Het radiohuis van vertrouwen kraakt in zijn voegen

Na tegenvallende luistercijfers van Radio 1 besliste de VRT om zowel de leiding als het zendschema van de zender aan te passen. Een nieuw nethoofd en nieuwe programma’s moeten het tij doen keren. Vooral het schrappen van het programma ‘Joos’ zorgde de voorbije dagen voor veel commotie, maar de malaise bij Radio 1 zit veel dieper, zoals bleek uit de brief die de voltallige redactie van Radio 1 schreef aan CEO Sandra De Preter. In die brief worden zowel het inhoudelijke als het organisatorische beleid op de korrel genomen. “Wie is onze baas? Wie bepaalt het beleid en de visie van de radiozender en van de rol die cultuur moet spelen? Dat is op dit moment onduidelijk”, zo klinkt het. Prompt besliste de VRT-leiding nethoofd Diane Waumans te vervangen door Filip Pletinckx.
Hoe de VRT haar zendschema invult en wie ze welke programma’s laat maken, behoort tot de autonomie van de openbare omroep. Maar er zijn ook vele politieke aspecten aan deze zaak. 
In de beheersovereenkomst tussen de openbare omroep en de Vlaamse overheid staat immers bepaald dat Radio 1 moet steunen op vier pijlers: informatie, educatie, sport en cultuur. Vraag is hoe de zender deze vier pijlers kan samenbrengen tot een duidelijk profiel. Moet de zender een breed publiek trachten aan te spreken, zoals de tv-zender Eén, of richt men zich zoals Canvas eerder op een wat kleinere doelgroep van ‘meerwaardezoekers’? Nu lijkt veeleer het laatste het geval, en is het Radio 2 dat zich op de Eén-kijkers richt. Als VRT de zender een hernieuwde invulling wil geven en een groter luisterpubliek wil bereiken, dan is een grondig debat over het profiel van Radio 1 een eerste belangrijke stap. 
Ook op het vlak van informatie moet er worden bijgestuurd. De VRT-nieuwsredactie is veruit de grootste van het land, maar komt vaak niet verder dan een herneming van wat er in de kranten staat of wat in een ander VRT-programma aan bod is gekomen. Er is zeer weinig eigen nieuwsgaring. Wie de andere media wat volgt, hoort bij VRT nauwelijks wat nieuws. In vergelijking met andere openbare radiozenders in onze buurlanden hinken we op dat vlak sterk achterop. 
Verder maakt ook de organisatiestructuur van de VRT het voorwerp uit van politiek debat. De voorbije jaren is het aantal managers bij de openbare omroep gradueel teruggebracht van 90 tot 60. Maar dat blijken er nog steeds te veel om de VRT op een vlotte en krachtdadige manier te leiden. Er zijn zoveel netmanagers, productieverantwoordelijken en chefs dat het bij momenten een Mexicaans leger lijkt. Iedereen kijkt naar elkaar, maar niemand slaagt erin het heft in handen te nemen. Dat geldt voor heel veel geledingen van de VRT, maar uit zich nu in het bijzonder bij Radio 1. Een verdere reorganisatie lijkt mij noodzakelijk, opdat duidelijk is wie verantwoordelijk is voor welk programma en wie de kwaliteit bewaakt. 
Om op korte termijn de crisis te bezweren, roept de VRT een werkgroep in het leven die het nieuwe nethoofd van Radio 1 Filip Pletinckx moet bijstaan. Die werkgroep wordt samengesteld uit mensen van de nieuwsdienst, de sportredactie en de cultuurredactie. Bedoeling is om de schotten tussen de verschillende entiteiten weg te halen en tot meer samenwerking te komen. De Raad van Bestuur zal de zaak op de voet volgen. 
Om een zender in een neerwaartse spiraal nieuw leven in te blazen, moeten er echter structurele maatregelen worden genomen. Zoals hierboven geschetst, situeren die zich zowel op inhoudelijk als op organisatorisch vlak. De invulling van de decretale verplichtingen op het vlak van informatie en cultuur en de noodzakelijke aanpassing van de organisatiestructuur zijn alvast twee elementen die de nodige aandacht moeten krijgen, niet in het minst van de mediaminister.
 
Vlaams volksvertegenwoordiger Veli Yüksel is mediaspecialist van CD&V.