Departement Omgeving en bij bouwheer Lantis.”
Eerste aanbevelingen?
Voor beide parlementsleden is het vandaag al duidelijk dat er een streng normenkader moet vastgelegd en gehanteerd worden voor PFAS en PFOS en de invloed op volksgezondheid, iets wat de voorbije jaren niet bestond omdat de wetenschappelijke inzichten daar geen aanleiding toe gaven. “Vandaag kijken we met een andere bril naar PFOS. Omdat er nog veel onzekerheden zijn pleiten wij ervoor om nu de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen op vlak van normering om de bevolking te beschermen. Idealiter in samenspraak met Europa, de verontreiniging via chemische stoffen stopt immers niet aan de grenzen,” zeggen de parlementsleden. “Naast Europese normen zijn we ook voorstander van de uitfasering van niet-essentiële PFAS en andere gevaarlijke stoffen die impact hebben op de gezondheid van mensen.”
Daarnaast moet de onderzoekscommissie voor Rombouts en De Roo volledige transparantie in dit dossier brengen. “Zowel transparantie over het verleden: wie wist wat wanneer, als garanties inbouwen voor de toekomst,” zeggen de parlementsleden. Daarom pleiten zij voor een transparante overheid met garanties dat informatiedoorstroming efficiënt kan gebeuren. “Maar ook de transparantie van de private sector naar de overheid moet beter. De Vlaamse overheid moet stevige tools voorhanden hebben om dit controleerbaar en afdwingbaar te maken.”
Ten slotte willen Rombouts en De Roo ook dat de Vlaamse overheid zich sterker wapent tegen bedrijven als 3M. “De vervuiler moet betalen en ervoor zorgen dat vervuilende stoffen uit ons milieu verdwijnen. De Vlaamse overheid moet stevige tools in handen hebben om dit altijd afdwingbaar te maken. Het is de taak van de overheid om de bevolking te beschermen.”
