Woensdag is het Europese Dag van de Rechten van de Patiënt. Op deze dag gaat de aandacht uit naar de individuele rechten van patiënten met betrekking tot hun behandeling. CD&V-Kamerlid Els Van Hoof benadrukt het essentiële belang van een goede communicatie tussen patiënt en arts over de behandeling en komt met een wetsvoorstel om vroegtijdige zorgplanning op te nemen als patiëntenrecht. Van Hoof: “Patiënten hebben het recht op een dialoog met hun arts om zo inspraak te krijgen in hun zorgbehoeften en behandeling bij het levenseinde. Dit geeft hen rust en meer levenskwaliteit tijdens de palliatieve en terminale fase van hun leven. Maar het geeft ook de artsen en zorgverleners een houvast omdat ze beter weten wat patiënt verwacht.”. Het Vlaams Patiëntenplatform en de Federatie Palliatieve Zorg ondersteunen het voorstel.
Vroegtijdige zorgplanning is een proces van dialoog tussen een patiënt, diens naasten en één of meerdere hulpverleners. “In deze gesprekken kan een patiënt zijn verwachtingen en vragen over zijn zorg, maar bijvoorbeeld ook een waardig levenseinde, uiten.”, legt Van Hoof uit. Ze gaat verder: “Hulpverleners en patiënt gaan dan samen op zoek naar welke begeleiding het beste aan de verwachtingen en de noden van de patiënt voldoet.”. Deze dialoog is geen momentopname, maar een communicatieproces dat gefaseerd verloopt en dit op maat van de behoeften van de patiënt en diens naasten.
Van Hoof: “Het instrument van de vroegtijdige zorgplanning bestaat in de praktijk al op een aantal plaatsen, maar kent geen juridische basis en is nog lang niet voldoende ingeburgerd. Enkel door dit proces te erkennen als een recht van de patiënt, zal de zorgplanning nauw kunnen aansluiten op de evoluerende noden en wensen van patiënten, ook zij die chronisch en terminaal zijn. Als we vroegtijdige zorgplanning ingang doen vinden in België zullen we in staat zijn om zo de levenskwaliteit van chronische zieken zo goed als mogelijk te laten aansluiten bij hun eigen verwachtingen. Pas dan staat de patiënt echt centraal in de zorg, tot aan het levenseinde toe.”, aldus de Leuvense politica. Ze benadrukt dat dergelijke processen ook goed zijn voor de omkadering van naasten. “Soms kent het leven tegenslagen. Het proces van vroegtijdige zorgplanning legt een basis om hier alleszins beter op voorbereid te zijn.”, zegt de CD&V-Volksvertegenwoordiger.
Bewust nadenken over rust en levenskwaliteit
Vaak denken mensen niet of te laat na over hun wensen in verband met hun levenseinde en praten ze er niet met elkaar over. Daardoor worden beslissingen soms zeer moeilijk. Misschien weet de omgeving van de patiënt niet wat men zou gewild hebben? Of misschien weet men het wel, maar kan de patiënt het niet meer zeggen, staat er niets op papier en willen niet alle zorgverstrekkers mee gaan in de desbetreffende vraag? Het gebeurt bovendien ook dat de kinderen onderling niet tot een akkoord komen over wat ‘de beste zorg’ is. “Welke ook de reden is, zo’n situatie kan zwaar wegen rond het bed van de (palliatieve) patiënt. Daarom kunnen mensen vooraf samen met elkaar en/of de arts of andere belangrijke zorgverstrekkers bespreken wat ze belangrijk vinden bij het levenseinde. Hierdoor kan de zorg zo goed mogelijk afgestemd worden op de wensen en behoeften van de (toekomstige) patiënt. Dit kan veel onnodig lijden besparen en geeft rust. Rust die de ruimte geeft om alsnog kwaliteitsvol te kunnen leven.”, aldus Van Hoof.
In het voorstel dat Van Hoof indiende wordt er bewust over vroegtijdige zorgplanning gesproken en niet voorafgaande. Van Hoof: “Het gebruik van ‘voorafgaande’ zorgplanning kan de verkeerde indruk wekken dat de zorgplanning ook kort voor medische handelingen kan plaatsvinden, zolang de planning maar voorafgaand is. Dit is echter niet de bedoeling van de zorgplanning. Het is noodzakelijk dat de dialoog vroegtijdig wordt opgestart, vrij van ieder crisismoment en los van iedere tijdsdruk.”.
In België bestaat de wet van de rechten van de patiënt sinds 2002. Het geeft de patiënt 7 fundamentele rechten, zoals het recht op vrije keuze van de arts, het recht op informatie over de behandeling en kwaliteitsvolle dienstverlening.
