Meer tools voor gemeenten om misdaad aan de wortels uit te roeien

Het wetsontwerp bestuurlijke handhaving van Pieter De Crem en Koen Geens overtuigde de Ministerraad.  Door deze wet krijgen burgemeesters en lokale besturen meer wettelijke tools in handen om krachtdadig op te treden tegen ernstige georganiseerde criminaliteit. Daarnaast kunnen ze ook ‘voorkomen’ dat criminelen zich nestelen in het economisch en maatschappelijke weefsel van de stad of gemeente.  Dit is enorm belangrijk nieuws voor vele steden en gemeenten. Burgemeesters krijgen zo de kans om sneller in te grijpen bij mogelijke veiligheidsproblemen, voordat de zaken escaleren.

Het gaat meer bepaald om de creatie van een wettelijke basis voor gemeenten om middels een gemeentelijke politieverordening een ‘integriteitsonderzoek’ te kunnen voeren naar de uitbating van publiek toegankelijke inrichtingen. Het integriteitsonderzoek is erop gericht na te gaan of er een ernstig risico bestaat dat er criminele relaties zijn of er ernstige aanwijzingen dat de uitbating gebruikt zal worden om criminele feiten te plegen of er zulke voordelen uit te halen. De resultaten van het integriteitsonderzoek kunnen aangewend worden om een vergunning niet af te leveren, te schorsen of op te heffen, dan wel een uitbating te sluiten. Het wetsontwerp voorziet ook in de oprichting van een Directie Integriteitsbeoordeling voor Openbare Besturen (DIOB) die adviezen kan verlenen aan de gemeenten over aanvragers van vergunningen. 

Burgemeesters krijgen meer tools om misdaad aan te pakken. Zij staan dichtst bij hun inwoners en bij wat er gebeurt id gemeente

Samen met @pieterdecrem geef ik wettelijke middelen om op te treden wnn nodig: bestuurlijke handhaving goedgekeurd door #begov https://t.co/Twhp1SDfId pic.twitter.com/BVVQqyOrfV

— Koen Geens (@Koen_Geens1) March 29, 2019

Deze manier van alert bestuur door middel van bestuurlijke handhaving kan preventief problemen aanpakken en een strafrechtelijke afhandeling vermijden. Een efficiënt bestuurlijk handhavingsbeleid moet kaderen in een meer globale multidisciplinaire ketenaanpak waarbij zowel de bestuurlijke als de strafrechtelijke aanpak, elk vanuit hun specificiteit en finaliteit mekaar aanvullen en versterken. De bestuurlijke en de gerechtelijke aanpak vullen elkaar aan, gaan hand in hand, ook al kan de bestuurlijke aanpak geen vervanging zijn van justitie

Dit preventief optreden is noodzakelijk om de strijd aan te gaan tegen overlast en georganiseerde criminaliteit die het sociaal weefsel binnendringen en ondermijnen. We moeten er immers over waken dat misdaadgeld niet via witwas- of stromanconstructies de reguliere economie binnendringt. Alleen zo behouden we leefbare en veilige gemeenten en steden.
Met deze nieuwe wet wordt de nieuwe gemeentewet aangepast, alsook de drugswet en de GAS-wet. 

Oprichting Directie integriteitsbeoordeling voor openbare besturen (DIOB)
Het wetsontwerp voorziet in de oprichting van een ‘directie voor integriteitsbeoordelingen voor openbare besturen’ (DIOB) die de informatiepositie van de gemeente zal versterken. DIOB kan een niet-bindend advies verstrekken, zodoende de gemeente in staat te stellen om met kennis van zaken beslissingen te nemen over:

• Het integriteitsonderzoek;
• Het toekennen, intrekken of vernieuwen van een subsidie, overheidsopdracht of concessieovereenkomst.

De DIOB zal onafhankelijk functioneren en kan gebruik maken van bestuurlijke en gerechtelijke informatie. De dienst kan verschillende bronnen consulteren, zoals  gerechtelijke gegevens (strafregister en het openbaar ministerie) en politionele gegevens.

Specifieke bepalingen voor de aanpak van illegale drugs
Het wetsontwerp voorziet in de aanpassing van de Drugswet waarbij burgemeester publiek toegankelijke inrichtingen kan sluiten, niet alleen wegens inbreuken zoals nu reeds gesteld in art. 9bis van de Drugswet  maar ook voor inbreuken gerelateerd aan de teelt en/of vervaardiging van de stoffen alsook wanneer de materialen of technische middelen voor de vervaardiging van die stoffen worden aangetroffen. Dit gewijzigd artikel is bedoeld om ook publiek toegankelijke inrichtingen waar drugsplantages of drugslabo’s zijn aangetroffen, te kunnen sluiten, ook al treft men geen (grond)stoffen aan, maar slechts de materialen of technische middelen waarmee de (grond)stoffen verwerkt kunnen worden.

De krachtlijnen van het wetsontwerp zijn:

• Wettelijke basis om een uitbating te onderwerpen aan een integriteitsonderzoek indien dit noodzakelijk is in het kader van de strijd tegen de ernstige georganiseerde criminaliteit;
• De gemeente moet, op basis van een voorafgaande lokale risico-analyse, aantonen dat het aannemen van een gemeentelijke politieverordening waarbij bepaalde types van uitbatingen aan een integriteitsonderzoek worden onderworpen, noodzakelijk is in het kader de strijd tegen de ernstige en georganiseerde criminaliteit;
• De maximale sluitingsduur wordt verlengd tot zes maanden, tweemaal hernieuwbaar;
• Twee nieuwe bestuurlijke dwangmaatregelen worden toegevoegd aan de Nieuwe Gemeentewet en GAS-wet: de bestuurlijke dwangsom en de bestuurlijke verzegeling;
• DIOB zal de informatiepositie van de gemeenten versterken.

Aan de basis van deze wetgeving ligt het onderzoek ‘Bestuurlijke Handhaving van georganiseerde misdaadfenomenen, een leidraad’ van professors Brice De Ruyver.