Gerard Mortier: een onbegrensde man

“Met Gerard Mortier verliest Vlaanderen een vooraanstaand muziek- en operakenner die voor zijn visionaire inzichten internationaal een enorme erkenning genoot. Net als Jan Hoet tot in zijn diepste vezels bezield was door de beeldende kunst, was Gerard Mortier dat door muziek.   
De eerste grote stap in die muziekwereld zette hij als rechterhand van toenmalig directeur Jan Briers sr. bij het Festival van Vlaanderen. Zijn nieuwsgierigheid en ambitie voerden hem naar de opera's van Düsseldorf, Frankfurt en Hamburg om dan terug te keren naar eigen land waar hij van 1981-1992 directeur van De Munt werd. Hij slaagde erin van de Munt een zeer gewaardeerd Europees operahuis te maken. Dat succes leidde van 1992-2001 tot het directeurschap van de Salzburger Festspiele, het traditionele operafestival dat hij drastisch hervormde. Vandaar trok hij verder Europa in – het oude continent dat hem zeer na aan het hart lag. Hij leidde o.m. de opera van Parijs (2004-2009), om nadien intendant te worden van het Teatro Real in Madrid (2010-2013).
Als Gentenaar behield hij altijd de band met zijn stad. Zo stak hij onder meer enorm veel energie in het Muziekforum. Dat moest een nieuw, voorstrevend Muziektheater worden op de Waalse Krook. Al die tijd bleef hij ook sterk aanwezig in het Vlaamse cultuurlandschap en liet hij geregeld zijn invloedrijke stem horen. In 2004 ontving hij de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Algemene Culturele Verdienste.
Gerard Mortier lag zonder meer mee aan de basis van de vernieuwing van de opera, in binnen- en buitenland. Hij schudde met een ongekende vitaliteit het traditionele, wat stoffige imago op en gaf de opera een zeer actuele input. De vernieuwing bestond er onder meer in dat hij theater- en filmregisseurs uitnodigde om opera’s naar hun eigentijdse hand te zetten, of omgekeerd, om theaterstukken of films om te zetten naar de opera. Dat deed hij zeer recentelijk nog door de film Brokeback Mountain in Madrid in wereldpremière te laten gaan. Hij schuwde de uitdaging niet om via het “oude” muziekgenre hedendaagse thema’s op de agenda te zetten zoals in Madrid met de Rise and fall of the city of Mahagonny, een opera over de uitwassen van het kapitalisme. Het was zijn manier om het elitaire karakter van de opera te doorbreken.
Toen zijn ziekte hem verplichtte om zijn activiteiten terug te schroeven bleef hij een leer- en weetgierig onbegrensde man en gaf hij zijn kennis en inzichten door aan anderen. Gerard Mortier laat dan ook een bijzonder rijke intellectuele erfenis na. Dat hij hiermee generaties operamensen heeft gemotiveerd en geïnspireerd, is een nagedachtenis waarvoor wij hem eeuwig dankbaar mogen zijn.
Ik hoop dat dit een troost moge zijn voor zijn dierbaren aan wie ik mijn innige deelneming betuig.”
Joke SchauvliegeMinister van Cultuur