Nog nooit was het aantal crematies zo hoog als in 2020. Dat geldt zowel voor het absolute aantal crematies als het aandeel crematies tegenover het aantal overlijdens. Dat tonen de cijfers aan die Vlaams volksvertegenwoordiger voor CD&V Katrien Schryvers opvroeg bij de bevoegde minister. Terwijl in 2010 in 57,4 procent van de overlijdens werd gekozen voor een crematie, was dit aandeel in 2020 opgelopen tot 74 procent. Tegenover 2019 nam het aantal crematies in 2020 toe met 7580 of 16,9 procent. Dat is de grootste stijging sinds jaren. “Wellicht heeft dit mee te maken met de oversterfte omwille van de COVID-19-pandemie”, zegt Katrien Schryvers.
In Vlaanderen mogen stoffelijke overschotten van overledenen ofwel begraven ofwel gecremeerd worden. Uit parlementaire vragen van Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers blijkt dat er steeds vaker gekozen wordt voor crematie.
Sterke stijging aantal crematies
In 2020 werden in alle Vlaamse crematoria in totaal 52.442 crematies uitgevoerd. Dat is een stijging met 7580 tegenover de 44.862 crematies in 2019, of een toename van maar liefst 16,9 procent. Deze stijging laat zich zien in alle crematoria. In de crematoria van Aalst en Lommel steeg het aantal crematies met meer dan een derde. In absolute aantallen vallen de 1410 bijkomende crematies in Wilrijk op. Gemiddeld werden vorig jaar 4370 stoffelijke overschotten per maand gecremeerd. In 2019 ging het gemiddeld om 3738 crematies per maand. Uitschieter vorig jaar was de maand april, toen gebeurden in alle crematoria samen 6720 crematies of 12,8 procent van het volledige jaartotaal. Ook november (5179) en december (5248) waren voor de crematoria drukke maanden.
“De grote toename in het aantal crematies tussen 2019 en 2020 is ongetwijfeld in grote mate te wijten aan de uitzonderlijke omstandigheden van 2020 en de oversterfte dat jaar omwille van de COVID-19-pandemie”, zegt Katrien Schryvers.
Aandeel crematies tegenover aantal overlijdens stijgt
Niet enkel het aantal crematies steeg, ook het aandeel van het aantal crematies tegenover het aantal overlijdens nam toe in 2020. Daarmee zette de tendens die al heel wat jaren zichtbaar is, zich verder. In 2010 werd in iets meer dan de helft van de overlijdens gekozen voor crematie. Terwijl in 2014 het stoffelijk overschot al gecremeerd werd bij twee derde van het totaal aantal overlijdens, liep dit vorig jaar verder op tot bijna drie vierde van alle overlijdens.
“Mensen wensen steeds meer een persoonlijke invulling te geven aan het afscheid”, aldus Schryvers. “Crematie geeft daarbij meer mogelijkheden. Denk maar aan de keuze die mensen kunnen maken om de asurne mee naar huis te nemen of de uitstrooiing of begraving van assen op een natuurbegraafplaats. In het kader van de coronacrisis komt daarbij dat mensen er soms voor opteren of opteerden om de assen thuis of bij de begrafenisondernemer te bewaren in afwachting van het moment dat een afscheidsviering in bredere kring mogelijk zou zijn.”
Alternatieve technieken
Voorlopig is de keuze in vormen van lijkbezorging beperkt tot crematie of begraving, maar de interesse in alternatieve vormen van lijkbezorging, zoals resomatie of aquamatie (het oplossen van stoffelijk overschot in een alkaline-wateroplossing) of humusatie (het gecontroleerd composteren van lijken) groeit. Naar aanleiding van een advies van de Gezondheidsraad in Nederland dat stelt dat resomatie veilig, waardig en duurzaam is, polste Vlaams volksvertegenwoordiger Schryvers al meermaals bij de bevoegde minister naar de bereidheid om deze vorm van lijkbezorging mogelijk te maken in Vlaanderen.
De minister antwoordde ervoor open te staan om eventueel meer keuzevrijheid te creëren. Momenteel worden de nodige adviezen ingewonnen op het vlak van ethiek en duurzaamheid. “Bedoeling is om het decreet op de lijkbezorging te moderniseren tegen midden 2023”, zo weet Schryvers nog, “Omwille van de evoluties naar steeds meer persoonlijke invulling van een afscheid en nieuwe technieken, is dit zeker aangewezen. Waardigheid en respect voor de overledene en de nabestaanden moeten daarbij voorop staan.” Bij de opmaak van het nieuwe decreet zullen ook de punten die Schryvers eerder naar voor schoof in conceptnota’s worden meegenomen, aldus de minister. Concreet gaat het onder meer over de organisatie van het afscheid voor behoeftigen, de mogelijkheid om zijn lichaam te schenken aan de wetenschap laten opnemen in de laatste wilsbeschikking, een kwaliteitslabel voor de uitvaartsector en de bredere uitrol van natuurbegraafplaatsen.
