Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Sammy Mahdi, dringt al sedert zijn aantreden aan om dringend vooruit te gaan met het Europees Asiel en Migratie Pact. Stilaan gaan de zaken vooruit. Na het politiek akkoord tussen de Raad en het Europees Parlement waarbij het Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken (EASO) omgevormd zou worden tot een volwaardig Europees Asiel Agentschap (EUAA) is dit een feit. De Europese verordening die door het Europees Parlement aangenomen werd op 11 november 2021 om EASO om te vormen tot het EUAA trad deze week in werking.
De pakketaanpak van sommige EU-lidstaten dat er een akkoord moet zijn op alle onderdelen van het Migratiepact zette een rem op elke vooruitgang. Er circuleerden al 5 jaar voorstellen over de principes van het Europees Asiel Agentschap. Sammy Mahdi: “Het Asielagentschap zal een nieuw korps creëren om asieldossiers in heel Europa sneller te behandelen. Net zoals Frontex, moet het uitgroeien tot een sterk Europees korps om het migratiebeleid gezamenlijk beter aan te pakken.”
Sinds 2015 onderhandelen de Europese lidstaten over een hervorming van het Europese asiel- en migratiebeleid, dat moet zorgen voor versterkte buitengrenzen, meer controle en solidariteit van alle lidstaten. Dit Europees Asiel Agentschap kan in acute crisissituaties beter ingezet worden. Zo kunnen situaties waar migranten jarenlang in Moria wachten op een behandeling van hun dossier vermeden worden.
De voorbije jaren kreeg Griekenland reeds steun om de asielaanvragen sneller te behandelen. Maar het Europees Asiel Agentschap zal nog sneller én in meerdere landen kunnen werken. Als een lidstaat asielzoekers die toekomen in dat land niet registreert om na te gaan wie er nood heeft aan bescherming en wie kan terugkeren, betekent dat in praktijk dat ze ofwel doorstromen naar andere landen, ofwel daar jarenlang blijven zitten zonder zicht op hun toekomst. Onlangs schakelde België om die reden EASO in, doordat het een disproportionele asieldruk ervaart. België heeft het vierde hoogste aantal asielaanvragen van Europa terwijl het niet aan de grens van Europa ligt. “We moeten Europees nog heel veel stappen zetten. De volgende stap is de oprichting van EURODAC, zodat we over de biometrische gegevens beschikken van iedere migrant die Europa binnenkomt. Vandaag is er nog steeds te weinig controle en uitwisseling van informatie van wie hier toekomt”, aldus Mahdi.
Wat betekent de oprichting van het Europees Asiel Agentschap:
- Er komt een verplichting voor de lidstaten om samen te werken met het EUAA.
- Het EUAA mag op eigen initiatief bijstand geven aan een lidstaat, en wanneer deze dat weigert, is een procedure voorzien waarbij de Europese Commissie bemiddelt en de bijstand zelfs kan opleggen.
- Bij situaties van verhoogde druk, zal het EUAA de operationele samenwerking en wederzijdse bijstand organiseren.
- Om meer coherentie tussen het beleid in de lidstaten te bekomen, zal het EUAA duidelijke richtlijnen en standaarden opstellen wanneer iemand bescherming krijgt.
- Het EUAA krijgt een superviserende rol in de spreiding van de verzoekers om internationale bescherming over de lidstaten. Dit zijn de herplaatsingen.
- Het EUAA zal zelfstandiger kunnen werken, met een verhoging van het eigen personeelsbestand van 100 naar 500. Er komt ook een pool van nog eens 500 nationale experts om bijstand te geven waar nodig.
- Er komt in 2024 een duidelijk monitoringmechanisme, waarbij het EUAA evaluatierapporten uitbrengt en aanbevelingen kan maken voor een betere toepassing van de Europese asielregels in de lidstaten. Hierbij wordt gebruik gemaakt van informatie aangeleverd door de lidstaten maar ook eigen plaatsbezoeken en controles. Lidstaten zullen een actieplan moeten voorleggen dat inspeelt op de aanbevelingen.
Het EASO werd opgericht in 2010 en is bevoegd om informatie te verzamelen en te delen. Het brengt bijvoorbeeld statistische verslagen uit en rapporten met landeninformatie, die de lidstaten kunnen helpen om een asielaanvraag te onderzoeken. Op vraag van een lidstaat kan EASO ook ter plaatse ondersteuning komen geven, maar het mag zich daarbij niet mengen in individuele asielprocedures. Het huidige bureau heeft te weinig slagkracht om ter plaatse situaties vooruit te doen gaan.
