Op aangeven van Minister van Justitie Koen Geens keurde het parlement de wet over een betere bescherming voor het personeel en de gedetineerden goed. Deze wet maakt de gevangenissen verder ‘future proof’: een gegarandeerde dienstverlening, betere bescherming voor personeel en gedetineerden en de invoering van een penitentiaire beleidsraad worden mogelijk dankzij de wet.
De gedetineerden zijn er voortaan zeker van dat hun minimale rechten steeds gegarandeerd zijn. De Belgische regering werd in het verleden op de vingers getikt door het Europees Comité ter preventie van foltering en mensonwaardige behandeling (CPT) voor de jarenlange ingebrekestelling. Zij wezen op de noodzaak om minimale rechten van gedetineerden tijdens stakingen te garanderen.
Per gevangenis gaan de directies nu aan de slag om een gedetailleerd plan op te stellen over hoeveel personeelsleden aanwezig moeten zijn om bij een staking de minimale dienstverlening te waarborgen. Dit gebeurt altijd in overleg met de vakbonden. Wanneer een sociaal conflict opduikt, worden onmiddellijk alle kansen gegeven aan het sociaal overleg om tot een oplossing te komen. Wanneer er toch beslist wordt om te staken, dient het inrichtingshoofd van de gevangenis een lijst op te stellen van de personeelsleden die niet aan de staking zullen deelnemen en dit 72 uur voor het begin van de staking. Voor stakingsaanzeggingen van meer dan twee dagen geldt dezelfde procedure.
Indien het inrichtingshoofd besluit dat er niet voldoende personeel aanwezig zal zijn, informeert deze de provinciegouverneur. In dat geval overlegt de provinciegouverneur met directies en vakbonden over de maatregelen die genomen moeten worden indien er zich niet voldoende penitentiaire agenten vrijwillig hebben aangemeld. Zo nodig kan de gouverneur dwingende maatregelen nemen.
Professioneel statuut
Dankzij deze wet wordt de organisatie van de penitentiaire diensten gemoderniseerd en het statuut van het penitentiair personeel aangepast aan de noden van onze huidige maatschappij. De wet moet ervoor zorgen dat het personeel zich opnieuw op een positieve wijze kan vereenzelvigen met de opdrachten van het gevangeniswezen en haar beroepsfierheid terug kan vinden.
Het vernieuwde statuut voor gevangenispersoneel schenkt bijzondere aandacht aan de persoonlijke ontwikkeling van elke medewerker, waardoor het uitdagend wordt om te werken voor de penitentiaire diensten. Het gaat dan om ‘anders werken’, zoals verlofsystemen die afgestemd zijn op een continudienst, een duidelijk deontologisch kader, … Ook opleiding krijgt een belangrijke plaats in hun loopbaan.
Penitentiaire beleidsraad
De Minister zal een overkoepelende penitentiaire beleidsraad installeren. Dat is een adviesraad die de Minister zal adviseren over de bestuursplannen en aanbevelingen formuleert voor zowel actuele als toekomstige wetgeving. De beleidsraad zal breed worden samengesteld met vertegenwoordigers van het gevangeniswezen alsook magistraten, experten criminologie, advocaten, het NICC en de gemeenschappen.
Koen Geens: “Dankzij de gegarandeerde dienstverlening, die we samen met de vakbonden overleggen, kunnen we komen tot een performant gevangeniswezen waarbinnen het goed is om te werken. De rechten van gedetineerden worden gerespecteerd, het gevangeniswezen wordt in z’n geheel naar een hoger niveau getild. We konden tijdens de legislatuur de overbevolking terugbrengen tot 10 procent.
We zitten wel in een ‘sandwich-situatie, zegt Geens. Aan de ene kant dreigen er dwangsommen omdat de gedetineerden met teveel in de oude instellingen zitten, aan de andere kant kan de staat niet beginnen met de bouw van sommige nieuwe gevangenissen omdat er procedures lopen voor de Raad van State. Dat houdt nu al 10 jaar aan. "Ook die vicieuze cirkel moeten we zo snel mogelijk doorbreken. Wij werken allen samen verder aan een goed klimaat in de gevangenissen,” besluit Koen Geens.
