Met 750.000 zijn ze, de vrijwilligers die zich in Vlaanderen inzetten en bijdragen aan een sterkere lokale gemeenschap. Tijdens de Week van de Vrijwilliger (23 februari tot 2 maart) worden ze in de bloemetjes gezet. Een van die helden is Mia Ombelet, CD&V-gemeenteraadslid in Bierbeek. Als vrijwilligster trekt ze elke week naar de gevangenis van Leuven waar ze samen met enkele gedetineerden acteert in toneelgroep ‘leven centraal’.
22 jaar geleden speelde Mia Ombelet toneel in een amateurgezelschap in Bierbeek. Haar buurjongen was op dat moment regisseur bij toneelgroep ‘leven centraal’ in de gevangenis van Leuven. Ze spraken af dat hij haar altijd mocht contacteren wanneer er een rol moest worden ingevuld. Het toeval wilde dat even later een van de actrices bij ‘leven centraal’ ermee stopte. En Mia greep haar kans. Ondertussen heeft ze er al 21 producties achter de rug.
Een team
“De eerste keer dat ik de gevangenis binnenging, had ik toch wel een klein hartje. Maar de ontvangst was heel hartelijk. De gedetineerden zorgden er met de nodige grapjes voor dat het ijs al snel gebroken werd. Je leert er ook snel de gewoontes kennen. Zo is er bijvoorbeeld de stilzwijgende afspraak dat wij nooit aan de gedetineerden vragen voor welke feiten zij daar zitten en voor hoelang. Eens wij in de theaterzaal zijn, zijn we allemaal één team.”
De toneelgroep maakt één theaterproductie per jaar. Ze spelen niet enkel voorstellingen voor de gedetineerden zelf, maar ook voor mensen uit het gevangeniswezen, en voor mensen van buiten de sector. “Met onze theatervoorstelling willen we tonen dat onze mannen meer zijn dan alleen maar gevangenen. De kers op de taart zou een bezoekje zijn van minister van Justitie Koen Geens. We hopen hem ooit als gast te mogen begroeten bij een van onze voorstellingen.”
“Tijdens het acteren vergeten de gevangenen hun zorgen”
Respect en vriendschap
“De repetities starten enkele maanden voor de première. Vanaf oktober repeteren we één keer per week, vanaf januari twee keer. Telkens van 18 tot 20 uur. De mannen kijken echt uit naar dat vast moment in de week. Tijdens het acteren vergeten ze voor een paar uur dat ze zich tussen die vier muren bevinden. Het verschil met een toneelgroep buiten de gevangenis is dat je binnen de gevangenis veel meer respect en vriendschap krijgt door samen naar eenzelfde doel toe te werken. Respect en goed luisteren zijn trouwens twee belangrijke waarden die je als gedetineerde moet hebben om je plaatsje te krijgen in onze toneelgroep.”
“Bij elke nieuwe voorstelling zijn er ook nieuwe gezichten. De mannen zijn vrij om te beslissen of ze nog willen komen of niet. En soms zijn er enkelen die bij de voorbereiding van de volgende voorstelling afhaken, omdat ze niet goed met andere gedetineerden overweg kunnen. Maar tegelijkertijd zijn er ook enkele vaste waarden. Eigenlijk is het een weerspiegeling van onze maatschappij. Alleen kunnen wij, buiten de muren, makkelijker mensen ontwijken die ons niet zo goed liggen. In de gevangenis is dat natuurlijk veel moeilijker door de beperkte vrijheid die de mannen hebben. Dat maakt dat er af en toe spanningen ontstaan.”
Iedereen maakt fouten
“Een aantal jaren terug brak op de laatste avond van onze voorstellingenreeks een staking uit. De gedetineerden wilden niet naar hun cel en in de vleugels was er een enorm kabaal. Terwijl de toenmalige directeur aan het onderhandelen was met hen, moesten wij in de theaterzaal blijven. Rond middernacht keerde de rust terug en konden we de instelling verlaten. Gedetineerden gebruiken natuurlijk zulke momenten om hun grieven te tonen.”
“Vaak hebben ze gewoon ook nood aan een klankbord. Tijdens het repeteren proberen we onze aandacht dan ook zoveel mogelijk onder de verschillende gedetineerden te verspreiden. Wanneer de repetities en de voorstellingen voorbij zijn, vallen ze snel terug in een zwart gat. We proberen daarop te anticiperen door andere activiteiten te organiseren in de gevangenis, zoals een barbecue.”
Dankbaar engagement
“Dankzij het vrijwilligerswerk ben ik een beter mens geworden. Niet enkel binnen de muren heb ik veel vrienden gemaakt, ook bij het personeel. Buiten mijn vrijwilligerswerk in de gevangenis heb ik ook nog engagementen bij onder andere de KVLV en Ziekenzorg. ‘Leven centraal’ is echter het mooiste en dankbaarste engagement dat ik ooit ben aangegaan.”
