De intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (‘intercommunales’) worden steeds belangrijker. Ze beschikken vandaag over meer dan 20 miljard euro. CD&V stelt daarom een concreet plan voor om de democratische en financiële controle op hen te verscherpen. “Bijna niemand weet nog wat die intercommunales vandaag allemaal doen. Ze worden bij niet gecontroleerd. We willen de gemeenteraadsleden, schepenen en burgemeesters opnieuw het roer in handen geven”, zegt Vlaams parlementslid Brecht Warnez.
Om hun opdrachten efficiënt te organiseren, kiezen heel wat gemeenten en steden ervoor om gemeentelijke taken over te dragen aan intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, ook wel intercommunales genoemd. Op dit ogenblik zijn er zo’n 152 intercommunales actief met tal van dochterbedrijven of informele partnerschappen.
“Die intercommunales doen in de meeste gevallen goed werk”, zegt Brecht Warnez. “Het is logisch dat een gemeente samenwerkt om bv. het huisvuil op te halen of om de riolen te beheren.”
Niemand weet nog wat ze allemaal doen
Toch loopt er volgens CD&V wat fout. De partij verwijst daarbij bv. naar de recente investeringen van Fluxys in Braziliaanse aardgasnetten (TBG) en naar de in 2016 op het nippertje vermeden participatie van ons elektriciteitsnet door het Chinese State Grid Co.
“De intercommunales leiden vandaag hun eigen leven. Er worden beslissingen genomen waar de lokale besturen zelf niet of onvoldoende van op de hoogte zijn. Dat kan niet meer”, zegt Warnez. “Wat enkele jaren geleden in Wallonië gebeurde bij het Publifin-schandaal kan vandaag ook in Vlaanderen.”
Democratische controle
CD&V stelt daarom een aantal concrete maatregelen voor om de democratische controle te versterken. Zo wil de partij de structuren vereenvoudigen en stelt ze – zoals in Nederland – voor dat er een centraal openbaar register komt met alle samenwerkingsverbanden. Op die manier hebben gemeenteraadsleden meer inzicht.
Verder wil de partij een actieve communicatieplicht aan de intercommunales opleggen. De agenda’s en verslagen van de raden van bestuur moeten uit eigen initiatief naar die gemeenteraden en schepencolleges worden gecommuniceerd. Twee keer per jaar moet de intercommunale ook toelichting geven aan de gemeenteraden over hun jaarverslag en jaaractieplan. Tot slot krijgen gemeenteraadsleden ook de mogelijkheid om rechtstreeks schriftelijke vragen te stellen aan de intercommunale.
De afgelopen jaren werden al verschillende pogingen ondernomen om de democratische controle te versterken maar die waren zonder succes. “Het helpt niet om gemeenteraadsleden het recht te geven om inzage te krijgen, als men hen dan laat verdrinken in stapels documenten. Als de gemeenteraad al betrokken wordt, dan gebeurt dat vandaag pas als alles beslist is. Met onze voorstellen willen we dat veranderen”, zegt Warnez.
De schuldenberg groeit tot 10 miljard euro
Dat de intercommunales meer en meer macht krijgen, blijkt ook uit de financiële cijfers. In 2018 bedroeg het totaal van hun activa al meer dan 20 miljard euro wat een stijging betekent met 31% de afgelopen tien jaar. De schulden groeiden in tien jaar sterker aan met maar liefst 54%, tot ruim 10 miljard euro en stegen zo uit boven de totaalschulden van alle Vlaamse steden en gemeenten samen (9,8 miljard euro). Ook de winst van het boekjaar daalde van 790 naar 289 miljoen euro.
De partij wil daarom de intercommunales onderwerpen aan het publieke boekhoudingssysteem ‘Beleids- en beheerscyclus’ waar ook de gemeenten zich moeten aan houden. “Die intercommunales zijn nog steeds publieke spelers en geen commerciële. Het is logisch dat zij geen onverantwoorde financiële risico’s mogen nemen. In tegenstelling tot een gewone boekhouding heeft de beleids- en beheerscyclus hendels om er voor ze zorgen dat overheden niet failliet zullen gaan. Ze plannen ook meer op lange termijn en geven inzicht in het beleid door aan concrete beleidsdoelstellingen, ook op lange termijn, budget te koppelen”, zegt Warnez.
Tot slot wil CD&V meer controle van Audit Vlaanderen op de lokale besturen. “Vandaag controleert Audit Vlaanderen de steden en gemeenten op hun gewone werking en rapporteert die aan de gemeenteraad. Ook bij fraude komt Audit Vlaanderen tussen. Het is maar normaal dat dit voor intercommunales ook zou gebeuren”, sluit Warnez af.
