Call to action: Diepe geothermie nu écht vastpakken

Er zijn sterke aanwijzingen dat in de diepe ondergrond van de Kempen en Limburg watervoerende lagen aanwezig zijn. Projecten in o.a. Wallonië, Nederland, Duitsland en Frankrijk tonen aan dat dit water ook in onze streken door de warmte afkomstig uit de kern van de aarde bruikbaar is voor warmtetoepassingen. Indien de temperatuur van het water voldoende hoog is, is het water zelfs te gebruiken voor de productie van elektriciteit. Om het energetische potentieel ook in de Kempen vast te stellen voerde de VITO in de voorbije maanden 2 proefboringen uit op de Balmattsite in Mol. “Midden januari werd hierbij een stoompluim zichtbaar. Een duidelijk signaal dat er bij de proefboringen effectief warm water is gevonden”, legt Tinne Rombouts de eerste bevindingen van de proefboringen uit. Een bevestiging van een eerder onderzoeksrapport dat de site een energiepotentieel van 350 à 400 MW aan elektriciteit en 11 EJ aan warmte toedichte. Voor elektriciteit komt dat neer op een equivalent van 7% van het Vlaamse stroomverbruik.

De meest voor de hand liggende toepassing is het gebruik van het warm water voor de verwarming van gebouwen en woningen. De VITO zal deze mogelijkheid in eerste instantie testen door het opgepompte water te gebruiken om de nabijgelegen gebouwen van de VITO en het SCK te verwarmen. “Als er in de nabije toekomst meer boringen worden uitgevoerd en meer warm water wordt opgepompt, moet het mogelijk zijn om volledige wijken en scholen te verwarmen met diepe aardwarmte, en wie weet, zelfs elektriciteit te produceren”, spreekt Tinne Rombouts haar hoop uit in verband met diepe geothermie. In Parijs worden bijvoorbeeld 460.000 woningen verwarmd met water dat wordt opgepompt via een tientallen boorputten.

Maar vooraleer diepe geothermie breed toepasbaar wordt in Vlaanderen zijn er nog heel wat knopen door te hakken:  
Zo pleit de SERV al langer voor een ‘structuurvisie ondergrond’ die toepassingsgebieden afbakent, bestaande vergunningen inventariseert, mogelijke interferenties in kaart brengt en een afwegingskader voor ondergrondse toepassingen creëert.
Er is ook de vraag naar de exploitatie van geothermische gebieden. “We kunnen dit aan 1 concessiehouder geven voor gans Vlaanderen, maar waarom ook niet nadenken over een model waarbij gemeenten, bedrijven en particulieren mee investeren, participeren en mee delen in de winst?”, bedenkt Rombouts.

En wat met het reguleringskader warmtenetten dat al eind 2015 werd verwacht? Bij nieuwe verkavelingen of bedrijventerreinen in de streek zou onderzocht moeten worden of warmtenetten zinvol zijn. Zoals het er nu voorstaat moet elke stakeholder echter zelf ‘het warm water’ uitvinden.

Het opgepompte water kan ook een constante bron van elektriciteit zijn los van de weersomstandigheden. Hoewel die omzetting gepaard gaat met rendementsverlies en ook bijkomende investeringen vraagt, moet ze grondig worden onderzocht. We moeten wel vermijden dat eventuele overheidssteun ten koste gaat van andere initiatieven, of dat opnieuw een oversubsidiëringsverhaal wordt geschreven zoals het geval was bij PV-installaties en biomassa.

Kortom, er is een voorzichtige start gemaakt met het decreet diepe ondergrond, maar er ligt nog heel wat denkwerk op de plank. Rombouts lanceert daarom een uitdrukkelijke oproep tot actie: “Nu we staan waar we staan is er geen enkele reden meer om te treuzelen. De voet moet van de rem. De Vlaamse Regering moet eerder vandaag dan morgen het proces starten om eenduidige keuzes te maken en te vermijden dat deze innovatie wordt geremd door hiaten in de regelgeving. De resolutie van het Vlaams Parlement moet nu onverkort worden uitgevoerd. Dit is te belangrijk voor Vlaanderen in het algemeen, en de Kempen in het bijzonder.”