Vorig jaar lanceerde Vlaams minister van Welzijn Beke het idee van Zorgzame Buurten als toekomstmodel. Een Zorgzame Buurt is een buurt waar mensen comfortabel thuis of in hun vertrouwde buurt kunnen blijven wonen en er de nodige hulp of ondersteuning krijgen van buren, zorgverleners of anderen. Minister Beke: “Stel je een buurt voor waar jong en oud samen leven, waar we ons goed en geborgen voelen, waar we elkaar kennen en ook helpen. Een buurt waar personen en gezinnen met grote en kleine noden ondersteuning vinden en krijgen, door diensten of door elkaar.”
Er bestaan in Vlaanderen projecten die zich lokaal proberen te organiseren als een zorgzame buurt, vaak succesvol maar kleinschalig en nog te weinig bekend in heel Vlaanderen. Daarom lanceerde minister Beke midden vorig jaar een projectoproep om projecten te ondersteunen bij de verdere uitbouw en duurzaamheid van het concept. Lokale besturen, eerstelijnszones en welzijns- en zorgorganisaties dienden meer dan 150 voorstellen in en 114 van hen zullen vanaf 1 maart opstarten. Hiervoor wordt 9,4 miljoen euro uitgetrokken.
Wouter Beke: “Elk project is uniek, op maat van de buurt. Maar het draait rond het bieden van zorg en ondersteuning en het versterken van de sociale cohesie. Buren kunnen elkaar helpen, maar ook zorgorganisaties kunnen hun krachten bundelen om de juiste zorg te bieden. Op die manier leggen we de link tussen formele en informele zorg. Ik kijk uit naar de lokale dynamiek die zal ontstaan door het versterken van de lokale sociale netwerken.”
Lokale besturen, eerstelijnszones en welzijns- en zorgorganisaties zullen belangrijke partners vormen in de uitwerking van een zorgzame buurt. Er zijn duizenden voorzieningen in Vlaanderen die zich vaak richten op hun bewoners of patiënten. In een zorgzame buurt kunnen zij net de motor van de buurt worden, buiten hun voorziening kijken en daardoor meer buurtbewoners ondersteunen. De minister kijkt daarbij uit naar innovatieve samenwerkingen, waarbij een aanbod wordt gerealiseerd om mensen met bepaalde noden te helpen.
Een zorgzame buurt kan een burgerinitiatief zijn waar in enkele straten en/of wijken buurtbewoners samenwerken met zorgvoorzieningen, eerstelijnsdiensten, lokale dienstencentra en anderen om bijvoorbeeld sociaal isolement en eenzaamheid aan te pakken. Elke straat of wijk is anders en vraagt ook een aparte aanpak om met mensen in contact te komen. Buren kunnen elkaar op eenvoudige manieren helpen die niet zoveel impact vragen. Iemand gaat naar de supermarkt en kan net zo goed iets meebrengen voor zijn of haar buur die moeilijk te been is. Omgekeerd kan die buur ook helpen aan mensen die weinig thuis zijn: ‘Ik ben toch thuis dus ik ontvang wel de digitaal bestelde pakjes.’ Op die manier houden ze contact en onrechtstreeks ook een oogje in het zeil bij elkaar. Die informele zorg is een belangrijke meerwaarde.
Wouter Beke: “Ieder van ons kan op elk moment in zijn of haar leven ondersteuning of hulp nodig hebben, maar kan ook ondersteuning bieden aan anderen. Een zorgzame buurt is er dus niet enkel voor kwetsbare mensen, maar voor iedereen. Ik ben tevreden dat we het idee van een zorgzame buurt op meer dan 110 plaatsen alvast kunnen laten leven. Op die manier kunnen we de sociale netwerken van de mensen versterken.”
Met de 114 projecten wil de Vlaamse overheid andere projecten en buurten stimuleren om een zorgzame buurt te worden. De overheid wil ook kijken om hinderpalen die er bijvoorbeeld regelgevend zijn, weg te werken, zodat andere projecten eenvoudiger kunnen opstarten. De bedoeling is om een zorgzame buurt duurzaam uit te bouwen, wat ook tijd en begeleiding vraagt. Die coaching zal de komende twee jaar gebeuren door de Koning Boudewijnstichting.
Die duurzaamheid moet een belangrijke rol spelen. Een zorgzame buurt kan in eerste instantie starten door bijvoorbeeld een leeg gebouw om te vormen tot een ontmoetingsplaats voor jong en oud waar men ontspanning, een gesprek of hulp kan terugvinden. Gaandeweg kan er bepaalde zorgondersteuning uitgebouwd worden, in overleg met de buurtbewoners en op maat van de buurt. Een project kan ook navolging krijgen in andere buurten van een stad of gemeente.
Spreiding van de projecten
De projecten werden de voorbije maanden geselecteerd op basis van enkele criteria, zoals:
- Het netwerk van mensen en organisaties in de buurt die samen de zorgzame buurt uitbouwen
- Hoe ze de komende 2 jaar werken aan een duurzame plaats voor de zorgzame buurt, alsook de motivatie voor en analyse van de specifieke buurt
Er is ook getracht om een goede geografische spreiding te vinden, en een spreiding tussen centrumsteden. De aanvragen werden ingediend van over heel Vlaanderen en van zowel de grote steden als kleine gemeenten en alles daartussen. Een buurt kan je immers, hoewel ze er ander uitziet, zowel in de stad als op het platteland terugvinden.
