Het is nog altijd 'wij' tegen 'zij'

FAILLIET VAN DE MULTICULTURELE SAMENLEVING
We kunnen en mogen van nieuwe burgers niet eisen dat ze alle elementen van de westerse cultuur zonder onderscheid overnemen, vindt  VELI YUKSEL , maar we moeten hen wel wijzen op de plichten die onze samenleving ook oplegt.
Al te vaak klampen nieuwe Belgen zich vast aan een nostalgisch beeld van hun oorspronkelijke cultuur
'Het integratiebeleid heeft niet altijd de voordelen opgeleverd die ervan werden verwacht.' Met deze voorzichtige formulering sluit premier Yves Leterme zich aan bij de kritiek van de Duitse kanselier Angela Merkel op de multiculturele samenleving. (Der Ansatz für Multikulti ist gescheitert, absolut gescheitert!: 'Deze benadering van de multiculturele samenleving is mislukt, helemaal mislukt!')
Leterme en Merkel hebben overschot van gelijk; het integratiebeleid van de afgelopen decennia heeft gefaald. Ook in andere buurlanden nemen politici de multiculturele samenleving op de korrel. In Nederland maakt de nieuwe regering het moeilijker voor migranten om via een huwelijk partners te laten overkomen. Het Franse parlement keurde maatregelen goed om immigranten die zich misdragen strenger aan te pakken en in extreme gevallen zelfs de Franse nationaliteit af te nemen.
Ondanks de verwoede pogingen van de overheden en allerlei verenigingen om een solide basis te bouwen, zakt het samenlevingsmodel dat jarenlang werd gepromoot, steeds verder weg in het moeras. De verschillende gemeenschappen leven nauwelijks met elkaar samen; niet in de winkel, niet in de sportclub, niet op culturele activiteiten, nergens. In de praktijk leeft elkeen op zijn eiland. Er wordt nog steeds gesproken in termen van 'wij' versus 'zij' en 'goed' versus 'slecht'.
Zachte heelmeesters
Als vele culturen dezelfde ruimte delen, brengt dat onvermijdelijk botsingen met zich mee. In het verleden is het beleid er al te veel op gericht geweest om die conflicten uit de weg te gaan. Elke vorm van kritiek aan het adres van allochtonen werd - vaak onterecht - afgedaan als racisme. Bepaalde politieke partijen volgden bewust deze strategie uit electoraal winstbejag. Allochtone kiezers werden met simpele beloften (bijvoorbeeld dat er niet geraakt zou worden aan werkloosheidsuitkeringen) overgehaald om voor hen te stemmen. Ondertussen groeiden de problemen verder aan. Maar zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het is tijd dat we het debat durven aan te gaan opdat een nieuwe modus vivendi vorm krijgt.
Een samenleving kan maar overeind blijven als iedere burger zich rekenschap geeft van zijn rechten en plichten en zich daar ook aan houdt. Elke burger moet zich scharen achter de waarden die onze samenleving kenmerken: democratie, het beginsel van de rechtsstaat, de scheiding van Kerk en staat, de gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen en respect voor fundamentele vrijheden. Daaruit vloeien tal van rechten voort, zoals het recht op vrije meningsuiting, het recht op onderwijs, het recht op wettelijke bescherming, het recht op werk, het recht op degelijke huisvesting, het recht om zich te ontplooien en het recht op een eigen geloof en eigen overtuigingen.
De nieuwe burgers moeten de taal leren, bijdragen aan de welvaart en zich de waarden en de cultuur van hun nieuwe 'vader'land eigen maken. Wie dat weigert te doen, stelt zichzelf buiten de samenleving.
Consequent inburgeren
Vaak staan culturele gewoontes de integratie in de weg. Wanneer allochtonen bijvoorbeeld weigeren gemengd te gaan zwemmen in schoolverband, niet naast iemand van het andere geslacht willen zitten in het vliegtuig of zich uitsluitend willen laten behandelen door een mannelijke of vrouwelijke arts, bemoeilijken ze hun integratie. Vaak worden ook culturele of religieuze redenen ingeroepen als excuus om zich niet te moeten integreren, terwijl men het op andere terreinen niet zo nauw neemt met diezelfde regels.
Door de vrijblijvende migratie en de misbruiken komt ons sociaal model onder zware druk te staan. Wie naar hier komt, moet alles in het werk stellen om zich echt te integreren. Nieuwe burgers moeten beseffen dat hun toekomst in België ligt. Dat betekent uiteraard niet dat ze alle bruggen moeten opblazen. Maar hun aandacht moet in de eerste plaats uitgaan naar het leven hier en nu. Dat is een absolute vereiste om je in Vlaanderen, Vlaming en in Europa, Europeaan te voelen. Al te vaak klampen nieuwe Belgen - ook van de tweede en de derde generatie - zich immers vast aan een nostalgisch beeld van hun oorspronkelijke cultuur. Dat heeft nefaste gevolgen voor hun integratie in Europa. Vlaanderen zet sinds enkele jaren in op inburgering. Beter laat dan nooit, maar een mens vraagt zich af waarom Brussel en Wallonië ter zake nog niet mee evolueren.
Eigen identiteit
De noodzakelijke integratie mag niet gezien worden als de eerste stap naar assimilatie. We kunnen en mogen van nieuwe burgers niet eisen dat ze alle elementen van de westerse cultuur zonder onderscheid overnemen. Op die manier wordt onze samenleving grijs en uniform. Een van de grondrechten van onze westerse samenleving is precies het recht op een eigen identiteit. Wij Vlamingen eisen dat recht toch ook op binnen de Belgische en Europese context?
Een nieuw, breed maatschappelijk debat over een nieuwe samenleving dringt zich op. We moeten opnieuw vertrekken van het principe van rechten en plichten. Cultuur en afkomst zijn daar vaak aan ondergeschikt. Alleen op die manier kan ons samenlevingsmodel overleven.
VELI YUKSEL