Het beeld van de individuele vrijheid wordt door velen als absoluut ideaal naar voor gebracht. Mensen willen controle hebben en houden over hun leven en daar voluit verantwoordelijkheid voor kunnen opnemen, zo klinkt het. Meer zelfs: mensen worden ook geacht die verantwoordelijkheid consequent op te nemen. Ze moeten hun rol spelen in de prestatiemaatschappij. Succes in het leven is een maatstaf voor menselijk geluk. Voor wat, hoort ook altijd wat. Klinkt logisch? Voor iedereen die vlot meedraait in de prestatiemaatschappij zal dat misschien zo zijn.
De samenleving heeft het moeilijk met wie niet in dit plaatje past. Jonge ouders die hun loopbaan langere tijd pauzeren om te zorgen voor de kinderen, worden nog vaak met een scheef oog bekeken. Verdient een werkloze ons begrip of toch maar een inkorting op de uitkering? De vergrijzing van de bevolking wordt in hoofdzaak gezien als een budgetprobleem: hoe zullen we het pensioen betalen? Dat mensen na de pensioenleeftijd op een zinvolle wijze aan de samenleving willen blijven participeren, is een vraag van ondergeschikt belang. Tegenover ziek zijn en fysiek lijden staat een smeekbede ten aan zien van de medische wetenschap. En als die wetenschap het ook niet weet, dan wordt het lijden maar beter snel beëindigd. Want, zo luidt het dan, dat is toch de enige menswaardige oplossing? Lijden gaat samen met termen als ‘onzekerheid’, ‘machteloosheid’ en ‘afhankelijkheid’. Ware schrikbeelden voor de goeroes van de absolute individuele vrijheid.
Er is echter een duidelijke keerzijde aan de prestatiesamenleving. Eén op vier mensen krijgt in het leven af te rekenen met min of meer ernstige psychische problemen. Gelukkig zijn vele problemen van tijdelijke aard, maar te vaak worden ze chronisch. Volgens de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid kampt over een periode van een jaar tijd een groep mensen die overeenkomt met de gezamenlijke bevolking van Antwerpen en Gent met een psychisch probleem. Vaak gaat het om mensen die anders (willen) zijn, maar daar de ruimte niet voor vinden of krijgen. Geen nood volgens de meest overtuigde aanhangers van de zelfbeschikking: ook voor ondragelijk geestelijk lijden biedt euthanasie een uitweg.
Dit is overduidelijk geen duurzaam verhaal. In dit nummer van CDR plaatsen we daarom een aantal vraagtekens bij het hedendaagse samenlevingsmodel.
U vindt alle informatie en de inhoudstafel hier.
